Δημοσιονομικό χώρο που μπορεί δυνητικά να ξεπεράσει τα 3,5 δισ. ευρώ το επόμενο εξάμηνο για νέες μόνιμες ελαφρύνσεις ή την ενίσχυση των μέτρων στήριξης της οικονομίας δημιουργεί η καλή πορεία των εσόδων σε συνδυασμό με τις -εν αναμονή- εξελίξεις για κοινή ευρωπαϊκή στάση στο μέτωπο του πληθωρισμού της ενέργειας.
Παρά την πίεση που ασκεί στα εισοδήματα των νοικοκυριών ο υψηλός πληθωρισμός, αυξάνονται τα έσοδα από έμμεσους φόρους λόγω της ιδιωτικής κατανάλωσης, τον τουρισμό και τις μεταφορές.
Ειδικότερα, με βάση τα στοιχεία του υπ. Οικονομικών, τα έσοδα από ΦΠΑ και άλλους έμμεσους φόρους έχουν, μηνιαίως, υπερβεί τον στόχο κατά 250-300 εκατ. ευρώ και άρα θα έχουμε για το τρίμηνο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου πρόσθετα έσοδα (μόνο από έμμεσους φόρους) 750-900 εκατ. ευρώ.
Από τον τουρισμό τα έσοδα και η πορεία των κρατήσεων
προμηνύουν νέο ρεκόρ τζίρου που μπορεί να φτάσει φέτος τα 20 δισ. ευρώ, από 18,3 δισ. το 2019, δημιουργώντας ένα «πλεόνασμα» 1,5-1,7 δισ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά θα μπουν στα δημόσια ταμεία το τελευταίο τρίμηνο του χρόνου, το οποίο παραδοσιακά παρουσιάζει μια κάμψη σε σχέση με το 3ο τρίμηνο, όταν έχουμε το αποκορύφωμα της τουριστικής κίνησης. Στα 2,4-2,6 δισ. των επιπλέον φορολογικών εσόδων αναμένεται να προστεθούν άλλα 100-150 εκατ. ευρώ από την αύξηση «εισπραξιμότητας» των τακτικών άμεσων φόρων για εισόδημα και ΕΝΦΙΑ.
Ευρωπαϊκές αποφάσεις
Την ίδια ώρα, βέβαια, το οικονομικό επιτελείο περιμένει από την Ε.Ε. ελάφρυνση στις δαπάνες που κάνει για να στηρίξει τα νοικοκυριά.
Παρά τις συνεχείς αναβολές και τις διαφωνίες, όλοι εντός της Ε.Ε. έχουν συνειδητοποιήσει ότι θα πρέπει «κάτι να γίνει» πριν απ’ το τέλος του χρόνου αν δεν θέλουμε η ευρωζώνη να βυθιστεί σε ύφεση.
H ανάγκη της επιβολής πλαφόν στην τιμή του συνόλου του φυσικού αερίου που εισέρχεται στην Ε.Ε. -που θα μειώσει αυτόματα και τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος- έχει πλέον ωριμάσει. Μένει, λοιπόν, να αποφασιστεί η μεθοδολογία με την οποία θα εφαρμοστεί. Στο τραπέζι υπάρχουν δύο εκδοχές:
» Η πρώτη είναι αυτή που τα μέλη θα αποφασίσουν μια ανώτερη τιμή και θα την επιβάλουν στους παραγωγούς φυσικού αερίου και LNG ως μια οικονομική κοινότητα περίπου 400 εκατ. κατοίκων. Σε αυτή την περίπτωση, αφού εξασφαλιστεί η ενεργειακή επάρκεια για όλα τα μέλη, το κέρδος θα προέλθει από την ανώτερη τιμή έστω και αν αυτή είναι στα 160-170 ευρώ/θερμική μεγαβατώρα. Επίσης, θα σταθεροποιήσει και τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και θα διευκολύνει κάθε μέλος να σχεδιάσει μέτρα ανακούφισης ανάλογα με τα δημοσιονομικά περιθώριά του. Μια τέτοια λύση υπολογίζεται ότι θα έχει εξοικονόμηση από επιδοτήσεις ρεύματος ύψους 100-150 εκατ. ευρώ τον μήνα.
