Οι νίκες στο πεδίο της μάχης, ειδικά οι αστραπιαίες και απροσδόκητες, έχουν τη δυναμική να αλλάξουν την παλίρροια του πολέμου. Το φθινόπωρο του 1777, η Βρετανική Αυτοκρατορία φαινόταν ανίκητη. Δύο χρόνια μετά την Αμερικανική Επανάσταση, ένας αλαζονικός βρετανικός στρατός φαινόταν έτοιμος να χωρίσει τις αμερικανικές αποικίες στα δύο, να συντρίψει την εξέγερση των Αμερικανών πατριωτών που γεννήθηκε τότε και να αποκαταστήσει την αυτοκρατορική κυριαρχία. Αυτά μέχρι τη στιγμή που μία βρετανική δύναμη που εισέβαλε από τον Καναδά, με διοικητή τον στρατηγό Τζον Μπουργκόιν, ηττήθηκε απροσδόκητα από τον ηπειρωτικό στρατό των αποίκων κοντά στην πόλη Σαρατόγκα που βρίσκεται σήμερα στα βόρεια της Νέας Υόρκης. Η νίκη στη Σαρατόγκα αποδείχθηκε σημείο καμπής στον πόλεμο και άλλαξε τον ρου της Ιστορίας.
Η παράδοση του Μπουργκόιν στον Αμερικανό στρατηγό Οράτιο Γκέιτς στις 17 Οκτωβρίου 1777 αποδυνάμωσε τη συνολική μαχητική ισχύ του βρετανικού στρατού στη Βόρεια Αμερική κατά περίπου ένα τέταρτο. Ανάγκασε τους Βρετανούς να αλλάξουν τη στρατηγική τους και να επικεντρωθούν στον Νότο. Η νίκη έδωσε στους Αμερικανούς μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην επιδίωξη του σκοπού τους και έδειξε στον κόσμο ότι οι Αμερικανοί θα μπορούσαν πράγματι να καταφέρουν μια ολοκληρωτική ήττα των ισχυρών Βρετανών. Αν και ο πόλεμος κράτησε άλλα τέσσερα χρόνια, η νίκη ήταν η αρχή του τέλους της βρετανικής αποικιακής κυριαρχίας και η αρχή μιας αλυσίδας νικών που κορυφώθηκε με την ανεξαρτησία.
Με την αστραπιαία αντεπίθεση τις τελευταίες δύο εβδομάδες ανατολικά του Χάρκοβο της Ουκρανίας, οι Ουκρανοί βιώνουν τώρα τη δική τους στιγμή του 1777. Η ενέργειά τους είχε μια εκπληκτική επιχειρησιακή επιτυχία που, αν αξιοποιηθεί σωστά, θα μπορούσε να αποδειχθεί το σημείο καμπής προς ένα βαρυσήμαντο αποτέλεσμα, που λίγοι θα περίμεναν τις πρώτες ημέρες της εισβολής τον περασμένο Φεβρουάριο. Η νίκη στην ανατολική περιφέρεια του Χάρκοβο σηματοδοτεί ένα σημαντικό στρατιωτικό επίτευγμα. Σύμφωνα με ουκρανικές πηγές (σε μεγάλο βαθμό επιβεβαιώνονται και από ανεπίσημες ρωσικές), οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις φέρονται να έχουν απελευθερώσει περίπου 4.000 τετραγωνικά μίλια μέσα σε λίγες μέρες, πολλαπλάσιο όλων των εδαφικών κερδών της Ρωσίας από τότε που ξεκίνησε την επίθεσή της στο Ντονμπάς τον Απρίλιο.
