Γράφει ο Σπύρος Μπόικος
Την 1η Δεκέμβρη ο Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε την οριστική εγκατάλειψη των σχεδίων για τη δημιουργία του αγωγού South Stream, ο οποίος θα μετέφερε φυσικό αέριο στην Ευρώπη αρχικά περνώντας υποβρυχίως από τη Μαύρη Θάλασσα και στη συνέχεια από το έδαφος της Βουλγαρίας, της Σερβίας, της Ουγγαρίας και της Σλοβενίας.
Οι λόγοι για την απόφαση αυτή ήταν δυο. Ο ένας ήταν η επιμονή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι το ιδιοκτησιακό καθεστώς του αγωγού παραβιάζει την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, καθώς σύμφωνα με το Τρίτο Ενεργειακό Πακέτο της ΕΕ είναι παράνομο οι αγωγοί να βρίσκονται στην ιδιοκτησία της εταιρίας που παράγει το αέριο που διέρχεται από αυτούς. Ο δεύτερος ήταν η άρνηση της Βουλγαρίας να δώσει άδεια για να περάσει από το έδαφος της ο αγωγός.
Η ακύρωση της δημιουργίας του αγωγού δημιουργεί ανησυχία σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες, όπως την Αυστρία, τη Σερβία και την ίδια τη Βουλγαρία, οι οποίες νοιώθουν ότι η τεταμένη κατάσταση μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών και της Ρωσίας απειλεί την ενεργειακή τους επάρκεια. Ειρωνικά, μια από τις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την απόφαση της Ρωσίας είναι η ίδια η Βουλγαρία, η οποία μαζί με τον South Stream πρέπει να αποχαιρετίσει και τις ελπίδες για την ενεργειακή της αυτονομία. Γιατί λοιπόν αρνείται τη διέλευση του αγωγού από το έδαφος της;
Η Βουλγαρία, ως μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στηρίζει τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, οι οποίες αποσκοπούν να πλήξουν κυρίως τη μερίδα της στην ενεργειακή αγορά. Στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας ακούγονται ήδη διαμαρτυρίες για τους χειρισμούς του Μπόικο Μπορίσοφ, καθώς ο South Stream ήταν ένα από τα βασικά πρότζεκτ στα οποία η γειτονική χώρα βάσιζε την ενεργειακή της αυτονομία, την γεωπολιτική της αναβάθμιση και μια διόλου ευκαταφρόνητη πηγή εσόδων από τους φόρους που θα εισέπραττε για το φυσικό αέριο που θα περνούσε από το έδαφος της.
Την ίδια μέρα που ανακοινώθηκε η εγκατάλειψη του South Stream η Ρωσία και η Τουρκία ανακοίνωσαν τη δημιουργία ενός άλλου αγωγού, ο οποίος θα μεταφέρει αέριο από τη Ρωσία στην Τουρκία μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Σύμφωνα με δηλώσεις του πρώην Υπουργού Ενέργειας της Βουλγαρίας Ρούμεν Οφτσάροφ η Βουλγαρία είχε πείσει τη Ρωσία να περάσει από το έδαφος της ο αγωγός, παρά την αύξηση του κατασκευαστικού κόστους που παρουσίαζε αυτή η επιλογή, βοηθούμενη από την ρώσικη πεποίθηση ότι η Τουρκία αποτελεί ένα δορυφόρο της Ουάσινγκτον. Τώρα φαίνεται ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Ακόμη και αν η ρωσική ανακοίνωση έχει σκοπό να πιέσει την ΕΕ στο ζήτημα της Ουκρανίας και των κυρώσεων σχετικά με αυτό, όπως επισημαίνουν διεθνείς αναλυτές, η εγκατάλειψη του σχεδίου δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην ενεργειακή επάρκεια της Ευρώπης, η οποία τα τελευταία χρόνια βλέπει όλο και περισσότερο το φυσικό αέριο ως μια οικονομικότερη εναλλακτική απέναντι στο πετρέλαιο. Ένα από αυτά, ίσως το πιο σημαντικό για την περιοχή μας είναι η αναβάθμιση της Τουρκίας και η μετατροπή της σε παίκτη στο ενεργειακό πεδίο με τον νέο αγωγό, γεγονός που θα αυξήσει την διαπραγματευτική της δύναμη απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η ενεργειακή αναβάθμιση της Τουρκίας θα αποτελέσει σίγουρα ένα μάθημα για τη Βουλγαρία, καθώς οι πολιτικές επιλογές της την απομάκρυναν από τον μοναδικό ουσιαστικά πάροχο φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Μήπως όμως υπάρχει εδώ και κάποιο μάθημα για την ελληνική πολιτική σκηνη;
