Ο Βλαντιμίρ Πούτιν αντιμετωπίζει την πιο σοβαρή απειλή στα 23 χρόνια εξουσίας του καθώς κορυφώνεται η κόντρα που έχει ξεσπάσει εδώ και καιρό μεταξύ της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας και του Γεβγκένι Πριγκόζιν, του επικεφαλής της μισθοφορικής ομάδας Βάγκνερ.
Όλα ξεκίνησαν την Παρασκευή (23/06) όταν ο Πριγκόζιν κατηγόρησε ανοιχτά τον ρωσικό στρατό ότι επιτέθηκε σε στρατόπεδο της Βάγκνερ και σκότωσε χιλιάδες στρατιώτες του. Ο επικεφαλής της Βάγκνερ έδωσε όρκο για σκληρά αντίποινα και κάλεσε σε ένοπλη εξέγερση με στόχο την απομάκρυνση του υπουργού Άμυνας της Ρωσίας. Είναι γνωστό πως ο Πριγκόζιν έχει επικρίνει αρκετές φορές τη στρατιωτική ηγεσία και το υπουργείο Άμυνας της χώρας για τις αποτυχίες στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Όπως αναφέρει η ανάλυση του CNN, αυτό ήταν και αναπόφευκτο και αδύνατο. Αναπόφευκτο, καθώς η κακή διαχείριση του πολέμου σήμαινε ότι μόνο ένα σύστημα τόσο ομοιογενώς κλειστό και απρόσβλητο στην κριτική όπως το Κρεμλίνο θα μπορούσε να επιβιώσει από μια τόσο αποτρόπαια περιπέτεια. Και αδύνατο, καθώς οι επικριτές του Πούτιν απλώς εξαφανίζονται ή πέφτουν από τα παράθυρα ή δηλητηριάζονται. Ωστόσο, τώρα ο πέμπτος μεγαλύτερος στρατός στον κόσμο βρίσκεται αντιμέτωπος με μια «αδελφοκτονία» καθώς στρατιώτες στρέφουν τα όπλα τους έναντι ομοεθνών τους.
Είναι πιθανό η Βάγκνερ να είχε σχεδιάσει την επιχείρηση εδώ και καιρό, εκτιμά το δημοσίευμα του CNN. Η αιτιολόγηση αυτής της εξέγερσης φάνηκε επείγουσα και αυθόρμητη- αφορμή ήταν μια αεροπορική επιδρομή σε ένα στρατόπεδό της, την οποία το ρωσικό υπουργείο Άμυνας διέψευσε.
Ποιος είναι ο επικεφαλής της Βάγκνερ που καλεί σε εξέγερση τον ρωσικό στρατό;
Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν γεννήθηκε στο Λένινγκραντ, τη σημερινή Αγία Πετρούπολη, το 1961. Αφού τελείωσε το σχολείο, έμπλεξε με μια παρέα μικροαπατεώνων και συμμετείχε σε μια σειρά ληστειών μέχρι που συλλήφθηκε και καταδικάστηκε σε 13 χρόνια φυλάκισης. Αποφυλακίστηκε το 1990 και επέστρεψε στην Αγία Πετρούπολη όπου ξεκίνησε να πουλά χοτ ντογκ σε υπαίθριες αγορές. Σύντομα, είχε μερίδιο σε μια αλυσίδα σούπερ μάρκετ και το 1995 αποφάσισε ότι είχε έρθει η ώρα να ανοίξει ένα εστιατόριο με τους συνεταίρους του. Υπό αυτή την ιδιότητα γνώρισε τον Βλαντίμιρ Πούτιν, τότε αντιδήμαρχο της πόλης. Όπως αναφέρει ο Guardian, ο Πριγκόζιν χρησιμοποίησε αυτή τη σχέση για να αναπτύξει μια επιχείρηση τροφοδοσίας και σύντομα άρχισε να κερδίζει προσοδοφόρα συμβόλαια τροφοδοσίας του Κρεμλίνου με την ελίτ της Ρωσίας.
Νέες ευκαιρίες προέκυψαν για τον Γεβγκένι Πριγκόζιν όταν η Ρωσία προσάρτησε παράνομα την Κριμαία τον Μάρτιο του 2014 και επενέβη στρατιωτικά στην ανατολική Ουκρανία αμέσως μετά. Ο Πούτιν αρνήθηκε ότι τα τακτικά ρωσικά στρατεύματα είχαν εμπλακεί σε κάθε περίπτωση, παρά τις αποδείξεις για το αντίθετο. Το Κρεμλίνο άρχισε να σκέφτεται πώς να κάνει αυτούς τους ισχυρισμούς πιο αληθοφανείς. Αν και οι ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες ήταν παράνομες στη Ρωσία, υπήρχαν αρκετές ομάδες που συντόνιζαν τις ενέργειές με το υπουργείο Άμυνας. Η Βάγκνερ θα γινόταν μακράν η πιο γνωστή από αυτές.
