Η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνεται έχει υπερδιπλασιαστεί, από 1,4 χιλιοστά ετησίως κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα, σε 3,6 χιλιοστά ετησίως από το 2006 έως το 2015, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA).
Η NOAA προβλέπει ότι η στάθμη της θάλασσας πιθανότατα θα αυξηθεί κατά τουλάχιστον 0,3μ. πάνω από τα επίπεδα του 2000 μέχρι τις αρχές του επόμενου αιώνα, ενώ η Διακυβερνητική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή εκτιμά ότι θα αυξηθεί από 40 έως 63 εκατοστά μέχρι το 2100.
Εάν η στάθμη της θάλασσας αυξηθεί σε αυτόν τον βαθμό, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει καταστροφές σε ολόκληρο τον κόσμο. Έως και 250 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλες τις ηπείρους, θα μπορούσαν να επηρεαστούν άμεσα μέχρι το 2100, σύμφωνα με μελέτη του 2019 στο περιοδικό «Nature Communications».
Αυτό σημαίνει ότι κάποιες πόλεις η και χώρες μπορεί να εξαφανιστούν, ή υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε για να αποτραπεί η καταστροφή;
«Το αν θα εξαφανιστούν πόλεις ή χώρες εξαρτάται από το αν εμείς οι άνθρωποι κάνουμε κάτι για να αντιμετωπίσουμε την απειλή», δήλωσε στο Live Science ο Γκερντ Μάσελινκ, καθηγητής παράκτιας γεωμορφολογίας στο Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Για παράδειγμα, το μεγαλύτερο μέρος της Ολλανδίας βρίσκεται ήδη κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, αλλά δεν εξαφανίζεται επειδή οι Ολλανδοί χτίζουν αντιπλημμυρικά φράγματα».
Ποιες χώρες θα επηρεαστούν περισσότερο
Αρχικά, ας δούμε τις χώρες με τα χαμηλότερα υψόμετρα. Σύμφωνα με την Ένωση των Ανήσυχων Επιστημόνων (UCS), οι Μαλδίβες, που αποτελούνται από 1.200 μικρά κοραλλιογενή νησιά και φιλοξενούν περίπου 540.000 κατοίκους, είναι η πιο επίπεδη χώρα στη Γη, με μέσο υψόμετρο μόλις 1 μέτρο. Εάν η στάθμη της θάλασσας ανέβει 45 εκατοστά, οι Μαλδίβες θα χάσουν περίπου το 77% της χερσαίας τους έκτασης μέχρι το 2100, σύμφωνα με τους επιστήμονες της UCS.
Μια άλλη χώρα με εξαιρετικά χαμηλό μέσο υψόμετρο – περίπου 1,8 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας – είναι το Κιριμπάτι. Αυτό το μικρό νησί στην καρδιά του Ειρηνικού, με πληθυσμό σχεδόν 120.000 κατοίκους, θα μπορούσε να χάσει τα δύο τρίτα της γης του αν η στάθμη της θάλασσας ανέβει κατά 0,90 εκατοστά.
Στην πραγματικότητα, σχεδόν όλοι όσοι ζουν σε νησί του Ειρηνικού είναι πιθανό να επηρεαστούν σοβαρά από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Περίπου 3 εκατομμύρια κάτοικοι των νησιών του Ειρηνικού ζουν σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων από την ακτή και, ως εκ τούτου, ενδέχεται να χρειαστεί να μετακινηθούν πριν από το τέλος του αιώνα, σύμφωνα με το Δίκτυο Επιστήμης και Ανάπτυξης, ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που επικεντρώνεται στην επιστημονική μάθηση.
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας έχει ήδη οδηγήσει στην εξαφάνιση τουλάχιστον πέντε νησιών που αποτελούσαν προηγουμένως μέρος των Νήσων Σολομώντα, ενώ άλλα έξι νησιά αντιμετωπίζουν σοβαρή υποχώρηση της ακτογραμμής, σύμφωνα με μελέτη του 2016 στο περιοδικό «Environmental Research Letters».
