Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Τις τελευταίες εβδομάδες ψηλά στην επικαιρότητα βρίσκεται η πετρελαιοκηλίδα που κατόπιν βύθισης της Αγίας Ζώνης ΙΙ διέφυγε και έπληξε τον Σαρωνικό, δημιουργώντας μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα. Μα καλά είναι δυνατόν να μην υπάρχει κανένα σχέδιο δράσης από τις αρχές για την αντιμετώπιση σχετικών ζητημάτων, είναι ένα από τα ερωτήματα που ακούγονται από τους πολίτες.
Μνημόνια ενεργειών σε περίπτωση θαλάσσιας ρύπανσης, προεδρικά διατάγματα, εθνικά σχέδια αλλά και τοπικά, διεθνείς συμβάσεις αλλά και το σχέδιο «Ξενοκράτης», είναι μερικά μόνο από τα πρωτόκολλα που έχουν δημιουργηθεί για την αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων.
Φυσικά το ότι υπάρχουν όλα αυτά δεν σημαίνει ότι μπορούν να ενεργοποιηθούν αν δεν ενημερωθούν οι σχετικές υπηρεσίες αρμοδίως για το ατύχημα. Ενδιαφέρον έχει όμως να δει κανείς τα όσα περιγράφονται ως μέτρα αντιμετώπισης περιστατικών ρύπανσης από πετρέλαιο και άλλες επιβλαβείς ουσίες.
Το Contingency Plan
Βάσει Κοινοτικής Οδηγίας αλλά και της Διεθνούς Σύμβασης Marpol για την πρόληψη της Θαλάσσιας Ρύπανσης, θα έπρεπε από την πρώτη στιγμή να ενημερωθεί η EMSA για να συνδράμει στο περιστατικό και όχι με καθυστέρηση ημερών.
Σύμφωνα με το Π.Δ.11/2002, υπάρχει ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση περιστατικών ρύπανσης (National Contingency Plan).
Στο κεφάλαιο 1 αναφέρεται ξεκάθαρα ότι «αρμόδιος φορέας για την κατάρτιση και παρακολούθηση εφαρμογής του εθνικού σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση της ρύπανσης της θάλασσας και των ακτών από πετρέλαιο και άλλες επιβλαβείς ουσίες είναι το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας». Και συνεχίζει: «…Εθνικός Συντονιστής καθορίζεται το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Ερευνας και Διάσωσης του ΥΕΝ σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος του ΥΕΝ.
…Το κλιμάκιο του Εθνικού Συντονιστή απαρτίζεται από έμπειρους και καταρτισμένους αξιωματικούς του Λ.Σ. σε θέματα καταπολέμησης ρύπανσης… Επιλέγονται από ειδικό πίνακα που καταρτίζεται κατ’ έτος με μέριμνα της Διεύθυνσης Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (ΔΠΘΠ) και εγκρίνεται από τον Αρχηγό του Λ.Σ.».
Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στο Τοπικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης (Local Contigency Plan) που προβλέπει διαδικασίες έγκαιρης και αποτελεσματικής ενεργοποίησης των εμπλεκόμενων δημόσιων και ιδιωτικών φορέων στην περιοχή δικαιοδοσίας της Λιμενικής Αρχής.
«1.2. Αντικειμενικός σκοπός του παρόντος είναι η θέσπιση διαδικασιών έγκαιρης και αποτελεσματικής ενεργοποίησης των εμπλεκόμενων Δημόσιων και Ιδιωτικών Φορέων στην περιοχή δικαιοδοσίας της Λιμενικής Αρχής, ώστε σε κάθε περίπτωση ρύπανσης ή ενδεχομένου κινδύνου ρύπανσης της θάλασσας και των ακτών από πετρελαιοειδή να αναληφθούν οι απαραίτητες ενέργειες για την εξουδετέρωση των δυσμενών επιπτώσεών της και να διασφαλιστούν τα συμφέροντα των πολιτών στα τοπικές κοινωνίες.
1.4 Το Σχέδιο εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση περιστατικού ρύπανσης της θάλασσας από πετρέλαιο ή άλλες ουσίες που προσομοιάζουν με πετρελαιοειδή και αντιμετωπίζονται με ανάλογο τρόπο.»
Σχέδιο «Ξενοκράτης»
Στο σχέδιο «Ξενοκράτης» υπάρχει ειδική αναφορά σε θέματα αντιμετώπισης θαλάσσιας ρύπανσης, όπου υπεύθυνο για τον σχεδιασμό και τον συντονισμό της επιχείρησης ορίζεται το υπουργείο Ναυτιλίας και το Λιμενικό, ενώ αν διαπιστωθεί ανεπάρκεια των μέσων ενημερώνει σχετικών το ΥΕΝ ώστε να αποφασιστεί η πολιτική κινητοποίησης.
Στην κινητοποίηση αυτή το υπουργείο Εσωτερικών δίνει εντολή στα αρμόδια υπουργεία και υπηρεσίες ανάλογα με τα αίτημα του υπουργείου Ναυτιλίας για την παροχή σχετικής βοήθειας. Ως συμπληρωματικά μέσα αναφέρονται:
(1) Τα εναέρια μέσα ΓΕΝ και ΓΕΣ.
(2) Πλοία του Πολεμικού Ναυτικού.
(3) Ρυμουλκά, ναυαγοσωστικά σκάφη, καθώς και κάθε τύπου ιδιωτικά σκάφη που ενεργοποιούνται από τις κατά τόπους Λιμενικές Αρχές.
(4) Το επιστημονικό εργατοτεχνικό προσωπικό και ο εξοπλισμός των εγκαταστάσεων πετρελαίου των Οργανισμών Λιμένος Πειραιά – Θεσσαλονίκης και των Λιμενικών Ταμείων της χώρας.
(5) Το επιστημονικό εργατοτεχνικό προσωπικό και ο εξοπλισμός άλλων υπουργείων και φορέων του Δημοσίου όπως και κάθε είδους φορέων και ιδιωτικών εταιρειών καταπολέμησης της ρύπανσης.
(6) Το επιστημονικό και εργατοτεχνικό προσωπικό και ο εξοπλισμός των ΟΤΑ και των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων.».
Είναι πράγματι απορίας άξιο ο λόγος για τον οποίο δεν τέθηκε όλος αυτός ο σχεδιασμός σε επιφυλακή όταν έμαθαν τα ξημερώματα ότι βούλιαξε το «Αγία Ζώνη ΙΙ». Επίσης θα πρέπει να αναζητήσει κανείς ποιον βαραίνουν οι ευθύνες του πλοίου που βούλιαξε στις ιδανικές για την θάλασσα συνθήκες λίγα μόλις μέτρα μακριά από το Υπουργείο.
