Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Με την κυβερνητική παρουσία του Ιωάννη Καποδίστρια ρίχτηκαν τα σπέρματα δημιουργίας του κομματικού συστήματος στην Ελλάδα. Και η πρώτη εκδήλωση κομματικών τάσεων ήταν συνυφασμένη με την οικονομική κατάσταση, την κοινωνική θέση και το μορφωτικό επίπεδο των Ελλήνων. Μια πρώτη προσέγγιση της κομματικής μας κατάστασης στην Ελλάδα, μας δίνει μια ανώνυμη του 1825, προς τον αρχηγό της Ιεράς Συμμαχίας Κλέμενς Μέτερνιχ επιστολή, όπου και τον πληροφορούσε για τα πολιτικά πράγματα της χώρας. Με βάση αυτή την επιστολή οι έλληνες συσπειρώνονταν πολιτικά γύρω από δυο κόμματα ή καλύτερα από δυο τάσεις, για να είμαστε συμβατοί με την πολιτική ορολογία της εποχής.
Η μια τάση ήταν «η τάση της δημοκρατίας» και η άλλη «η τάση της ολιγαρχίας». Οι φίλα προσκείμενοι στους δημοκρατικούς ήταν άτομα με ευγενή καταγωγή , υψηλή μόρφωση και παιδεία στα πανεπιστήμια του δυτικού κόσμου, βαθύτατα επηρεασμένοι από τις ουμανιστικές ιδέες και τους αγώνες για την ανεξαρτησία του ανθρώπου, αλλά όχι με καλή γνώση και αίσθηση της ελληνικής κοινωνικής πραγματικότητας. Χαρακτηριστική εκπρόσωποι αυτής της κομματικής τάσης ήταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Ιωάννης Κωλέτης και οι αδελφοί Κουντουριώτη. Πρόσωπα που θα πρωταγωνιστήσουν αργότερα στην πολιτική σκηνή της Ελλάδος. Οι φίλα προσκείμενοι στην τάση της ολιγαρχίας ήταν άτομα προσδεδεμένα στο ιστορικό παρελθόν της χώρας, την ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση, στελέχη του ανώτερου ιερού κλήρου, κοτσαμπάσηδες, οικονομικά προύχοντες και επίλεκτα μέλη της ηγεσίας των κλεφτών. Σχηματικά θα λέγαμε ότι ήταν από απόψεως κοινωνικής διαστρωμάτωσης η συντηρητική έκφραση της μετεπανασταστικής Ελλάδος.
Χαρακτηριστικά μέλη αυτής της πολιτικής τάσης ήταν ο Ζαϊμης Λόντος, ο Μαυρομιχάλης και ο Κολοκοτρώνης. Η σθεναρή αντίσταση σε κάθε προοδευτική κοινωνικοπολιτική μεταβολή όπως επιχείρησε ο Καποδίστριας, η πλήρης αποξένωση από τα διεθνή κοινωνικοπολιτικά ρεύματα, καθώς και η στείρα εμμονή στο παρελθόν των ελλήνων, εξέφραζε την κουλτούρα αυτής της πολιτικής τάσης. Είναι εμφανές ότι η αντιπαράθεση των δυο εκ διαμέτρου αντίθετων πολιτικών τάσεων, σε τίποτα δεν θα μπορούσε να βοηθήσει το καθημαγμένο ελληνικό κράτος, που αναζητούσε την σύνθεση, την καλοπιστία και την υποστολή κάθε άτοπης φιλοδοξίας για να μπορέσει να προχωρήσει και να βρεί το βηματισμό του. Απάντηση σ΄ αυτό το μεγάλο κενό –προφανώς ως ευλογία για τον τόπο – ήλθε να δώσει η χαρισματική φυσιογνωμία του Ιωάννη Καποδίστρια.