Ποιες χώρες κινδυνεύουν να πληγούν περισσότερο
Η χώρα όπου οι περισσότεροι άνθρωποι θα επηρεαστούν δυνητικά από την αλλαγή της στάθμης της θάλασσας είναι η Κίνα, όπου 43 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε επισφαλείς παράκτιες περιοχές. Άλλες χώρες που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν σημαντικά προβλήματα που σχετίζονται με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας είναι το Μπαγκλαντές, όπου 32 εκατομμύρια άνθρωποι θα κινδυνεύσουν μέχρι το 2100, και η Ινδία, με 27 εκατομμύρια, σύμφωνα με το χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση πρόγραμμα, Life Adaptate.
Έτσι, ενώ διάφορες χώρες σε όλο τον κόσμο πρόκειται να βιώσουν τις συνέπειες της ανόδου της στάθμης της θάλασσας μέχρι το τέλος του αιώνα, φαίνεται απίθανο ότι κάποια χώρα, ακόμη και αυτή με πολύ χαμηλό υψόμετρο, θα εξαφανιστεί τελείως μέχρι το 2100.
Παράκτιες πόλεις
Ενώ καμία χώρα δεν είναι πιθανό να εξαφανιστεί μέχρι το 2100, πολλές μεγάλες πόλεις διατρέχουν πολύ σοβαρό κίνδυνο να πλημμυρίσουν. Ένα από τα πιο ξεκάθαρα παραδείγματα της ανόδου της στάθμης της θάλασσας που προκαλεί σημαντικά προβλήματα, είναι η Τζακάρτα, η πρωτεύουσα της Ινδονησίας.
Η Τζακάρτα, όπου ζουν περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι, έχει χαρακτηριστεί από το BBC ως η «πόλη που βυθίζεται ταχύτερα στον κόσμο», καθώς βυθίζεται κατά 5 έως 10 εκατοστά κάθε χρόνο, εξαιτίας της «υπερβολικής αποστράγγισης των υπόγειων υδάτων», σύμφωνα με το Earth.org, μια μη κερδοσκοπική περιβαλλοντική οργάνωση με έδρα το Χονγκ Κονγκ.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ένα μεγάλο μέρος της Τζακάρτας θα μπορούσε να βρίσκεται κάτω από την θάλασσα μέχρι το 2050. Μάλιστα, το κοινοβούλιο της χώρας έχει εγκρίνει νομοσχέδιο για τη μετεγκατάσταση της πρωτεύουσας, 2.000 χιλιόμετρα μακριά από τη Τζακάρτα.
Αλλά η Τζακάρτα δεν είναι η μόνη πόλη με αβέβαιο μέλλον. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, μέχρι το 2100, η Ντάκα του Μπαγκλαντές (πληθυσμός 22,4 εκατομμύρια), το Λάγος της Νιγηρίας (15,3 εκατομμύρια) και το Μπανγκόκ της Ταϊλάνδης (9 εκατομμύρια) θα μπορούσαν επίσης να εξαφανιστούν εντελώς ή να χάσουν τεράστιες εκτάσεις γης.
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας είναι επίσης πιθανό να επηρεάσει σημαντικά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με βάση πρόσφατες προβλέψεις, πολλές πόλεις των ΗΠΑ θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα μέχρι το 2050, με τεράστιες εκτάσεις γης να καθίστανται δυνητικά μη κατοικήσιμες.
Σύμφωνα με τη NOAA, «σε πολλές τοποθεσίες κατά μήκος της ακτογραμμής των ΗΠΑ, οι πλημμύρες από την παλίρροια είναι σήμερα 300% έως και 900% συχνότερες από ό,τι ήταν πριν από 50 χρόνια», γεγονός που υποδηλώνει ότι η στάθμη της θάλασσας αποτελεί βάσιμη αιτία ανησυχίας.
