«Politico»: Πέντε λόγοι που η Ευρώπη μπορεί να αισιοδοξεί για το 2022
Απόδοση από άρθρο του Πολ Τέιλορ για το politico.eu
Παρίσι – Το σκοτεινό σύννεφο της παραλλαγής Όμικρον ίσως ρίχνει τα σχέδιά σας για την Πρωτοχρονιά στην αβεβαιότητα, αλλά υπάρχουν ακόμα λόγοι για να ελπίζουμε πως η Ευρώπη, το 2022, θα καταφέρει να σημειώσει σημαντική πρόοδο σε πολλά ακανθώδη ζητήματα.
Ενώ είναι σίγουρο πως η Covid-19 θα είναι εδώ για λίγο ακόμα, στη Γερμανία δημιουργούνται νέοι πολιτικοί σχηματισμοί. Αυτοί θα προσφέρουν την πιθανότητα νέων καινοτόμων λύσεων για τα μακροχρόνια προβλήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σαφώς και πολλά θα μπορούσαν να πάνε στραβά: μια ακόμα έξαρση μιας νέας παραλλαγής του κορονοϊού που θα πάνε πίσω την οικονομική ανάκαμψη· μια στρατιωτική κίνηση της Ρωσίας ενάντια στην Ουκρανία· ένα μπλοκάρισμα των θεσμών της ΕΕ από την Πολωνία, εξαιτίας της μάχης για τις νομοθεσίες και τα ευρωπαϊκά κονδύλια.
Ωστόσο, κανένα από αυτά τα άσχημα σενάρια δεν είναι σίγουρο πως θα συμβεί, ίσως ούτε και πιθανό. Και, υπάρχει γόνιμο έδαφος για πολλά ελπιδοφόρα σενάρια στη νέα χρονιά.
Μια συμμαχία με σκοπό τις επενδύσεις
Μετά από πολύχρονες -και χωρίς αποτέλεσμα- μάχες, οι οποίες μάλιστα σταμάτησαν προσωρινά κατά την πανδημία της Covid-19, η γενική παραδοχή είναι πως για να μην υπάρξουν προβλήματα στην ανάκαμψη, οι νομοθεσίες για τους προϋπολογισμούς θα πρέπει να μεταβληθούν προτού τεθούν και πάλι σε εφαρμογή το 2023.
Από τον οικονόμο βορρά μέχρι τον πιο σπάταλο νότο, είναι ευρέως αναγνωρισμένο πως οι επενδύσεις στο δημόσιο θα είναι το κλειδί της επιτυχίας για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση της Ευρωπαϊκής οικονομίας και ότι τα ξεπερασμένα χρέη και όρια ελλείματος δεν πρέπει να μπουν εμπόδιο σε αυτό. Με την ίδια λογική, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι έχουν κάνει κοινή έκκληση για μεταρρύθμιση του δανειακού συστήματος της ΕΕ, ώστε να μπορεί να συνεχιστεί συλλογικά ο δανεισμός, πέρα από την προσωρινό ταμείο ανάκαμψης που δημιουργήθηκε το 2020.
Ο νέος κεντροαριστερός συνασπισμός της Γερμανίας θέλει επίσης να τονώσει τις επενδύσεις στο δημόσιο, ώστε να εκμοντερνίσει τις κλονισμένες συγκοινωνίες, τις τηλεπικοινωνίες, τα ενεργειακά δίκτυα και να φτάσει τους στόχους για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Μέχρι στιγμής, εστιάζει στο να αξιοποιήσει εκ νέου κονδύλια που έλαβε στην κρίση της Covid-19 και δεν έχουν ξοδευτεί, αλλά ο Καγκελάριος Όλαφ Σολτς και ο υπουργός οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ, δεν έχουν αποκλείσει την πιθανότητα για άλλη μία Ευρωπαϊκή ενίσχυση της αγοράς ομολόγων, αν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Ακόμα και ο Ολλανδός πρωθυπουργός, Μαρκ Ρούτε, με τον νέο συνασπισμό του, είναι αποφασισμένοι να αυξήσουν τις επενδύσεις για τη στέγαση, την κοινωνική πρόνοια και τις δράσεις για το κλίμα και, προς έναν πιο εποικοδομητικό ρόλο της χώρας μέσα στην Ευρώπη, αντί για την μέχρι τώρα θέση τους ως «αρχηγοί της λιτής πολιτικής της ΕΕ».
