Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος*
Στην σταθερότητα βεβαίως του σημερινού κοινοβουλευτικού μας πολιτεύμα-τος έχουν συμβάλει και άλλες θεσμικές παράμετροι, όπως οι ισχυρές κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις μέσω των τωρινών εκλογικών συστημάτων, της ενισχυμένης αναλογικής ή του πλειοψηφικού, η μη ανάμειξη του προέδρου της Δημοκρατίας στις αποφάσεις της κυβέρνησης καθώς και η δέσμευση της κυβέρνησης σε παραίτηση μόνο αν γίνει δεκτή πρόταση δυσπιστίας προς αυτήν από τη Βουλή. Όμως όλες αυτές οι προϋποθέσεις εξέλιπαν την περίοδο 1864 -1875 που μελετούμε. Το ισχύον τότε εκλογικό σύστημα ήταν απλή αναλογική, που ανεδείκνυε ισχνές πλειοψηφίες. Ο βασιλιάς αναμειγνύονταν ενεργά και αποφασιστικά στη Βουλή και οι κυβερνήσεις παραιτούντο οσάκις θωρούσαν ότι είχαν θιγεί πολιτικά. Πρέπει εδώ να λάβουμε υπόψη ότι τότε ίσχυε η δομή της διπλής εμπιστοσύνης. Έπρεπε δηλαδή η κυβέρνηση να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης τόσο της Βουλής, όσο και του βασιλέα. Αυτή άλλωστε η μορφή του πολιτεύματος ονομάστηκε «Ορλεανικό» από το Δούκα της Ορλεάνης το 1830. Εξαίρεση κυβέρνησης που δεν παραιτήθηκε αυτή την περίοδο (1864-1875) λόγω της διάστασης απόψεων με τον βασιλέα ήταν η κυβέρνηση του Θρασύβουλου Ζαΐμη. Κατά ειρωνεία της τύχης η κυβέρνηση Ζαΐμη παραιτήθηκε λόγω ενός κοινωνικού γεγονότος που έλαβε χώρα σκιάζοντας την εικόνα της χώρας διεθνώς. Ήταν η περίφημη ληστεία στο Δήλεσι, από το λήσταρχο Αρβανίτη. Μια οικογένεια Άγγλων ευγενών είχε βγεί για περίπατο στο Καπανδρίτι. Εκεί τους επιτέθηκαν οι ληστές και τους συνέλαβαν. Και ενώ ζητήθηκαν λύτρα τελικά εφόνευσαν την οικογένεια, γυναίκες και παιδιά. Οι ληστές συνελήφθησαν και σιδηροδέσμιοι, αφού δικάστηκαν οδηγήθηκαν στο θάνατο. Η κατακραυγή όμως εναντίον της Ελλάδος ήταν τόσο μεγάλη, που εξανάγκασε την κυβέρνηση Ζαΐμη σε παραίτηση. Πέρα από αυτά όμως υπάρχουν και μερικά άλλα σημαντικά γεγονότα αυτής της περιόδου, που μπορούμε να καταγράψουμε. Έτσι το 1865 κάνει πρόβα τζενεράλε στην πολιτική μας σκηνή ο Χαρίλαος Τρικούπης, πατέρας της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας ως εισηγητής της Αρχής της Δεδηλωμένης και μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδος. Ακόμα το προβεβλημένο μέλος του φοιτητικού κινήματος που είχε πρωταγωνιστήσει στα «Σκιαδικά» Επαμεινώνδας Δεληγιώργης τον Οκτώβριο του 1865 σε ηλικία μόλις τριάντα έξι χρονών εκλέγεται πρωθυπουργός της Ελλάδος. Κατέχει μέχρι σήμερα το ρεκόρ ρου νεότερου πρωθυπουργού του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Με τη διαφορά όμως ότι ηγήθηκε κυβέρνησης που έμεινε στην εξουσία για δώδεκα μόνον ημέρες. Επίσημα το 1866 φεύγει από την Ελλάδα ο εξ απορρήτων σύμβουλος του βασιλιά Γεωργίου του Α΄ Γουλιέλμος Σπόνεκ. Ο Σπόνεκ είχε ακολουθήσει τον Γεώργιο με την ερχομό του στην Ελλάδα. Σύντομα όμως έγινε στην χώρα λόγω της ραδιούργου συμπεριφοράς του μισητό πρόσωπο.
