Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Η Ελλάδα του μεσοπολέμου και η συνθήκη της Λωζάνης
Για τον βραχύβιο χαρακτήρα μάλιστα της κυβέρνησης Σοφούλη, εν μέσω του θέρους οι χρονικογράφοι της εποχής, θα της προσδώσουν περιπαιχτικά το επίθετο «κυβέρνηση θερινών διακοπών». Θα ακολουθήσει τον Οκτώβριο του 1924 κυβέρνηση του προβεβλημένου επίσης βενιζελικού στελέχους Ανδρέα Μιχαλακόπουλου για εννέα μήνες.
Εν συνεχεία τον Ιούλιο του 1925 τα ηνία της διακυβέρνησης της χώρας αναλαμβάνει ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος. Αρχικά ως δημοκρατικά νόμιμης κυβέρνησης με τη στήριξη της Βουλής και εν συνεχεία στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 1925, ηγούμενος κυβερνήσεως που από την μια κέρδισε την εμπιστοσύνη της Βουλής, από την άλλη όμως κατήργησε τη Βουλή, χωρίς να προβεί σε προκήρυξη εκλογών.
Και τον Ιανουάριο του 1926 ο Θεόδωρος Πάγκαλος διακοίνωσε την επιβολή δικτατορίας. Μάλιστα ανέλαβε και το αξίωμα του προέδρου της δημοκρατίας, μετά την παραίτηση του προέδρου ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, που παρητήθη προκειμένου να εκφράσει την διαμαρτυρία του στο δικτατορικό καθεστώς. Τον Απρίλιο του 1926 διενεργούνται εκλογές με δημοκρατικό μανδύα – στην ουσία παρωδία – για την ανάδειξη προέδρου της δημοκρατίας, μέσα από τις οποίες «εκλέγεται» πρόεδρος. Μια τέτοια κυβέρνηση όμως δεν θα μπορούσε να έχει μακρά πνοή.
Ο στρατηγός Πάγκαλος γνωρίζοντας καλά την πορεία των πραγμάτων προέβη σε έναν ελιγμό, για να δώσει δημοκρατική νομιμοποίηση στο στρατιωτικό καθεστώς του. Διόρισε έτσι πρωθυπουργό τον Ιούλιο του 1926 τον Αθανάσιο Ευταξία. Όμως όλα τα στρατιωτικά κινήματα έχουν κοινή μοίρα, την ανατροπή τους. Έτσι στις 22 Αυγούστου του 1926 ο στρατηγός Γεώργιος Κονδύλης ανέτρεψε τον Πάγκαλο και προχώρησε σε μια προσπάθεια εξομάλυνσης των πολιτικών μας πραγμάτων με διενέργεια εκλογών στις 7 Νοεμβρίου του 1926, με σύστημα μάλιστα Απλής Αναλογικής.
Εμβόλιμα αναφέρουμε ότι είχε επανακάμψει στην προεδρία της δημοκρατίας λίγο πριν τις εκλογές, ο Παύλος Κουντουριώτης. Λόγω του αναλογικού συστήματος κανένα κόμμα δεν κατόρθωσε να αποσπάσει την απόλυτη πλειοψηφία. Ανεδείχθησαν απο τις εκλογές τέσσερα μεγάλα κόμματα, με αποτέλεσμα η χώρα να μην μπορεί να αποκτήσει σταθερή κυβέρνηση. Προ του διεξόδου απεφασίσθη η σύσταση κυβέρνησης συνεργασίας. Την προεδρία της ανέλαβε ένας παλαίμαχος πολιτικός τον Δεκέμβριο του 1926, ο Αλέξανδρος Ζαίμης. Ο Ζαίμης είχε διατελέσει κατά την πρώτη δεκαετία του 20-ου αιώνα, ύπατος αρμοστής της αυτόνομης κρητικής πολιτείας. Και είχε θα έλεγε κανείς ηυξημένο πολιτικό κύρος.
Την περίοδο της πρωθυπουργίας του Ζαίμη, έλαβε χώρα ένα μείζον ιστορικό μας γεγονός, στην μακρά πορεία πρός την δημοκρατική ακεραίωση. Ειδικότερα, στις 3 Ιουνίου του 1927 ψηφίστηκε το δημοκρατικό σύνταγμα του 1927, με το οποίο οριοθετήθηκε η Β΄ ελληνική δημοκρατία.
Στην φωτογραφία ο Αλέξανδρος Ζαίμης, κραταιός πολιτικός στις αρχές του 20ου αιώνα. Ανέλαβε πρόεδρος της οικουμενικής κυβέρνησης μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1926, προκειμένου να βγάλει τον τόπο από το πολιτικό αδιέξοδο της ακυβερνησίας. Συνεχίζεται…
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων.
