Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με την έλλειψη κοινών φαρμάκων, όπως τα αντιβιοτικά και τα παυσίπονα για παιδιά.
Μία ακόμα πρόκληση στην οποία καλείται να ανταποκριθεί το ευρωπαϊκό μπλοκ, η επάρκεια σε κοινά φάρμακα, εγείρει προβληματισμό στη γηραιά ήπειρο, και το Politico εξηγεί.
Από τα τέλη του 2022 οι χώρες της ΕΕ αναφέρουν σοβαρά προβλήματα στην προμήθεια ορισμένων σημαντικών φαρμάκων, με την πλειονότητα να αντιμετωπίζει πλέον ελλείψεις.
Πόσο σοβαρές είναι οι ελλείψεις;
Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε ομάδες που εκπροσωπούν φαρμακεία σε 29 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των μελών της ΕΕ καθώς και της Τουρκίας, του Κοσσυφοπεδίου, της Νορβηγίας και της Βόρειας Μακεδονίας, σχεδόν το ένα τέταρτο των χωρών ανέφερε ότι περισσότερα από 600 φάρμακα βρίσκονται σε έλλειψη και το 20% ανέφερε ελλείψεις 200-300 φαρμάκων. Τα τρία τέταρτα των χωρών δήλωσαν ότι οι ελλείψεις ήταν χειρότερες αυτόν τον χειμώνα από ό,τι πριν από έναν χρόνο. Ομάδες σε τέσσερις χώρες δήλωσαν ότι οι ελλείψεις είχαν συνδεθεί με θανάτους.
Οι βελγικές αρχές αναφέρουν σχεδόν 300 φάρμακα σε έλλειψη. Στη Γερμανία ο αριθμός αυτός είναι 408, ενώ στην Αυστρία περισσότερα από 600 φάρμακα δεν μπορούν να αγοραστούν από τα φαρμακεία αυτή τη στιγμή. Ο κατάλογος της Ιταλίας είναι ακόμη μεγαλύτερος – με πάνω από 3.000 φάρμακα, αν και πολλά από αυτά είναι διαφορετικά σκευάσματα του ίδιου φαρμάκου.
Τα αντιβιοτικά, ιδίως η αμοξικιλλίνη, η οποία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος, βρίσκονται σε έλλειψη. Άλλες κατηγορίες φαρμάκων, όπως το σιρόπι για τον βήχα, η παιδική παρακεταμόλη και τα φάρμακα για την αρτηριακή πίεση, είναι επίσης σε έλλειψη.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Το Politico παρατηρεί ότι πρόκειται για έναν κακό συνδυασμό αυξημένης ζήτησης αλλά περιορισμένης προσφοράς.
Οι εποχικές λοιμώξεις, η γρίπη και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) πρώτον και κύριον ξεκίνησαν νωρίς και είναι ισχυρότερες από το συνηθισμένο. Υπάρχει επίσης ένα ασυνήθιστο ξέσπασμα της ασθένειας του Στρεπτόκοκκου Α στα παιδιά. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι το ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο δραστηριότητας των ασθενειών συνδέεται με τα ασθενέστερα ανοσοποιητικά συστήματα, που δεν είναι πλέον εξοικειωμένα με το πλήθος των μικροβίων που μας περιβάλλουν στην καθημερινή ζωή, λόγω των lockdowns.
Αυτός ο δύσκολος χειμώνας, μετά από δύο ήσυχα χρόνια (με εξαίρεση τον COVID-19), έπιασε απροετοίμαστους τους φαρμακοβιομήχανους.
Ο πληθωρισμός και η ενεργειακή κρίση έχουν επίσης επιβαρύνει τις φαρμακευτικές εταιρείες, επηρεάζοντας την προσφορά.
Πέρυσι, η Centrient Pharmaceuticals, ένας ολλανδικός παραγωγός δραστικών φαρμακευτικών συστατικών, δήλωσε ότι το εργοστάσιό της είχε ένα τέταρτο λιγότερη παραγωγή από ό,τι το 2021 λόγω του υψηλού ενεργειακού κόστους. Τον Δεκέμβριο η InnoGenerics, ένας άλλος παραγωγός από την Ολλανδία, διασώθηκε από την κυβέρνηση αφού κήρυξε πτώχευση για να κρατήσει το εργοστάσιό της ανοιχτό.
Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τη Sandoz, έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς στην ευρωπαϊκή αγορά γενοσήμων, είναι μια ιδιαίτερα «σφιχτή κατάσταση προσφοράς». Ένας εκπρόσωπος δήλωσε ότι άλλοι ένοχοι είναι η έλλειψη πρώτων υλών και οι περιορισμοί στην παραγωγική ικανότητα. Πρόσθεσαν ότι η Sandoz είναι σε θέση να καλύψει τη ζήτηση προς το παρόν, αλλά «αντιμετωπίζει προκλήσεις».
Τι κάνουν οι κυβερνήσεις
Ορισμένες χώρες πατάνε φρένο στις εξαγωγές για να προστατεύσουν τις εγχώριες προμήθειες. Τον Νοέμβριο η ρυθμιστική αρχή φαρμάκων της Ελλάδας διηύρυνε τον κατάλογο των φαρμάκων των οποίων η μεταπώληση σε άλλες χώρες, γνωστή ως παράλληλο εμπόριο, απαγορεύεται. Η Ρουμανία σταμάτησε προσωρινά τις εξαγωγές ορισμένων αντιβιοτικών και παιδικών παυσίπονων. Την περασμένη εβδομάδα το Βέλγιο δημοσίευσε διάταγμα που επιτρέπει στις Αρχές να σταματήσουν τις εξαγωγές σε περίπτωση κρίσης.
