Όπως τα σχολεία έτσι και τα πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο υποχρεώθηκαν να κλείσουν και να στραφούν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Οι φοιτητές σε πολλές χώρες ανησυχούν για τις εξετάσεις της θερινής περιόδου αλλά οι ηγεσίες των πανεπιστημίων ανησυχούν για την οικονομική καταιγίδα που πλήττει το σύνολο της τριτοβάθμιας ιδιωτικής αλλά και δημόσιας εκπαίδευσης.»Σε αντίθεση με τα σχολεία, τα οποία προστατεύονται από την ασφαλή ασπίδα της δημόσιας χρηματοδότησης, τα πανεπιστήμια θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την επίθεση που δέχονται σε ό,τι αφορά το επιχειρηματικό τους μοντέλο», λέει ο Ντιρκ Βαν Νταμ του ΟΟΣΑ. Λαμβάνοντας υπόψη τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς, τα πανεπιστήμια αναμένουν μείωση του αριθμού των φοιτητών που θα έρθουν από το εξωτερικό οι οποίοι συνήθως πληρώνουν υψηλότερα δίδακτρα από τους εγχώριους ή τους αντίστοιχους στην ΕΕ, αφήνοντας ένα κενό στους προϋπολογισμούς των πανεπιστημίων.
Η επικείμενη οικονομική κρίση, εν τω μεταξύ, θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια χρηματοδότησή τους. Πολλοί φοιτητές στο εσωτερικό είναι επίσης πιθανό να δυσκολευτούν να πληρώσουν δίδακτρα εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης ενώ άλλοι ενδέχεται να καθυστερήσουν να πάνε στο πανεπιστήμιο μέχρι να τελειώσει η εξ αποστάσεως εκπαίδευση .Όλα αυτά λέει ο Βαν Νταμ θα οδηγήσουν αναπόφευκτα τα πανεπιστήμια με τα υψηλότερα δίδακτρα. Και δεδομένου ότι τα βρετανικά και άλλα αγγλοσαξονικά ιδρύματα τείνουν να χρεώνουν πολύ περισσότερα από τα άλλα πανεπιστήμια της Ευρώπης, εκτιμάται ότι θα είναι αυτά που θα πληγούν περισσσότερο. «Τα ιδρύματα με μεγάλες δωρεές ή άλλα μαξιλάρια ρευστότητας θα είναι πιο ανθεκτικά. Αλλά το τοπίο θα αλλάξει ριζικά με τα αγγλοσαξονικά πανεπιστήμια να βρίσκονται στην πλευρά των» χαμένων «. Ομως και τα άλλα πανεπιστήμια της Ευρώπης που εξαρτώνται από την κρατική χρηματοδότηση ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οικονομικά προβλήματα αν η ύφεση ωθήσει τα κράτη να μειώσουν τους προϋπολογισμούς για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Τα βρετανικά πανεπιστήμια βασίζονται κυρίως σε υψηλά δίδακτρα και σε φοιτητές από το εξωτερικό για το εισόδημά τους. Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού, η εκπαίδευση είναι ο τομέας που πλήττεται περισσότερο από τον κορονοϊό στο Ηνωμένο Βασίλειο. Κάποιοι προειδοποιούν ότι η πανδημία θα μπορούσε ακόμη και να οδηγήσει στο τέλος ορισμένων πανεπιστημίων.
Oι φοιτητές από το εξωτερικό – εκτός Βρετανίας και ΕΕ – πληρώνουν περίπου 6,9 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως σε δίδακτρα. Αυτό είναι το ένα τρίτο του συνόλου των εσόδων από δίδακτρα για τα βρετανικά πανεπιστήμια.
«Τα πανεπιστήμια δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτή την οικονομική καταιγίδα μόνη τους. Χωρίς καμία ενέργεια, τα πανεπιστήμια θα αναγκαστούν να κάνουν τεράστιες περικοπές, θα χάσουν θέσεις εργασίας, θα σταματήσει η ζωτική έρευνα και το σημαντικότερο θα υποφέρουν οι φοιτητές», δήλωσε εκπρόσωπος του Ηνωμένου Βασιλείου. Μετά την οικονομική κρίση του 2008, το σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης του Ηνωμένου Βασιλείου υπέστη δραστική αλλαγή – μειώνοντας την άμεση δημόσια χρηματοδότηση και αυξάνοντας τα δίδακτρα, δήλωσε ο Τόμας ‘Εστερμαν διευθυντής διοίκησης και χρηματοδότησης του European University Association. »Αυτή η νέα χρηματοδότηση είναι τώρα ιδιαίτερα ευάλωτη».
Πλήγμα από την πανδημία και στα αμερικανικά πανεπιστήμια
Το ίδιο ισχύει για τα πανεπιστήμια με υψηλά δίδακτρα σε Ηνωμένες Πολιτείες και Αυστραλία. Σχεδόν οι μισοί φοιτητές που σκόπευαν να σπουδάσουν στο εξωτερικό έχουν αλλάξει σχέδια λόγω της πανδημίας, σύμφωνα με μια πρόσφατη παγκόσμια έρευνα από την εκπαιδευτική υπηρεσία QS. Τα μισά από τα πανεπιστήμια που ρωτήθηκαν δήλωσαν ότι ο ιός θα έχει μεγάλη επίδραση στον αριθμό των φοιτητικών αιτήσεων στα ιδρύματά τους.