«Νομίζω ότι ο Πριγκόζιν το πρότεινε στον Πούτιν και εκείνος συμφώνησε, έτσι λειτουργεί», δήλωσε στον Guardian πρώην αξιωματούχος του υπουργείου Άμυνας, απορρίπτοντας τις εικασίες ότι η Βάγκνερ ήταν εξαρχής έργο της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU.
«Μπορεί να υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι της GRU που είχαν συμβουλευτικό ρόλο, αλλά τελικά αυτό ήταν το σχέδιο του Πριγκόζιν».
Το ρωσικό υπουργείο παραχώρησε στον Πριγκόζιν γη στο Μολκίνο της νότιας Ρωσίας, δήλωσε η ίδια πηγή, όπου εταιρείες που συνδέονται με αυτόν, κατασκεύασαν μια βάση εκπαιδευσης για μαχητές υπό το πρόσχημα μιας παιδικής κατασκήνωσης.
Η Βάγκνερ στη Συρία
Η ταχεία άνοδος του Πριγκόζιν άρχισε να ενοχλεί ορισμένους αξιωματούχους του υπουργείου Άμυνας, εντάσεις που θα αυξάνονταν με την πάροδο των ετών καθώς οι δραστηριότητές του επεκτείνονταν περαιτέρω. Μια σημαντική στιγμή για τον Πριγκόζιν ήρθε στα τέλη του 2015, όταν ο Πούτιν αποφάσισε να επέμβει στρατιωτικά στη Συρία για να στηρίξει το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ. Ο Πριγκόζιν κέρδισε συμβόλαια για τρόφιμα και προμήθειες και έστειλε επίσης μισθοφόρους της Βαγκνερ. Στη Συρία, η Βάγκνερ καθιερώθηκε για πρώτη φορά ως μια σημαντική πολεμική δύναμη, με την ομάδα να διαδραματίζει εξέχοντα, αλλά μη αναγνωρισμένο, ρόλο στην επέμβαση της Μόσχας. Οι μισθοφόροι δρούσαν ατιμώρητοι στη Συρία και κατηγορήθηκαν για πολυάριθμα εγκλήματα πολέμου. Οι δραστηριότητες του Πριγκόζιν είχαν πλέον εξαπλωθεί σε τουλάχιστον 10 χώρες της Αφρικής, όπου προσέφερε υπηρεσίες ασφάλειας και εκπαίδευσης σε όπλα και εξασφάλιζε δικαιώματα εξόρυξης και άλλες επιχειρηματικές ευκαιρίες, όπως αναφέρει ο Guardian.
Βάγκνερ και αμερικανικές εκλογές 2016
Εκτός από τους μισθοφόρους, ο Πριγκόζιν έχει κατηγορηθεί ότι διοικούσε ένα «εργοστάσιο τρολ» που δημιουργήθηκε με σκοπό να «προστατεύσει τον ρωσικό πληροφοριακό χώρο από την άπληστη, επιθετική αντιρωσική προπαγάνδα της Δύσης». Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Πριγκόζιν παραδέχθηκε ότι ίδρυσε και χρηματοδοτούσε το «Πρακτορείο Διαδικτυακών Ερευνών», μια εταιρεία την οποία η Ουάσιγκτον είχε χαρακτηρίσει ως «φάμπρικα των τρολ», και η οποία παρενέβη στις αμερικανικές εκλογές του 2016.
«Είχαμε ανάμειξη, έχουμε ανάμειξη και θα συνεχίσουμε να έχουμε ανάμειξη. Προσεκτικά, με ακρίβεια, χειρουργικά και με τον δικό μας τρόπο, όπως ξέρουμε πώς να το κάνουμε. Κατά τη διάρκεια των επεμβάσεών μας, θα αφαιρέσουμε ταυτόχρονα τα δύο νεφρά και το συκώτι».
Ο Πριγκόζιν έχει αποκτήσει τη φήμη του πιο σκληρού διοικητή μεταξύ εκείνων που ηγήθηκαν της εισβολής της Ουκρανίας. Όσοι τον γνωρίζουν λένε ότι δεν ενδιαφέρεται τόσο για το χρήμα ή την εξουσία. Αυτό που τον συγκινεί, λένε, είναι το κυνήγι, η πεποίθηση ότι μάχεται τις διεφθαρμένες ελίτ για λογαριασμό του απλού ανθρώπου και η επιθυμία του να συντρίψει τους αντιπάλους του.
