Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος*
Μιλούσε παράλληλα τέσσερις γλώσσες απταίστως (αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ισπανικά). Ξεκίνησε την καριέρα του ως βοηθός πρέσβης δίπλα στον πατέρα του και αργότερα έγινε πρέσβης και ο ίδιος. Ακόμα ευτύχησε να απολαμβάνει την ηθική θαλπωρή της αδελφής του Σοφίας που ούσα από τις πιο μορφωμένες και δυναμικές γυναίκες της εποχής της, είχε συγκροτήσει ένα περίφημο πνευματικό και φιλολογικό σαλόνι της τότε Αθήνας. Ακόμα ο Χαρίλαος Τρικούπης είχε διεθνή εμπειρία κατά την μακρά ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία που συνετέλεσε στο να σφυρηλατήσει μια πολυτάλαντη προσωπικότητα. Κάτι που εξάλλου θα συναντήσουμε ανελλιπώς σε όλους τους μεγάλους σύγχρονους έλληνες πολιτικούς. Όλοι τους ανεξαιρέτως από τον Ιωάννη Καποδίστρια, έως τους Κ. Καραμανλή και Α. Παπανδρέου, είχαν θητεύσει σε ένα ζωτικό κομμάτι της ακαδημαϊκής και πολιτικής τους σταδιοδρομίας στο εξωτερικό. Έχοντας εισκομίσει ο Χαρίλαος Τρικούπης την εμπειρία του πρέσβεως κατά την διπλωματική του σταδιοδρομία είχε πλατιά και σαφή αίσθηση της διεθνούς πραγματικότητας. Ως άνθρωπος ήταν πολύ λιτός, ενώ δεν διακρίνονταν για την ρητορική του δεινότητα. Έκανε μάλιστα και μαθήματα ορθοφωνίας για να μπορέσει να βελτιώσει την εκφορά του λόγου του και να μην υστερεί έναντι των άλλων πολιτικών. Στο τέλος κατάφερε να διακριθεί και σ΄ αυτό το δύσβατο πεδίο. Δοθέντος λοιπόν ότι δεν ήταν ταλαντούχος στη ρητορική έκανε προπαρασκευή των λόγων του, των λόγων των αντιπάλων του, καθώς και των δευτερολογιών του. Με όπλα έτσι την φρόνηση, την μόρφωση και την ευθυκρισία του, ο Χ. Τρικούπης ρίχνονταν στην αρένα της πολιτικής, φέροντας στους ώμους του μια ιστορική αποστολή για τον τόπο. Και κατόρθωσε με την ευρυδιάστατη πολιτική παρουσία του, πρώτον τον θεσμικό και διοικητικό εκσυγχρονισμό του κράτους και δεύτερον την εμπέδωση και παγίωση για πρώτη φορά στη σύγχρονη πολιτική μας ιστορίας, ενός σταθερού πολιτικού συστήματος. Πρίν προχωρήσουμε όμως στην αποτίμηση της πελώριας συμβολής του Χ. Τρικούπη, ας δούμε για λίγο τα πολιτικά πράγματα της εποχής.
Ας θυμηθούμε εδώ πως την εποχή των Καποδίστρια και Όθωνα τα κόμματα εξαρτώνταν από τις προστάτιδες δυνάμεις εξού και τα ονόματά τους «Αγγλικό», «Γαλλικό», «Ρωσικό». Στην εποχή του Γεωργίου Α΄ είχαμε αρχικώς τους «Πεδινούς» και τους «Ορεινούς» εκ των οποίων οι «Ορεινοί» που αποτελούνταν κατά βάση από το στρατό ήταν πιο δημοκρατικοί σε σχέση με την στάση που είχαν κρατήσει στο μείζον θέμα της καθολικής ψηφοφορίας. Ενώ αργότερα είχαμε κατακερματισμό των κομμάτων, με κύριο στοιχείο τον προσωποπαγή χαρακτήρα τους. Σ’ αυτή τη φάση είχαμε αρχικά τέσσερα κόμματα. Από ένα κόμμα μπορούσε να «χρεωθεί» στους Αλέξανδρο Κουμουνδούρο, Θρασύβουλο Ζαΐμη, Επαμεινώνδα Δεληγιώργη, και Δημήτριο Βούλγαρη. Και ένα πέμπτο κόμμα ίδρυσε ο Χαρίλαος Τρικούπης. Πως εισήλθε όμως ο Χ.Τ. στην πολιτική μας σκηνή; Στην Εθνική Αντιπροσωπεία θα εκλεγεί για πρώτη φορά το 1865. Κομβικό σημείο ωστόσο της πολιτικής σταδιοδρομίας του Χ.Τ. ήταν η συμβολή του το 1874-875 στο κοινοβουλευτικό μας σύστημα με τη θέσπιση της «Αρχής της Δεδηλωμένης». ΄Ενώ όπως ήδη έχουμε αναφέρει συγκλόνισε το πολιτικό μας σύστημα το 1874 με την δημοσίευση στην εφημερίδα «Καιροί» των ρηξικέλευθων άρθρων του «Τις πταίει», και «Παρελθόν και ενεστώς». Για το «τις πταίει» μάλιστα οδηγήθηκε στη φυλακή. Δικάστηκε και τελικά αθωώθηκε. Ποια ήταν όμως τα κίνητρα του Χ.Τ. που τον εξώθησαν σ΄ αυτές τις κινήσεις. Ο Χ. Τρικούπης είχε εδραία την πεποίθηση πως έπρεπε να χτυπηθεί η πολιτική αστάθεια, που ήταν γενεσιουργός αιτία μυρίων δεινών για τον τόπο. Οσάκις ο βασιλεύς Γεώργιος έκανε ωμά τις παρεμβάσεις του στις κυβερνήσεις όταν λόγω του κατακερματισμού των κομμάτων δεν υπήρχε στην Βουλή σταθερή κοινοβουλευτική πλειοψηφία και όταν ακόμα ενέσκηπταν μείζονα εθνικά θέματα που διαιρούσαν τους Έλληνες, τότε αυτομάτως επέρχονταν πολιτική αστάθεια και ακυβερνησία. Στην προαναφερθείσα χρονική περίοδο 1864-1875 κύριοι λόγοι της πολιτικής αστάθειας ήταν οι παρεμβάσεις του στέμματος. Συνολικά όπως αναφέραμε σε διάστημα 11 ετών εναλλάχθησαν στην πολιτική σκηνή της Ελλάδος είκοσι δυο κυβερνήσεις. Με κίνητρο λοιπόν να δούμε πόσο επιβλαβής είναι για τη χώρα η πολιτική αστάθεια, αλλά και για να συνειδητοποιήσουμε τη μεγάλη ευθύνη που έχουν έναντι του έθνους όσοι την προκαλούν, παραθέτουμε τα ονόματα των πρωθυπουργών αυτών των κυβερνήσεων και την χρονική τους διάρκεια. Η πολιτική ιστορία συνεχίζεται…
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος είναι υποψήφιος Βουλευτής της «Ένωσης Κεντρώων» στην Α΄Αθηνών, www.panosavramopoulos.blogspot.gr