Ο Καποδίστριας εξάλλου ήταν και ο πρώτος που οργάνωσε πολιτικό κόμμα στον τόπο, το ομώνυμο «Καποδιστριακό» κόμμα. Την ίδια χρονική περίοδο, μορφοποιούνταν και οι πολιτικές ομάδες των «Κουντουριωτικών», των «Μαυρομιχαλαίων», των «αγγλόφιλων» και των «γαλλόφιλων». Με την δολοφονία του κυβερνήτη τα πολιτικά κόμματα που διαμορφώνονται είναι αντιστοίχως προς τις επιρροές που δέχονται από τον ξένο παράγοντα, το «Αγγλικό», το «Γαλλικό» και το «Ρωσικό». Η ονοματοδοσία τους και μόνο δείχνει πόσο στενά ήταν εξαρτώμενα από την εξωτερική πολιτική των χωρών που τα κηδεμόνευαν και πόσο ακόμα ήταν δύσκολο γα το νεοσύστατο ελληνικό κράτος να χαράξει ανεξάρτητη πολιτική, απερίσπαστο απο τις σφαίρες επιρροής των προστάτιδων δυνάμεων.
Σε ένα τέτοιο πολιτικό πλαίσιο η προσπάθεια του Καποδίστρια να οργανώσει το κράτος αποκομμένο από τις δουλείες και τα συμφέροντα της τάσης των ολιγαρχικών και των δημοκρατικών, που αναφέραμε πιο πάνω, πολύ σύντομα θα τον έφερνε σε ευθεία ρήξη απέναντί τους και θα τον καθιστούσε ανεπιθύμητο πρόσωπο στις πλατιές μάζες, που εκπροσωπούσαν αυτές οι τάσεις. Από την άλλη ο κυβερνήτης οικειωμένος με την εξωτερική πολιτική της Ρωσίας, την οποία είχε υπηρετήσει επιτυχώς και που λόγω της μεγάλης της ισχύος, δεν χρειάζονταν να επιδεικνύει ελαστικότητα και να κάνει προσαρμογές, υπέπεσε σε ένα μεγάλο πολιτικό σφάλμα, που απέβη μοιραίο για την πολιτική και την φυσική του ακόμα παρουσία, με την ανήθικη δολοφονία του.
Αφενός μεν δεν φρόντισε να αναπτύξει με τους σημερινούς πολιτικούς όρους, πολιτική επικοινωνία. Δεν θεώρησε δηλαδή αναγκαίο να αναλύσει διεξοδικά την πολιτική του στο λαό. Αφετέρου δεν φρόντισε να προσεταιριστεί πολιτικά την μια από τις δυο τότε πολιτικές τάσεις, με αποτέλεσμα να βρεθεί σε διασταυρούμενα πυρά !!! Στη φωτογραφία ο λόγιος και επιφανής στο πεδίο της εξωτερικής μας πολιτικής, κατά την περίοδο της μετεπαναστατικής Ελλάδας Αλέξανδρος Μαυρκορδάτος, κεντρικό στέλεχος της τάσης των «Δημοκρατικών». Είχε μια σπάνια και πολυμερή παιδεία, μιλώντας συνάμα επτά γλώσσες, που τον καθιστούσαν περίοπτο συνομιλητή των ευρωπαϊκών αυλών. Βυθισμένος όμως στα εγωπαθή του του σύνδρομα και ενορχηστρώνοντας πλήθος ίντριγκες και μηχανορραφίες, δεν μπόρεσε τελικά να μετατρέψει το κύρος και την σπάνια παιδεία του, σε ωφέλιμο έργο, για την καθημαγμένη απο την τουρκική δουλεία ελληνική πατρίδα. Η ενεργός συμμετοχή του άλλωστε ηθικά στην δολοφονία του κυβερνήτη, αποτέλεσε ανεξάλειπτο στίγμα για πάντα στην παρουσία του στα τότε πολιτικά μας πράγματα.
Συνεχίζεται …
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι υποψήφιος Βουλευτής της «Ένωσης Κεντρώων» στην Α΄Αθηνών.
www.panosavramopoulos.blogspot.gr