Ενώ τα κορυφαία ιδιωτικά ερευνητικά πανεπιστήμια θα αντεπεξέλθουν λόγω μεγάλων χρηματοδοτήσεων ή άλλων χρηματοοικονομικών αποθεμάτων, η επικείμενη ύφεση θα πλήξει ιδιαίτερα τα δημόσια πανεπιστήμια στις ΗΠΑ, καθώς και τα πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου που δεν αποτελούν μέρος του Russell Group, το οποίο αντιπροσωπεύει μερικά από τα πιο διάσημα Βρετανικά πανεπιστήμια, συμπεριλαμβανομένων της Οξφόρδης και του Κέιμπριτζ.» Αυτά τα πανεπιστήμια είναι πιο πιθανό να απολύσουν προσωπικό με προσωρινές συμβάσεις, κάτι που συμβαίνει ήδη στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα οποία είναι συχνά νεαρά και πολλά υποσχόμενα ερευνητικά στελέχη», εκτιμά ο Βαν Νταμ. Μια τέτοια κίνηση θα είχε αντίκτυπο και στην ποιότητα. «Σε έναν τομέα που εξαρτάται από την έρευνα νεότερων στελεχών αυτή είναι μια επικίνδυνη στρατηγική».
Δημόσια χρηματοδότηση
Τα πανεπιστήμια της Ευρώπης που βασίζονται στη δημόσια χρηματοδότηση και όχι στα δίδακτρα είναι πιο ασφαλή. «Οι χώρες που εργάζονται με ένα σύστημα κυρίως δημόσιας χρηματοδότησης, όπως συμβαίνει στο Βέλγιο, είναι καλύτερα προετοιμασμένες από τα ιδρύματα που βασίζονται περισσότερο στα δίδακτρα ειδικά εάν μεγάλο μέρος αυτών προέρχεται από διεθνείς φοιτητές», δήλωσε ο Κόεν Βέρλαεκτ του Φλαμανδικού Πανεπιστημιακού Συμβουλίου. Ωστόσο, καθώς οι χώρες της ΕΕ παλεύουν με τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, υπάρχει ο κίνδυνος να μειωθεί η χρηματοδότηση των δημόσιων πανεπιστημίων σε ολόκληρη την Ευρώπη τα επόμενα δύο έως τέσσερα χρόνια, καθώς οι κυβερνήσεις δίνουν προτεραιότητα σε άλλους οικονομικούς τομείς, προειδοποίησε η Ευρωπαϊκή Ένωση Πανεπιστημίων σε πρόσφατη έκθεση. Επιπλέον, υπάρχουν μεγάλες διαφορές στη δημόσια χρηματοδότηση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και είναι πιθανόν να αυξηθεί το επενδυτικό χάσμα.
Ποιές χώρες θα μειώσουν τα κονδύλια για τα ΑΕΙ
Η έκθεση της EUA σημειώνει ότι μετά την οικονομική κρίση του 2008, χώρες όπως το Λουξεμβούργο, η Γερμανία, η Ελβετία, η Νορβηγία, η Αυστρία και η Δανία έχουν αυξήσει σημαντικά τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων σε σχέση με την αύξηση του ΑΕΠ τους, ενώ χώρες όπως η Τσεχία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Ιρλανδία μείωσαν τη χρηματοδότηση κατά την ίδια περίοδο. «Χώρες όπου η δημόσια χρηματοδότηση ήταν ήδη υψηλή, όπως η Γερμανία, η Αυστρία και οι Σκανδιναβικές χώρες, θα τη διατηρήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο, ενώ τα πανεπιστήμια σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ενδέχεται να έχουν περισσότερες δυσκολίες», λένε οι συντάκτες της έκθεσης.
Τα πανεπιστήμια της Γερμανίας οι μεγάλοι κερδισμένοι
Με μεγάλη δημόσια χρηματοδότηση και για την έρευνα, τα πανεπιστήμια στη Γερμανία και τις σκανδιναβικές χώρες φαίνεται να είναι καλύτερα θωρακισμένα για την αντιμετώπιση της κρίσης.«Η συνεχής άνοδος αυτών των πανεπιστημίων σε παγκόσμια κατάταξη πιθανότατα θα επιβεβαιωθεί και θα ενισχυθεί», λέει ο Βαν Νταμ. «Ενώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν στραφεί περισσότερο σε φοιτητές από το εξωτερικό όπως η Ολλανδία, θα επηρεαστούν περισσότερο«.
Ωστόσο παραμένουν δύο μεγάλα ερωτήματα. Το πρώτο είναι πόσο γρήγορα θα επιστρέψουν τα πανεπιστήμια. Αυτό θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η πανδημία, η οποία θα καθορίσει πότε μπορεί να ξαναρχίσουν μαζικά τα ταξίδια στο εξωτερικό. Το ενδεχόμενο ενός δεύτερου κύματος της πανδημίας θα είχε όχι μόνο έναν απροσδιόριστο αντίκτυπο στην οικονομία αλλά και σοβαρές επιπτώσεις στην ανάκαμψη των οικονομικών των πανεπιστημίων.
Στον αέρα της πανεπιστήμια της Ασίας
Το δεύτερο μεγάλο ερώτημα είναι πώς η πανδημία θα επηρεάσει τα ασιατικά πανεπιστήμια. Οι εγγραφές σε πανεπιστήμια της Ασίας έχει αυξηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η μεσαία τάξη σε αυτές τις αναδυόμενες αγορές έχει επίσης οδηγήσει σε απότομη αύξηση του αριθμού των φοιτητών από την Ασία που φοιτούν σε δυτικά πανεπιστήμια. Λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών και των καθυστερήσεων στην επεξεργασία θεωρήσεων, αυτοί οι μαθητές μπορεί να εξετάσουν περισσότερο τις περιφερειακές ευκαιρίες. Η Κίνα είχε επενδύσει τεράστια ποσά σε πολλά πανεπιστήμιά της για να τους δώσει τη δυνατότητα να γίνουν ανταγωνιστικά παγκοσμίως, καθιστώντας τα πιο ελκυστικά για φοιτητές.