Ενώ οι συνολικές ρωσικές απώλειες είναι άγνωστες, Ολλανδοί και Πολωνοί αναλυτές (με τους οποίους έχει συνεχή ενημέρωση ο υπογράφων) κοσκίνισαν φωτογραφίες εγκαταλελειμμένου ρωσικού εξοπλισμού καθώς οι χειριστές τους υποχώρησαν βιαστικά, και μέτρησαν εκατοντάδες κύρια άρματα μάχης, οχήματα μηχανοκίνητου πεζικού, τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και άλλο εξοπλισμό που έμεινε πίσω και ένα μεγάλο μέρος του ανέπαφο. Ολόκληρες αποθήκες πυρομαχικών άλλαξαν επίσης χέρια. Εν μέσω αυτού που μπορεί να περιγραφεί μόνο ως χαοτική κατάσταση, οι ουκρανικές δυνάμεις συνέλαβαν δεκάδες Ρώσους στρατιώτες, συμπεριλαμβανομένων αρκετών ανώτερων αξιωματικών. Πάνω απ’ όλα, η μάχη στο Χάρκοβο έδειξε στην Ουκρανία, στη Ρωσία και στον κόσμο ότι μια ολοκληρωτική ουκρανική νίκη είναι δυνατή.
Ακριβώς όπως η Σαρατόγκα ανέτρεψε το ρεύμα για τους Αμερικανούς, η εκστρατεία των Ουκρανών στο Χάρκοβο θα μπορούσε επίσης να ανοίξει τον δρόμο για περαιτέρω επιτυχίες. Εχοντας αποδυναμώσει και απορυθμίσει τις ρωσικές δυνάμεις και στερώντας τις κύριες οδούς ανεφοδιασμού τους και τις περιοχές που απειλούν την ανατολική Ουκρανία, οι Ουκρανοί μπορούν τώρα να μετατοπίσουν τις δυνάμεις τους προς πολλές κατευθύνσεις, στο Ντονμπάς ή στην ευρισκόμενη στα πρώτα στάδια αντεπίθεση στη Χερσώνα ή στο μακρύ νότιο μέτωπο όπου η Ουκρανία έχει τώρα την ευκαιρία να κόψει τη ρωσική χερσαία γέφυρα που εκτείνεται από το Ντονμπάς έως την Κριμαία κατά μήκος της Αζοφικής Θάλασσας. Τουλάχιστον, η επίθεση στο Χάρκοβο ανάγκασε τις πολιορκημένες ρωσικές δυνάμεις να υποχωρήσουν, να συρρικνώσουν την αμυντική τους γραμμή και να προσπαθήσουν να προστατεύσουν όλο και μικρότερες κατεχόμενες περιοχές.
Οσο σημαντικές και αν είναι οι επιχειρησιακές επιπτώσεις της νίκης της Ουκρανίας, οι ψυχολογικές θα είναι ακόμη πιο σημαντικές. Η επίδραση σοκ αυτού του είδους επίθεσης σε έναν εύθραυστο, ανεπαρκώς καθοδηγούμενο και απογοητευμένο στρατό δεν πρέπει να υποτιμάται. Ακόμη και πριν από την επίθεση, πολλαπλές αναφορές υποδεικνύουν ότι οι ρωσικές δυνάμεις -που αντιμετώπιζαν συνεχιζόμενες απώλειες, υλικοτεχνικές ελλείψεις και αστοχίες εξοπλισμού- υπέφεραν ήδη από σημαντικά προβλήματα ηθικού. Οπως οι Βρετανοί, οι ρωσικές δυνάμεις υπέστησαν μεγάλο σοκ στην εμπιστοσύνη τους με την ήττα στο Χάρκοβο. Αν κρίνουμε από τα καυστικά σχόλια στα ρωσικά κανάλια Telegram και την αλλαγή του τόνου στα μέσα ενημέρωσης που ελέγχονται από το Κρεμλίνο, οι Ρώσοι βρίσκονται στη διαδικασία να χάσουν και τις τελευταίες εναπομείνασες λάμψεις της στρατιωτικής τους ισχύος.
Αναμφίβολα, η επιτυχία της Ουκρανίας στη συνεχιζόμενη αντεπίθεση θα δώσει στον λαό σημαντική ώθηση ηθικού, δείχνοντάς του ότι οι θυσίες και η επιμονή του έχουν αρχίσει να αποδίδουν καρπούς. Αυτό το ηθικό αποτέλεσμα είναι δύσκολο να υπολογιστεί, αλλά σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η ξαφνικά πιο ρεαλιστική προοπτική να νικήσουν έχει αυξήσει την εμπιστοσύνη των Ουκρανών και θα τους βοηθήσει να επιμείνουν μέχρι να επιτευχθεί ο πολεμικός τους στόχος.