Ας δούμε και το εξής γεγονός για τον Σπόνεκ. Προτού ο Γεώργιος έλθει στην Ελλάδα και θέλοντας να επισκεφθεί άλλες ευρωπαϊκές χώρες για να ζητήσει πολιτική και οικονομική στήριξη ζήτησε να τον συνοδεύσει και ένας έλληνας γλωσσομαθής ως πολιτικός σύμβουλος. Υπεδείχθη έτσι ο Δημήτριος Καλλέργης. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι όμως άδραξαν την ευκαιρία και έστειλαν μια επιστολή στον Σπόνεκ, ότι ο Καλλέργης θα τον περιθωριοποιούσε. Ο Σπόνεκ όμως εκδηλώνοντας άμετρη αλαζονεία απάντησε δεικτικά ότι ουδείς στην Ελλάδα μπορούσε να τον «επισκιάσει». Το γεγονός αυτό προξένησε οργίλη διαμαρτυρία και συνέβαλε να μισηθεί τα μέγιστα στην ελληνική κοινωνία. Παράλληλα ο Σπόνεκ κατά την θητεία του ως σύμβουλος του Γεωργίου, παραγνώριζε επιδεικτικά τα θεσμικά όργανα του κράτους κάτι που επέτεινε την αντιπάθειά του από τους έλληνες. τελικά κατόπιν πληθώρας καταγγελιών, αλλεπάλλη-λων διαδηλώσεων εναντίον του, αλλά και πολλών κυβερνητικών κρίσεων που είχε αποτελέσει την αφορμή τους, ο μισητός σύμβουλος αναγκάστηκε να φύγει από την Ελλάδα. Το 1866 όμως λαμβάνει χώρα και το δεύτερο βήμα για την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας, της οποίας πρώτος τα σπέρματα είχε ρίξει το 1847 ο Ιωάννης Κωλέτης, δηλώνοντας ότι τα όρια του ελληνικού κράτους έπρεπε να ταυτιστούν με τα εθνικά σύνορα. Το πρώτο βήμα για την πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας ήταν η ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα το 1863-64. Εκσπάζει έτσι τώρα η επανάσταση της Κρήτης. Θα διαρκέσει τρία χρόνια χωρίς να έχει αίσιο αποτέλεσμα. Έχει ριχτεί όμως ο σπόρος της ελευθερίας. Κάποια μόλις χρόνια αργότερα η Κρήτη θα ανακηρυχτεί αυτόνομη πολιτεία από τους Τούρκους και τελικά το 1913 επιτυγχάνεται ο μεγάλος στόχος της ένωσης με τη μητέρα Ελλάδα. Στη φωτογραφία ο ηγέτης του φοιτητικού κινήματος Επαμεινώνδας Δεληγιώργης, που είχε πρωταγωνιστήσει στο κίνημα των «Σκιαδικών», τον Οκτώβριο του 1865 ορκίζεται πρωθυπουργός της Ελλάδος, μιας βραχύβιας κυβέρνησης δώδεκα ημερών, σε ηλικία μόλις τριαντά έξι χρονών. Χωρίς ιδιαίτερες πολιτικές αρετές, αφού «χάθηκε» κατόπιν απο την πολιτική σκηνή, διατηρεί το ρεκόρ του νεότερου πρωθυπουργού της Ελλάδος μέχρι σήμερα. Συνεχίζεται …
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι υποψήφιος Βουλευτής της «Ένωσης Κεντρώων» στην Α΄Αθηνών,
www.panosavramopoulos.blogspot.gr
