Θεωρητικά, τα αποθέματα πυρηνικών όπλων αποτελούν καλά φυλαγμένα εθνικά μυστικά. Οι μεγάλες δυνάμεις έχουν πρόχειρες εκτιμήσεις που δεν ενημερώνονται τακτικά, οι νεότερες χώρες στην κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών διατηρούν τις δυνατότητές τους ασαφείς και το Ισραήλ δεν επιβεβαίωσε ποτέ επίσημα ότι διαθέτει πρόγραμμα πυρηνικών όπλων.
Όμως, χάρη σε περιορισμένες αποκαλύψεις, αρχεία και διαρροές, έχουμε κάποιες εκτιμήσεις για την πλήρη έκταση του παγκόσμιου πυρηνικού οπλοστασίου.
Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις, υπάρχουν μόνο εννέα χώρες με πυρηνικά όπλα στον κόσμο.
Τα εκτιμώμενα αποθέματα πυρηνικών κεφαλών ανά χώρα
Αν και, όπως είπαμε, ο ακριβής αριθμός των πυρηνικών κεφαλών που κατέχουν οι χώρες είναι αυστηρά φυλαγμένα κρατικά μυστικά, η εκτίμηση της Ομοσπονδίας Αμερικανών Επιστημόνων (FAS) αποτελεί την πιο χρησιμοποιούμενη και πιο αξιόπιστη διεθνή προσέγγιση.
Σύμφωνα με αυτήν λοιπόν, παρά την πρόοδο στη μείωση των πυρηνικών όπλων από τον Ψυχρό Πόλεμο, το συνδυασμένο απόθεμα πυρηνικών κεφαλών στον κόσμο παραμένει σε πολύ υψηλό επίπεδο: εννέα χώρες διαθέτουν περίπου 12.700 κεφαλές στις αρχές του 2022.
Η κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών μέσα στα χρόνια
Ο αγώνας για τα πυρηνικά όπλα επικεντρωνόταν πάντα γύρω από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία.
Ακόμη και ενώ οι διεθνείς οργανισμοί ασκούσαν πιέσεις για τον τερματισμό της διάδοσης των πυρηνικών όπλων, το παγκόσμιο απόθεμα πυρηνικών όπλων έφτασε στο ανώτατο όριο των 70.300 πυρηνικών κεφαλών το 1986.
Καθώς οι συμφωνίες όπλων και οι συνθήκες μη διάδοσης άρχισαν να αποκτούν μεγαλύτερη δυναμική, οι ΗΠΑ και η Ρωσία μείωσαν τα αποθέματα ενώ άρχισαν να εμφανίζονται νέες χώρες με πυρηνικά όπλα.
Σε παγκόσμιο επίπεδο σήμερα, το συνολικό απόθεμα πυρηνικών όπλων μειώνεται, αλλά με ρυθμό που επιβραδύνεται σε σύγκριση με τα τελευταία 30 χρόνια. Επιπλέον, αυτές οι μειώσεις γίνονται μόνο επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία εξακολουθούν να αποσυναρμολογούν τις κεφαλές που είχαν αποσυρθεί στο παρελθόν.
Πώς διαμορφώνεται το τοπίο σήμερα
Σε αντίθεση με το συνολικό απόθεμα πυρηνικών όπλων, ο αριθμός των πυρηνικών κεφαλών στα παγκόσμια στρατιωτικά αποθέματα –που περιλαμβάνει κεφαλές που έχουν εκχωρηθεί σε επιχειρησιακές δυνάμεις– αυξάνεται και πάλι. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να μειώνουν αργά τα πυρηνικά τους αποθέματα. Η Γαλλία και το Ισραήλ έχουν σχετικά σταθερά αποθέματα. Ωστόσο, η Κίνα, η Ινδία, η Βόρεια Κορέα, το Πακιστάν και το Ηνωμένο Βασίλειο, και πιθανώς και η Ρωσία, πιστεύεται ότι αυξάνουν τα αποθέματά τους.
Παρά τη σημαντική μείωση των αποθεμάτων τους από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Ρωσία και οι ΗΠΑ εξακολουθούν να κατέχουν περίπου το 90% όλων των πυρηνικών κεφαλών στον κόσμο.
Πολύ πίσω τους βρίσκονται η Κίνα και η Γαλλία, που άρχισαν να δοκιμάζουν πυρηνικά όπλα το 1964 και το 1960 αντίστοιχα. Το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σήμερα στην πέμπτη θέση, αν και ήταν η τρίτη χώρα στον κόσμο που ανέπτυξε πυρηνικό οπλοστάσιο μετά τις ΗΠΑ και τη Ρωσία το 1952.
Οι χώρες με λιγότερα από 200 πυρηνικά όπλα είναι οι περιφερειακοί αντίπαλοι Ινδία και Πακιστάν, που έκαναν τις πρώτες τους δοκιμές τη δεκαετία του 1970, και η Βόρεια Κορέα, η οποία άρχισε να λειτουργεί εργοστάσια κατασκευής ουρανίου και να πραγματοποιεί δοκιμές εκρηκτικών στη δεκαετία του 1980.
Το Ισραήλ εκτιμάται επίσης ότι έχει λιγότερα από 200 πυρηνικά όπλα και υπάρχουν αναφορές ότι το οπλικό του πρόγραμμα χρονολογείται από τη δεκαετία του 1960. Ωστόσο, η χώρα δεν έχει ποτέ επιβεβαιώσει ή ανακοινώσει τις πυρηνικές της δυνατότητες.
Πόσες πυρηνικές κεφαλές είναι σε ετοιμότητα για χρήση;
Αν και ο κόσμος έχει 12.700 πυρηνικά όπλα, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι όλα σε ετοιμότητα για χρήση. Η εκτίμηση των πυρηνικών αποθεμάτων διευκρινίζει, όπως φαίνεται στο ακόλουθο διάγραμμα, εάν οι κεφαλές θεωρούνται αναπτυγμένες (πορτοκαλί), σε εφεδρεία (γαλάζιο) ή αποσυρμένες (γκρι).
Από τις 12.700 πυρηνικές κεφαλές που εκτιμάται ότι υπάρχουν στον πλανήτη λοιπόν, περισσότερες από 9.400 βρίσκονται στα στρατιωτικά αποθέματα για χρήση από πυραύλους, αεροσκάφη, πλοία και υποβρύχια. Οι υπόλοιπες κεφαλές έχουν αποσυρθεί, αλλά είναι ακόμα σχετικά άθικτες και περιμένουν αποσυναρμολόγηση. Από τις 9.440 κεφαλές στα στρατιωτικά αποθέματα, περίπου 3.730 είναι σε ανάπτυξη σε επιχειρησιακές δυνάμεις (σε πυραύλους ή βάσεις βομβαρδιστικών). Από αυτές, περίπου 2.000 αμερικανικές, ρωσικές, βρετανικές και γαλλικές κεφαλές βρίσκονται σε κατάσταση απόλυτης ετοιμότητας, έτοιμες για χρήση με μικρή προειδοποίηση.