Η αλλαγή της παλίρροιας στο Χάρκοβο έχει επίσης σημαντικές διεθνείς επιπτώσεις – και εδώ, επίσης, η σύγκριση με το 1777 είναι διδακτική. Από όλα τα οφέλη που αποκόμισαν οι Αμερικανοί από τη νίκη τους επί των Βρετανών, το πιο κρίσιμο ήταν ότι έφεραν το τότε Βασίλειο της Γαλλίας, μια μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη, στο πλευρό τους. Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ευρωπαϊκές δυνάμεις υποστηρίζουν την Ουκρανία, αλλά η ρωσική καταστροφή στο Χάρκοβο οδήγησε τους εταίρους της Ουκρανίας να διπλασιάσουν την υποστήριξή τους. Με την Ευρώπη να αντιμετωπίζει έναν κρύο χειμώνα και την προοπτική μιας συνολικής διακοπής του ρωσικού φυσικού αερίου, υπήρχε πάντα η ανησυχία αν η Ευρώπη, βλέποντας αυτό που έμοιαζε με αδιέξοδο στον πόλεμο, θα έμενε ενωμένη πίσω από την Ουκρανία.
Αντίστροφη μέτρηση για τη Ρωσία
Η νίκη στο Χάρκοβο θα βοηθήσει τους Ευρωπαίους να αντέξουν στον πόλεμο. Πάνω απ’ όλα, η μάχη έδειξε στην Ουκρανία, στη Ρωσία και στον κόσμο ότι μια ολοκληρωτική νίκη είναι δυνατή. Ενώ η Ουκρανία είχε ήδη αποδείξει ότι μπορούσε να υπερασπιστεί επιτυχώς το έδαφός της (όπως έκανε στις μάχες του Κιέβου, του Σούμι και του Τσερνίχιβ), να πλήξει με χτυπήματα πυροβολικού ακριβείας και να πραγματοποιήσει περιορισμένες αποστολές ειδικών επιχειρήσεων, υπήρχε ένα μόνιμο ερώτημα αν θα μπορούσε να διατηρήσει αυτό το τέμπο.
Μετά τη μάχη του Χάρκοβο, αυτές οι αμφιβολίες δεν φαίνονται πλέον να υφίστανται. Η ιδέα μιας ουκρανικής νίκης είναι πλέον πολύ πιθανή. Η μάχη του Χάρκοβο δεν θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, όπως η μάχη της Σαρατόγκα δεν τερμάτισε την Αμερικανική Επανάσταση. Ακόμη και αφότου η Γαλλία μπήκε στον πόλεμο ως σύμμαχος των ΗΠΑ, χρειάστηκαν άλλα τέσσερα χρόνια πριν από την τελική βρετανική ήττα στο Γιορκτάουν, το 1781, και άλλα δύο χρόνια για να διαπραγματευτεί μια ειρηνευτική συμφωνία. Η Ουκρανία μπορεί κάλλιστα να αντιμετωπίσει έναν παρόμοιο μακρύ δρόμο.
Ιστορική μάχη για το Κίεβο
H Ρωσία μπορεί να έχει υποστεί ένα σημαντικό στρατιωτικό πλήγμα τις τελευταίες εβδομάδες και μήνες, αλλά εξακολουθεί να έχει σημαντικούς στρατιωτικούς πόρους στη διάθεσή της και εξακολουθεί να καταλαμβάνει περίπου το 17% της Ουκρανίας. Ακόμα και έτσι, οι Ουκρανοί σήμερα βρίσκονται σε μια πορεία προς τη δική τους ανεξαρτησία, όπως οι Αμερικανοί δεν ήθελαν τότε να είναι μέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Αν οι δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας παραμείνουν στην πορεία, τότε αυτός ο μακρύς δρόμος μπορεί τελικά να οδηγήσει στη νίκη. Και όταν γραφτεί στο μέλλον η ιστορία του πολέμου, η μάχη του Χάρκοβο μπορεί να αποτελέσει το ίδιο κεντρικό κεφάλαιο στον αγώνα της Ουκρανίας για ανεξαρτησία όπως έκανε η ιστορική μάχη της Σαρατόγκα για εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών.