» Η δεύτερη πιο φιλόδοξη λύση είναι η επιβολή ενός πλαφόν διάθεσης του φυσικού αερίου στην αγορά της Ε.Ε. με το επιπλέον κόστος τιμής να χρηματοδοτείται από ένα νέο ευρωομόλογο (όπως αυτά που εκδίδονται για το Ταμείο Ανάκαμψης) που θα χρησιμοποιήσουν ανάλογα με τις ανάγκες τους τα μέλη της Ε.Ε. Στο σενάριο αυτό αντιδρούν η Γερμανία και άλλες βόρειες χώρες καθώς ανησυχούν για αύξηση του κόστους του δημόσιου δανεισμού τους. Αν το εμπόδιο αυτό παρακαμφθεί, τότε το όφελος για την Ελλάδα υπερδιπλασιάζεται, φτάνοντας τα 230 εκατ. ευρώ σε μέση μηνιαία βάση από την εξοικονόμηση του κρατικού προϋπολογισμού σε επιδοτήσεις ηλεκτρικού ρεύματος. Αν το σχήμα αυτό εφαρμοστεί από 1/1/2023, η εξοικονόμηση στο πρώτο τρίμηνο θα φτάσει τα 700 εκατ. ευρώ.
Η λύση της φορολόγησης των κερδών των διυλιστηρίων με ποσοστό 33%, αν τελικά ενσωματωθεί στο κείμενο της συμφωνίας, θα φέρει σε ετήσια βάση πρόσθετα φορολογικά έσοδα ύψους 350 εκατ. ευρώ.
Προτεραιότητα σε ρεύμα και θέρμανση
Προς το παρόν, το οικονομικό επιτελείο τηρεί «σιγήν ιχθύος» για το πώς θα χρησιμοποιηθεί ο νέος δημοσιονομικός χώρος, δίνοντας προτεραιότητα στην κάλυψη των ενισχύσεων για τις ανάγκες θέρμανσης. Το πρώτο βήμα θα είναι το αυξημένο στα 300 εκατ. ευρώ για φέτος επίδομα θέρμανσης. Επιπλέον, θεωρείται βέβαιο ότι η επιδότηση στην αντλία με 25 λεπτά το λίτρο για το πετρέλαιο θέρμανσης με κόστος 250 εκατ. ευρώ, θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι και το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2023, φτάνοντας το κόστος στα 500 εκατ. ευρώ.
Το προσχέδιο του προϋπολογισμού έχει πρόβλεψη για αποθεματικό 1 δισ. ευρώ για την κάλυψη αναγκών το 2023. Αν το ποσό αυτό θα είναι αρκετό, θα εξαρτηθεί και από τις αποφάσεις για την ανάσχεση των υψηλών τιμών ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι οποίες, παρά την καθυστέρηση που υπήρξε, θα πρέπει να ληφθούν μέχρι και το τέλος του χρόνου.
Περιμένοντας την Κομισιόν
Η συζήτηση για νέες παρεμβάσεις εκτός από τα μέτρα στήριξης από τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης αναμένεται ότι θα αρχίσουν να εξετάζονται μετά τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Κομισιόν στις αρχές Νοεμβρίου οι οποίες κάνουν πρόβλεψη μεγαλύτερη από 5,3% για την ανάπτυξη του 2022. Αν υπάρξει κεντρική απόφαση για τη χρηματοδότηση κάποιου -ή κάποιων- από τα μέτρα που είχαν φτάσει ως εισηγήσεις στο Μαξίμου εν όψει της ΔΕΘ αλλά αναβλήθηκαν, θα ανακοινωθεί πριν από το τέλος του χρόνου. Πάντως ένα θέμα που επισημαίνουν και τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών στο κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης μετά το τέλος της ενισχυμένης εποπτείας, θα είναι το θέμα της απόδοσης των αναδρομικών των συντάξεων σε ό,τι αφορά τις επικουρικές και τα δώρα που περικόπηκαν το 2012. Τούτο διότι είναι ένα θέμα που επισημαίνεται σε τακτική βάση από τους εκπροσώπους των δανειστών ως ένας από τους δημοσιονομικούς κινδύνους για την Ελλάδα.