Ο Μακρόν είχε συγκαλέσει μια σύνοδο τον Μάρτιο, με θέμα ένα οικονομικό μοντέλο για την Ευρώπη μετά την πανδημία, το οποίο φαίνεται ότι θα θέσει τις νέες προτεραιότητες συμπεριλαμβανομένων των μεγαλύτερων επενδύσεων στο δημόσιο, έναν βασικό μισθό για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, πιο δίκαιη φορολόγηση των επιχειρήσεων, σκληρότερη νομοθεσία για εμπόριο και επενδύσεις και έναν πιο ενεργό ρόλο στην προώθηση σημαντικών τεχνολογιών· από μπαταρίες και μικροτσίπ, μέχρι τεχνολογία cloud και διαστημικά συστήματα.
Γάλλοι, Γερμανοί και Ιταλοί γεμάτοι ενθουσιασμό, θέληση και ενέργεια
Μετά από έναν χρόνο απραξίας, με την Άγκελα Μέρκελ να αποσύρεται από τη θέση της ως Καγκελάριος και τον Μακρόν να είναι απασχολημένος με την επανεκλογή του τον Απρίλιο του 2022, η ΕΕ μπορεί πλέον να ελπίζει σε μια πιο ενεργητική ηγεσία Γαλλίας- Γερμανίας από τον Μάιο και μετά.
Οι πιθανότητες νίκης του κεντρώου Μακρόν φαίνονται καλές, αλλά ακόμα και αν νικήσει η κεντροδεξιά αντίπαλός του, Βαλερί Πεκρές, η Γαλλία θα έμενε στην φιλοευρωπαϊκή πορεία της. Η κύρια διαφορά μεταξύ των δύο ηγετών θα ήταν πιθανότατα η στάση τους για το μεταναστευτικό, όμως ακόμα και ο Μακρόν έχει αρχίσει να πιέζει για πιο αυστηρούς ελέγχους στα σύνορα και ελέγχους στη ζώνη Σένγκεν και τα ταξίδια χωρίς διαβατήρια.
Στο Βερολίνο, ο συνασπισμός των τριών κομμάτων -με τους Πράσινους στα σημεία κλειδιά των εξωτερικών υποθέσεων και στα οικονομικά και κλιματικά ζητήματα, έχει ως υψηλή προτεραιότητα την εμβάθυνση στα θέματα της ΕΕ, όπως έχει κάνει και η ιταλική κυβέρνηση. Είτε ο Ντράγκι γίνει πρόεδρος το 2022 και προωθήσει μια φιλοευρωπαϊκή μεταρρύθμιση, είτε παραμείνει πρωθυπουργός, η Ρώμη θα παραμείνει ένας ενεργός συνεργάτης -μαζί με τον Παρίσι και το Βερολίνο- στην προσπάθεια να επιτευχθεί η οικονομική και πολιτική ενσωμάτωση στην Ευρώπη.
Η ΕΕ πιθανώς να πρέπει να κάνει διορθωτικές κινήσεις και στα Βαλκάνια, τα οποία έχει αγνοήσει, δείχνοντας μια έλλειψη διορατικότητας. Όταν φύγουν οι γαλλικές εκλογές, μάλλον θα μπορέσουν επιτέλους να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για την προσχώρηση της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας.
Σκληρότερες νομοθετικές ρυθμίσεις
Η νέα γερμανική κυβέρνηση έχει κάνει ακόμα σαφές ότι δεν θα αφήνει χώρο στους ηγέτες της Πολωνίας και της Ουγγαρίας για να υπονομεύσουν τη δικαστική εξουσία, να περιορίσουν την ελευθερία του τύπου και τα πολιτικά δικαιώματα και να απορρίψουν την πρωτοκαθεδρία της νομοθεσίας της ΕΕ, έναντι στις νομοθεσίες του εκάστοτε κράτους μέλους.
Μια πιο στέρεη στήριξη από το Βερολίνο και το Παρίσι, θα μπορούσε να φέρει δύναμη στην Κομισιόν και να την αξιοποιήσει στην επιβολή αποφάσεων από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνεχίζοντας να καθυστερεί κονδύλια ανάκαμψης από τη Βαρσοβία και τη Βουδαπέστη. Παρόλο που ο Ούγγρος πρωθυπουργός δεν φαίνεται να αποχωρεί πριν τις εκλογές του Απριλίου, είναι αυτή τη στιγμή αντιμέτωπος με το φιλοευρωπαϊκό μέτωπο. Ακόμα και αν εκλεγεί ξανά, ίσως να έρθει σε πιο δύσκολή θέση και να αναζητήσει μια πιο ρεαλιστική λύση.