«Φαίνεται ότι τον ξετρελαίνει η ίδια η διαδικασία, όχι μόνο το τελικό αποτέλεσμα», δήλωσε ο πρώην αξιωματούχος του ρωσικού υπουργείου Άμυνας.
Με την πάροδο των ετών, ο Πριγκόζιν έχει αποκτήσει πολλούς εχθρούς: πρώην επιχειρηματικούς εταίρους που αισθάνονται ότι εξαπατήθηκαν, στρατηγούς που έχει επικρίνει ως γραφειοκράτες, και κορυφαίους αξιωματούχους της ασφάλειας που φοβούνται ότι τρέφει φιλοδοξίες για την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας.
Άλλοι αναρωτιούνται αν ο Πριγκόζιν το παράκανε. Η επανειλημμένη οργή του κατά του υπουργείου Άμυνας έχει κατά καιρούς χαρακτηριστεί ως αδυναμία. Άλλωστε, οι γνώστες λένε ότι η Βάγκνερ βασίζεται στην υλικοτεχνική υποστήριξη και τις πληροφορίες του υπουργείου Άμυνας για να συνεχίσει τις επιχειρήσεις της και ο Πριγκόζιν βασίζεται στην εύνοια του Πούτιν για να το κάνει αυτό.
«Καταλαβαίνει ότι πολλοί τον μισούν στο σύστημα … οπότε ξέρει ότι αν σταματήσει, αυτό μπορεί να είναι το τέλος του. Δεν έχει άλλη επιλογή. Δεν μυπάρχει γυρισμός», δήλωσε στον Guardian ένας επιχειρηματίας που είχε γνωρίσει τον Πριγκόζιν τη δεκαετία του 90.
Όπως αναφέρει το CNN, είναι μια στιγμή αλήθειας για τον ρωσικό στρατό. Πριν από μερικά χρόνια, ακόμη και ήπιες επικρίσεις του Πριγκόζιν θα οδηγούσαν σε απομάκρυνσή του. Αλλά τώρα περιφέρεται ελεύθερα, με το βλέμμα του στραμμένο στην πορεία προς τη Μόσχα. Πού είναι οι ειδικές δυνάμεις της FSB; Αποδεκατισμένες από τον πόλεμο, ή δεν είναι πρόθυμες να τα βάλουν με τους οπλισμένους και έμπειρους συντρόφους τους;
Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε τη Μόσχα να δείχνει αδύναμη. Η επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Κρεμλίνο τον Μάιο έκανε την ελίτ γύρω από τον Πούτιν να αναρωτηθεί γιατί η άμυνα της πρωτεύουσας ήταν τόσο αδύναμη. Λίγες ημέρες αργότερα, εξοχικές κατοικίες της ελίτ έγιναν στόχος ακόμη περισσότερων ουκρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Η Ουκρανία πιθανότατα θα πανηγυρίζει για την εξέγερση. Πιθανότατα θα αλλάξει την πορεία του πολέμου υπέρ του Κιέβου. Αλλά οι εξεγέρσεις σπάνια τελειώνουν στη Ρωσία – ή οπουδήποτε αλλού – με τα αποτελέσματα που έχουν θέσει ως στόχο. Η απομάκρυνση του Τσάρου Νικόλαου Β’ στη Ρωσία το 1917 μετατράπηκε στην επανάσταση των Μπολσεβίκων, στον Λένιν και στη συνέχεια στη Σοβιετική Αυτοκρατορία.
Ο Πριγκόζιν μπορεί να μην κερδίσει και τα θεμέλια του ελέγχου του Κρεμλίνου μπορεί να μην καταρρεύσουν. Αλλά ένας αποδυναμωμένος Πούτιν μπορεί να κάνει παράλογα πράγματα για να αποδείξει τη δύναμή του. Μπορεί να αποδειχθεί ανίκανος να αποδεχτεί την ήττα του τους επόμενους μήνες στις γραμμές του μετώπου στην Ουκρανία. Μπορεί να μην έχει επίγνωση του βάθους της δυσαρέσκειας μεταξύ των δικών του ενόπλων δυνάμεων και να μην έχει τον κατάλληλο έλεγχο των ενεργειών τους. Η θέση της Ρωσίας ως υπεύθυνης πυρηνικής δύναμης στηρίζεται στη σταθερότητα στην κορυφή. Με βάση αυτά είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι το καθεστώς του Πούτιν θα έχει την ισχύ και τον έλεγχο που είχε στο παρελθόν.