Η κυβέρνηση της Γερμανίας εξετάζει το ενδεχόμενο να αλλάξει τον νόμο για να χαλαρώσει τις απαιτήσεις προμήθειας, οι οποίες επί του παρόντος αναγκάζουν τους ασφαλιστές υγείας να αγοράζουν φάρμακα εκεί όπου είναι φθηνότερα, συγκεντρώνοντας την προσφορά στα χέρια λίγων από τους πιο ανταγωνιστικούς σε τιμές παραγωγούς. Η Ολλανδία εισήγαγε πρόσφατα νόμο που απαιτεί από τους προμηθευτές να διατηρούν αποθέματα έξι εβδομάδων για να γεφυρώσουν τις ελλείψεις και στη Σουηδία η κυβέρνηση προτείνει παρόμοιους κανόνες.
Ακόμα και «υπαίθρια αγορά» φαρμάκων
Σε πιο λεπτομερές επίπεδο, μια επιτροπή υπό την ηγεσία της ρυθμιστικής αρχής φαρμάκων της ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ), συνέστησε να χαλαρώσουν οι κανόνες ώστε να επιτρέπεται στα φαρμακεία να χορηγούν χάπια ή δόσεις φαρμάκων μεμονωμένα, μεταξύ άλλων μέτρων. Στη Γερμανία, ο πρόεδρος του Γερμανικού Ιατρικού Συλλόγου έφτασε στο σημείο να ζητήσει τη δημιουργία άτυπων «υπαίθριων αγορών» φαρμάκων όπου οι άνθρωποι θα μπορούσαν να δίνουν τα αχρησιμοποίητα φάρμακά τους σε ασθενείς που τα χρειάζονται. Και στη Γαλλία και στη Γερμανία οι φαρμακοποιοί άρχισαν να παράγουν τα δικά τους φάρμακα, αν και αυτό είναι απίθανο να κάνει μεγάλη διαφορά, δεδομένης της έκτασης των ελλείψεων.
Τι μπορεί να κάνει η ΕΕ
Θεωρητικά, η ΕΕ θα έπρεπε να είναι πιο έτοιμη από ποτέ να αντιμετωπίσει μια κρίση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πρόσφατα αναβάθμισε τη νομοθεσία της σχετικά με την αντιμετώπιση απειλών για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης φαρμάκων.
Ο ΕΜΑ έχει λάβει διευρυμένες εξουσίες για την παρακολούθηση των ελλείψεων φαρμάκων. Και έχει συσταθεί ένας εντελώς νέος φορέας, η Αρχή Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών Υγείας (HERA), με την εξουσία να βγει στην αγορά και να αγοράσει φάρμακα για ολόκληρο το μπλοκ.
Αλλά, μέχρι στιγμής, αυτό δεν συμβαίνει. Για να δράσει η HERA, πρέπει τουλάχιστον τέσσερις χώρες της ΕΕ να υπογράψουν ένα πρόγραμμα αγορών, αλλά καμία χώρα δεν έχει ζητήσει ακόμη να ενεργοποιηθεί αυτή η διαδικασία, δήλωσε εκπρόσωπος της ΕΕ. Αυτό ίσως δεν αποτελεί έκπληξη. Οι προσπάθειες συντονισμού των αγορών φθηνότερων μη επώνυμων φαρμάκων κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν τόσο αργές και γραφειοκρατικές, που οι χώρες εγκατέλειψαν σχεδόν κάθε προσπάθεια, προτιμώντας να κάνουν τις δικές τους αγορές στην ελεύθερη αγορά.
Η ομάδα εργασίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων για τις ελλείψεις θα μπορούσε να αποφασίσει την Πέμπτη αν θα συστήσει στην Επιτροπή να κηρύξει τις ελλείψεις φαρμάκων «μείζον γεγονός», μια επίσημη διαπίστωση που θα προκαλούσε κάποια έστω περιορισμένη δράση σε ολόκληρη την ΕΕ. Μια ομάδα καθοδήγησης του ΕΜΑ για τις ελλείψεις θα έχει την εξουσία να ζητήσει στοιχεία σχετικά με τα αποθέματα των φαρμάκων και την παραγωγική ικανότητα από τους προμηθευτές και να εκδώσει συστάσεις για τον τρόπο μετριασμού των ελλείψεων.
«Η κατάσταση δεν είναι τόσο άσχημη»
Αλλά δεν συμφωνούν όλοι ότι η κατάσταση είναι ακόμη τόσο άσχημη.
Κατά την εμφάνισή της ενώπιον της επιτροπής υγείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η κορυφαία αξιωματούχος της Επιτροπής για την Υγεία, Σάντρα Γκαλίνα, δήλωσε πως ήθελε να «απορρίψει λίγο την ιδέα ότι υπάρχει τεράστια έλλειψη» και δήλωσε ότι υπάρχουν διαθέσιμα εναλλακτικά φάρμακα προς χρήση.
Και άλλοι πιστεύουν πως η κατάσταση θα βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου. «Νομίζω ότι θα ξεκαθαρίσει μόνη της, αλλά αυτό εξαρτάται από την κορύφωση των λοιμώξεων», δήλωσε ο Άντριαν Φαν ντεν Χόφεν, γενικός διευθυντής του λόμπι για τα γενόσημα φάρμακα Medicines for Europe. «Αν έχουμε φτάσει τώρα στην κορύφωση, η προσφορά θα καλύψει γρήγορα το κενό. Αν όχι, μάλλον δεν είναι το καλό σενάριο».