Η Πολωνία δεν θα έχει εκλογές μέχρι το 2023, αλλά ίσως δεχτεί πιέσεις για τη νομοθεσία και για να έχει πρόσβαση στα κονδύλια και για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα στα σύνορα με τη Λευκορωσία και την ανησυχητική κατάσταση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Υπάρχουν κάποια ισχνά σημάδια ότι η Βαρσοβία θέλει να εξομαλύνει, αν όχι να τερματίσει, τη διαμάχη με τις Βρυξέλλες.
Στρατηγική συμμαχία
Δεν υπάρχει τίποτα πιο ικανό από μια χοντρή εξωτερική απειλή για να κάνει ΕΕ και NATO να εστιάσουν στα απαραίτητα κοινά τους συμφέροντα.
Το 2022 και οι δύο οργανισμού θα ανανεώσουν τα στρατηγικά τους δόγματα: Η ΕΕ θα υιοθετήσει την πρώτη της ανάλυση απειλών και θα ορίσει τις στρατιωτικές της φιλοδοξίες στη Στρατηγική Πυξίδα τον Μάρτιο.
Και αντίστοιχα το ΝΑΤΟ θα ανανεώσει τη Στρατηγική Αντίληψη του, μετά από μια δεκαετία σε μια σύνοδο στη Μαδρίτη. Η τελευταία Αντίληψη, του 2011, όριζε τη Ρωσία ως εταίρο στην ασφάλεια, δεν ανέφερε την Κίνα και έδινε βάρος στην αντιτρομοκρατική δράση και την διαχείριση των κρίσεων στις αποστολές, αντί για τον ανταγωνισμό για την εξουσία και την εδαφική άμυνα.
Το ΝΑΤΟ θα παραμείνει η ραχοκοκαλιά της ασφάλειας στην Ευρώπη, παρά τα ερωτήματα για την μακρόχρονη δέσμευση των ΗΠΑ, αλλά πολλές νέες προκλήσεις στο θέμα της ασφάλειας απαιτούν και άλλα εργαλεία της ΕΕ (αποτρεπτικά μέσα, δημιουργία ιδρυμάτων, ενίσχυση της ανάπτυξης, σύγκλιση ρυθμιστικών διατάξεων, κυβερνοασφάλεια και καταπολέμηση της παραπληροφόρησης), αντί για το στρατιωτικό «σφυρί» του ΝΑΤΟ.
Με την χωρίς προηγούμενο υποστήριξη των ΗΠΑ στην αμυντική ενσωμάτωση της ΕΕ, θα προχωρήσει η συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ και θα χριστεί στη θέση του Γενικού Γραμματέα άτομο που θα είναι πιο κοντά στις αμυντικές προσπάθειες της ΕΕ, από τον απερχόμενο Γενς Στόλτενμπεργκ.
Αλλαγή κατεύθυνσης μετά το Brexit
Η αποχώρηση του Ντέιβιντ Φροστ, μέλους της Βουλής των Λόρδων, από τη θέση του διαπραγματευτή για το Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο, δίνει ελπίδες για αλλαγή κατεύθυνσης στις σχέσεις ΕΕ και ΗΒ, μετά από τα τελευταία τους θέματα.
Ο πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, πρέπει να βρει μια λύση στο ζήτημα με το εμπόριο στη Βόρεια Ιρλανδία (το οποίο διαπραγματεύτηκε ο Φροστ σε συμφωνία του 2020) δημιουργώντας έτσι μια αμήχανη κατάσταση στους ελέγχους στα σύνορα της ιρλανδικής θάλασσας. Υπάρχουν υπόνοιες πως το ΗΒ θέλει να επιτύχει σχετική συμφωνία ενόψει των εκλογών τον Μάιο, όπου ενδέχεται να αναδειχτεί το κόμμα του ρεπουμπλικάνου Σιν Φέιν.
Το Λονδίνο, μετά από ένα χρόνο όπου κάνει πως η Ευρώπη δεν έχει πια σημασία, αλλά ψάχνει αλλόφρονα συμμάχους, ίσως το 2022, να είναι επιτέλους έτοιμο να αντιμετωπίσει τους πιο κοντινούς του γείτονες και τους μεγαλύτερους εμπορικούς συνεργάτες με μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση.
Αυτό θα ήταν πραγματικά, ένα πρωτοχρονιάτικο θαύμα.