Η πόλη της Νέας Υόρκης κινδυνεύει περισσότερο, σύμφωνα με την έρευνα του Climate Central. Η έκθεση αναφέρει ότι, μέχρι το 2050, σχεδόν μισό εκατομμύριο (426.000) κάτοικοι της Νέας Υόρκης θα ζουν σε «απειλούμενη γη». Η ευπάθεια της Νέας Υόρκης στις πλημμύρες φάνηκε ξεκάθαρα το 2012, όταν η πόλη επλήγη σοβαρά από τον τυφώνα Σάντι. Τουλάχιστον 43 άνθρωποι στην πόλη έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της υπερκαταιγίδας, περίπου ένα τέταρτο του εκατομμυρίου οχημάτων καταστράφηκε και υπήρξαν ζημιές και απώλειες, αξίας τουλάχιστον 32 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με τον τότε κυβερνήτη της Νέας Υόρκης, Άντριου Κουόμο.
Ωστόσο, όσον αφορά την ευαισθησία στις πλημμύρες, η Φλόριντα φαίνεται βέβαιο ότι θα είναι η πολιτεία που θα πληγεί περισσότερο. Σύμφωνα με την έρευνα του Climate Central, 36 από τις 50 πόλεις των ΗΠΑ που είναι πιο ευάλωτες στις παράκτιες πλημμύρες βρίσκονται εκεί.
Είμαστε καταδικασμένοι;
Οι χώρες που επενδύουν σε υποδομές, όπως οι Κάτω Χώρες, μπορεί να είναι σε θέση να αποφύγουν ορισμένες επιπτώσεις των πλημμυρών. Αλλά ορισμένες επενδύσεις, όπως αυτές που προτείνονται στη Φλόριντα, δεν μπορούν να εφαρμοστούν παντού. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των μαγγροβίων, όπως προτείνει το The Nature Conservancy, και η επέκταση των κοραλλιογενών υφάλων, είναι βιώσιμες μόνο σε ορισμένες κλιματικές περιοχές. Επιπλέον, τα μέτρα αυτά είναι δαπανηρά.
Οι αξιωματούχοι της κομητείας Μαϊάμι-Ντέιντ, στη Φλόριντα, ανακοίνωσαν πρόσφατα μια στρατηγική μετριασμού που θα περιλαμβάνει «την ανύψωση σπιτιών και δρόμων», καθώς και τη δημιουργία ανοιχτών χώρων που θα επιτρέπουν στις πλημμύρες να λαμβάνουν χώρα χωρίς να καταστρέφονται οι υποδομές, σύμφωνα με τους New York Times.
Ενώ χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να επενδύσουν σε έργα προστασίας των ακτών τους, τα περισσότερα αναπτυσσόμενα έθνη δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα. Έτσι, ένας βασικός παράγοντας που καθορίζει αν μια πόλη ή μια χώρα θα εξαφανιστεί δεν είναι απαραίτητα ο ρυθμός ανόδου της στάθμης της θάλασσας, αλλά η ικανότητα μιας πόλης ή μιας χώρας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα και να αναπτύξει μακροπρόθεσμες άμυνες.
«Μια χώρα η οποία έχει χαμηλό υψόμετρο αλλά είναι πολιτικά σταθερή και ευημερούσα, μπορεί να τα καταφέρει μια χαρά τις επόμενες δεκαετίες. Όμως μια χώρα με χαμηλό υψόμετρο, η οποία είναι ασταθής και φτωχή, δεν θα μπορέσει να κρατήσει τη θάλασσα μακριά», δήλωσε ο Μάσελινκ.
Έχοντας αυτά κατά νου, πώς θα είναι ο πλανήτης μας σε 100 χρόνια;
«Αυτό είναι πραγματικά δύσκολο να προβλεφθεί, καθώς εκτός από τον αβέβαιο ρυθμό ανόδου της στάθμης της θάλασσας – ο οποίος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπουμε – ο κύριος παράγοντας είναι ο τρόπος με τον οποίο τα έθνη και η κοινωνία σκοπεύουν να μετριάσουν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας», κατέληξε ο Μάσελινκ.
