Η αθηροσκλήρωση είναι ο πιο επικίνδυνος εχθρός της καρδιάς και των αρτηριών αφού είναι η κύρια αιτία των καρδιακών προσβολών και της καρδιαγγειακής νόσου, τόνισαν όλοι οι ομιλητές κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που οργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Αθηροσκλήρωσης με αφορμή το 6ο πανελλήνιο συνέδριο της. Μπορεί επίσης να προκαλέσει, εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αρτηριοπάθεια, ρήξη ανευρύσματος των αρτηριών και θρόμβωση.
Για τους λόγους αυτούς, η αθηροσκλήρωση θεωρείται ο βασικότερος παράγοντας θανάτου του σύγχρονου ανθρώπου σήμερα.
Αθηροσκλήρωση, εξήγησε ο κος Αλέξανδρος Τσελέπης, καθηγητής Βιοχημείας, Κλινικής Χημείας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης, είναι η προοδευτική πάχυνση του εσωτερικού χιτώνα των αγγείων, με τελική συνέπεια τη μικρή ή μεγάλη στένωση ή απόφραξη του αυλού τους. Με απλά λόγια είναι το «πουρί» που δημιουργείται στο εσωτερικό τοίχωμα της αρτηρίας και την «καταστρέφει»
Παράγοντες κινδύνου της νόσου αποτελούν η υπερλιπιδαιμία, η οποία παρατηρείται στο 48-50% των Ελλήνων , η υψηλή αρτηριακή υπέρταση, που σημειώνεται το 20-50% του πληθυσμού της χώρας μας, ο σακχαρώδης διαβήτης από τον οποίο πάσχει περίπου το 10% των Ελλήνων, καθώς και τα υψηλά ποσοστά καπνίσματος.
Στην πράξη, επεσήμανε ο καθηγητής, η αθηροσκλήρωση είναι η νόσος της τρόπου ζωής, συμπεριφοράς, άτομα που τρώνε πολύ, καπνίζουν και κάνουν καθιστική ζωή, αφού αυτός ο τρόπος ζωής «βοηθάει» τη συγκέντρωση λιπιδίων και χοληστερίνης στο αίμα. Η αθηροσκλήρωση αρχίζει από την μικρή ηλικία και εξελίσσεται σιωπηρά ανάλογα με τον τρόπο ζωής. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η κληρονομικότητα.
Η μείωση της LDL (κακής) χοληστερίνης αποτελεί τον κύριο στόχο της υπολιπιδαιμικής αγωγής, τόνισε ο κος Μωυσής Ελισάφ, καθ/τής Παθολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μέλος Δ.Σ. Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης, δ/ντής Β’ Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, ενώ σε άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου επιδιώκεται η μείωση της LDL χοληστερίνης σε πολύ χαμηλά επίπεδα (<70mg/dl). Μια πρόσφατη μελέτη που ανακοινώθηκε πριν μια εβδομάδα έδειξε ότι σε αυτά τα άτομα η περαιτέρω μείωση της κακής (LDL) χοληστερίνης (περίπου στα 50mg/dl) με τη χορήγηση του κατάλληλου φαρμάκου, είχε ως αποτέλεσμα επιπρόσθετη μείωση περίπου κατά 10% των εμφραγμάτων, των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και των καρδιαγγειακών θανάτων. Ωστόσο, το κύριο ερώτημα που παραμένει είναι εάν επιτυγχάνονται αυτοί οι στόχοι στην κλινική πράξη. Τα δεδομένα που υπάρχουν στη διεθνή βιβλιογραφία και επιβεβαιώνονται από την ανάλυση των δεδομένων του ιατρείου με διευθυντή τον καθηγητή, δείχνουν ότι μόνο το 25% των ατόμων υψηλού κινδύνου επιτυγχάνουν το στόχο της θεραπείας (LDL χοληστερίνη <70mg/dl). Οι περισσότεροι άνθρωποι, επεσήμανε ο κος Χρήστος Πίτσαβος, καθ/τής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ, αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης πιστεύουν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχει ένας καπνιστής είναι να εμφανίσει καρκίνο του πνεύμονα. Στην πραγματικότητα όμως, κινδυνεύει από τα καρδιαγγειακά νοσήματα σε πολύ υψηλότερο ποσοστό, με προεξάρχοντα το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο , αφού το κάπνισμα ευθύνεται για το 1/5 των καρδιαγγειακών παθήσεων παγκοσμίως και για το 30-40% του συνόλου των θανάτων από καρδιαγγειακή νόσο (WHO2008). Η Ελλάδα είναι μία από τις πρώτες χώρες σε σχετικό αριθμό κατανάλωσης τσιγάρων στην Ευρώπη. To 2000, οι Έλληνες κατανάλωσαν 56% περισσότερα τσιγάρα κατά άτομο, από το μέσο όρο του Ευρωπαίου Σύμφωνα με το πανευρωπαϊκό δίκτυο καταπολέμησης του καπνίσματος, το 47% των Ελλήνων ανδρών και το 29% των Ελληνίδων είναι καπνιστές. Τα ίδια ποσοστά προκύπτουν και από τη μελέτη «ΑTTICA» το 2003 (Pitsavos et al. 2003). Η χρήση καπνού αποτελεί αίτιο καρδιακής προσβολής σε οποιαδήποτε ηλικιακή ομάδα και όχι μόνο σε ηλικιωμένους. Οι καρδιαγγειακές επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη συγκαταλέγονται μεταξύ των πολύ σημαντικών συντελεστών θνησιμότητας και νοσηρότητας στους ασθενείς με διαβήτη ανέφερε ο κος Εμμανουήλ Γανωτάκης, καθ/τής Παθολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης και μέλος Δ.Σ. Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης. Ο διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία και η αθηροσκλήρωση συνεργάζονται στενά στη δημιουργία των καρδιαγγειακών επιπλοκών. Η στεφανιαία νόσος είναι σημαντική επιπλοκή τόσον του ινσουλινοεξαρτώμενου (τύπος Ι) όσον και του μη-ινσουλινοεξαρτώμενου διαβήτη (τύπος Π). Αξίζει να σημειωθεί ότι η αθηροσκλήρωση εμφανίζεται πιο νωρίς στους διαβητικούς ασθενείς ενώ η έκταση και ο βαθμός της είναι μεγαλύτερος σε αυτούς τους ασθενείς σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Δεδομένου ότι τα ποσοστά της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας έχουν αυξηθεί στη χώρα μας, το πρόβλημα καθίσταται μείζον για τη δημόσια υγεία. Πρόσφατες μελέτες σε παχύσαρκα παιδιά και εφήβους ανέδειξαν διαταραχή στην ανοχή στη γλυκόζη σε ποσοστό 14,7%. Το ποσοστό αυτό είναι μικρότερο του αντίστοιχου από μελέτες στις ΗΠΑ, σημαντικά μεγαλύτερο όμως από τη γειτονική Ιταλία (4,7%), γεγονός που πιθανά αντανακλά την απόκλιση των Ελλήνων σήμερα από την παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή. Η ορθή θεραπευτική αγωγή μέσω της εξατομικευμένης θεραπείας και ο έλεγχος καθώς και η πρόληψη των καρδιαγγειακών επιπλοκών του διαβήτη αποτελούν σημαντικό θεραπευτικό στόχο. Η τροποποίηση της διατροφής, ο έλεγχος και η διόρθωση των αθηροσκληρωτικών παραγόντων κινδύνου στο διαβήτη, οι συνεχείς προσπάθειες για επίτευξη άριστης γλυκαιμίας καθώς και η ινσουλινοθεραπεία, είναι ουσιώδη θεραπευτικά στοιχεία για τον περιορισμό των επιπτώσεων των καρδιαγγειακών επιπλοκών. Βασική προϋπόθεση αποτελεί η συμμετοχή – συνεργασία του ασθενή στη λήψη αποφάσεων και η παρέμβαση στον τρόπο ζωής, γιατί μπορούν να καθυστερήσουν σημαντικά την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής. Τέλος, σύμφωνα με τον κο Βασίλειο Άθυρο, αναπλ. καθ/τή Παθολογίας Α.Π.Θ., Μέλος Δ.Σ. Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης, σε σύγκριση με την περίοδο πριν από την κρίση (2010-2014) διαπιστώθηκε ότι υπάρχει χαμηλότερη συμμόρφωση προς τα μέτρα τρόπου ζωής αλλά και προς τη φαρμακευτική θεραπευτική αγωγή για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η χαμηλή συμμόρφωση στις προληπτικές παρεμβάσεις είναι ένα σύνθετο πρόβλημα ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση των χρόνιων ασθενειών, αλλά η οικονομική κρίση επιδείνωσε δραματικά την κατάσταση. Η οικονομική κρίση προκαλεί ουσιαστική και σημαντική αύξηση του ποσοστού των ατόμων με μείζονα κατάθλιψη, με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή και σωματοποίηση των ψυχικών αυτών διαταραχών. Αυτές συμβάλουν στην εμφάνιση και διατροφικών διαταραχών όπως π.χ. η πολυφαγία με κατανάλωση φθηνής τροφής, η οποία είναι ανθυγιεινή επειδή περιέχει πολλά ακόρεστα λιπαρά. Επίσης υπάρχει ελλιπής συμμόρφωση στην απαραίτητη θεραπευτική αγωγή λόγω ελάττωσης του διαθέσιμου εισοδήματος και λόγω της αύξησης της συμμετοχής του ασθενή στη φαρμακευτική δαπάνη, παρά την μείωση των απόλυτων τιμών των φαρμάκων. Η αύξηση των παραγόντων κινδύνου (ψυχικά αίτια), η ανθυγιεινή διατροφή και η ελλιπής συμμόρφωση στην θεραπευτική αγωγή (όποτε αυτή είναι απαραίτητη) φαίνεται να έχει σημαντική επίδραση στην συχνότητα εμφάνισης αλλά και την κλινική έκβαση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Πρόσφατη μελέτη στη χώρα μας έδειξε ότι την τετραετία αυτή, σε σχέση με την προηγούμενη, περισσότερες γυναίκες και άνδρες εμφάνισαν στεφανιαία επεισόδια και εισήχθησαν στο νοσοκομείο (στατιστική σημαντική διαφορά στις γυναίκες), ότι οι ασθενείς αυτοί ήταν συγκριτικά νεότεροι με την περίοδο προ κρίσης, και ότι κατά την κρίση παρατηρήθηκε αύξηση στη συχνότητα των επεισοδίων στους άντρες χωρίς κοινωνική ασφάλιση. Η ελλιπής συμμόρφωση των Ελλήνων στα μέτρα τρόπου ζωής και σε αυτά της φαρμακευτικής αγωγής είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα στην ιατρική περίθαλψη που συνδέεται με σημαντική (μακροχρόνια) ανθρώπινη και οικονομική επιβάρυνση στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, σημαντικά υψηλότερη από το βραχυχρόνιο οικονομικό όφελος που προκύπτει από την αύξηση του ποσού της φαρμακευτικής δαπάνης που καταβάλει ο ασθενής. Είναι χρήσιμο αλλά και απαραίτητο να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για την κατοχύρωση της μακροχρόνιας ψυχικής και καρδιαγγειακής υγείας των συμπατριωτών μας οι οποίες αυτή την εποχή βάλλονται.
