Γράφει ο Δημήτρης Κατσαρός
Σε μία απίστευτη θεσμική εμπλοκή βρίσκεται η Πορτογαλία με απρόβλεπτη συνέχεια αλλά και με ραγδαίες εξελίξεις πλούσιου πολιτικού περιεχομένου. Κατά πάσα πιθανότητα, σήμερα θα γίνει η ψηφοφορία του κυβερνητικού προγράμματος της κυβέρνησης μειοψηφίας που σχημάτισε ο Πέδρο Πάσους Κοέλιου, αρχηγός τους κεντροδεξιού PDS που ήρθε πρώτο στις εκλογές, ωστόσο δεν κατάφερε να αποκτήσει απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή.
Τη δεύτερη εντολή κανονικά έπρεπε να πάρει το κόμμα που ήρθε δεύτερο σε δύναμη, το σοσιαλδημοκρατικό PS, το οποίο φαινόταν να έχει στα σκαριά συνεργασία με τα άλλα δύο κόμματα της Βουλής, το Μπλόκο της Αριστεράς και το Κομουνιστικό Κόμμα Πορτογαλίας. Σε μία αμφιλεγόμενη κίνησή του, ο Πρόεδρος της χώρας, Άνιμπαλ Καβάκο Σίλβα (που προέρχεται από την κεντροδεξιά) και χαρακτηρίστηκε από πολλούς στα όρια του πραξικοπήματος, αρνήθηκε να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο δεύτερο κόμμα. Έτσι δημιουργήθηκε η κυβέρνηση μειοψηφίας του Κοέλιου, που άλλωστε ήταν και εκείνη που αποτέλεσε το αγαπημένο παιδί των Βρυξελλών από το 2011, εφαρμόζοντας το μνημόνιο.
Το Σαββατοκύριακο επιβεβαιώθηκε η πρόθεση του ΚΚ Πορτογαλίας να συνεργαστεί με τους σοσιαλδημοκράτες, συνεπώς σήμερα η «εναλλακτική κυβέρνηση» είναι έτοιμη, ενώ εκείνη του Κοέλιου δεν έχει καμία ελπίδα να παραμείνει στην εξουσία εκτός αν…
Η θεσμική εμπλοκή γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη αφού ο Πρόεδρος της χώρας, ο οποίος έχοντας βγει εντελώς από τα όρια του θεσμικού του ρόλου, αγωνίζεται με νύχια και με δόντια να κρατήσει μία κυβέρνηση «που να διασφαλίζει την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας», σημειώνει ο ίδιος, ή «καθολικά υποταγμένη στις πολιτικές λιτότητας ακόμη και μετά την έξοδο από το μνημόνιο», όπως λένε οι επικριτές του. Δεδομένου ότι τον Ιανουάριο θα γίνουν προεδρικές εκλογές, ο νυν απαγορεύεται να διαλύσει τη Βουλή, άρα νέες βουλευτικές εκλογές αποκλείονται.
Τα ενδεχόμενα είναι δύο. Είτε σήμερα μετά την καταψήφιση της κυβέρνησης Κοέλιου από την πλειοψηφία της Βουλής, η κυβέρνηση παραιτείται και ο Πρόεδρος Σίλβα ορκίζει νέα κυβέρνηση από τον αριστερό συνασπισμό ή κρατά ως υπηρεσιακή την κυβέρνηση Κοέλιου μέχρι τις νέες εκλογές τον Ιούνιο, βάζοντας την Πορτογαλία σε μία περίοδο πολιτικής αστάθειας – μοχλός πίεσης προκειμένου να πείσει τους δύο μεγάλους να συνεργαστούν.
Σε όλα αυτά είναι δύσκολα υπολογίσιμος ο λαϊκός παράγοντας που βλέπει έναν συνασπισμό της αριστεράς πρωτοφανή για τα δεδομένα και την ιστορία της Πορτογαλίας – σημειώνεται ότι το Αριστερό Μπλοκ είναι συγγενές κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ το ΚΚ Πορτογαλίας έως πρόσφατα είχε αντίστοιχη στάση με το ΚΚΕ – να χάνει την ιστορική ευκαιρία με ευθύνη του Προέδρου Σίλβα.
Την ίδια ώρα ωστόσο ακόμη και αν ορκιζόταν μία τέτοια κυβέρνηση, οι σχέσεις με την Ευρώπη που έχει δώσει πολύ καθαρά δείγματα γραφής στην Ελλάδα για το πώς μεταχειρίζεται τα άτακτα παιδιά της, θα μπορούν να προκαλέσουν τριγμούς σε έναν συνασπισμό με πολύ εύθραυστα χαρακτηριστικά και τεράστιες διαφωνίες στο εσωτερικό του (το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα έβαλε τη χώρα στο μνημόνιο, ενώ το ΚΚ Πορτογαλίας δεν είναι καν υπέρ της θέσης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση).
Πάντως σε αυτό το πολύ ρευστό πεδίο, δεν είναι καθόλου απίθανο να ξεφύγουν τα πράγματα είτε σε θεσμικό, είτε ε κοινωνικό επίπεδο, κάτι που φυσικά οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο θα εκμεταλλεύονταν προκειμένου να συνετίσουν τον «καλό μαθητή» που ως σήμερα αποδείχθηκε η Πορτογαλία.
