Καταφύγιο στα χαμηλότοκα δάνεια που προσφέρουν οι τράπεζες μέσω των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων βρήκαν επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες το 2023, γεγονός που λειτούργησε σε μεγάλο βαθμό ως “αντίδοτο” στην πιστωτική συρρίκνωση που επέφερε η άνοδος και διατήρηση των επιτοκίων σε επίπεδα-ρεκόρ.
Σε πρόσφατη συζήτηση της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, επισήμανε ότι, σταθερά από το 2019 έως σήμερα, συντελείται βελτίωση των συνθηκών των επιχειρήσεων όσο και των νοικοκυριών, παρά τις έντονες ανισορροπίες στο διεθνές περιβάλλον. “Χωρίς να ισχυρίζομαι προφανώς ότι δεν υπάρχει αρνητική επίδραση από την παγκόσμια και ευρωπαϊκή, φυσικά, άνοδο των επιτοκίων στον συγκεκριμένο τομέα, η οποία προσωρινά επιδρά αρνητικά στο συγκεκριμένο ζήτημα”, διευκρίνισε. Ειδικότερα, για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), ο ΥΠΕΘΟ τόνισε ότι “δίνει δάνεια χαμηλότοκα με επιτόκιο 0,35%, που ωφελούν τους μικρομεσαίους”.
Αναπτυξιακές τράπεζες
Οι χρηματοδοτήσεις που έλαβαν επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας ανήλθαν σε 2 δισ. ευρώ το προηγούμενο έτος. Πάντως, το μέγεθος αυτό υποδηλώνει σημαντική υποχώρηση των πιστώσεων σε σύγκριση με το 2022, οπότε είχαν εκταμιευθεί δάνεια ύψους 4,2 δισ. ευρώ μέσω των δύο αναπτυξιακών τραπεζών.
Εξ αυτών των χρηματοδοτήσεων, τα 1,4 δισ. ευρώ εκταμιεύθηκαν σε ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις πολύ μικρού, μικρού και μεσαίου μεγέθους, με το σύνολο των πόρων που διατέθηκαν μέσω των προγραμμάτων της ΕΑΤ να αφορά εξολοκλήρου μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ στα προγράμματα συγχρηματοδότησης άνω του 75% των ωφελούμενων επιχειρήσεων πληρούσε κριτήρια ταξινόμησης στην κατηγορία των πολύ μικρών επιχειρήσεων.
Όπως επισημαίνει η κεντρική τράπεζα, “η συμβολή των χρηματοδοτικών εργαλείων στη συνολική χρηματοδότηση των εγχώριων επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών περιορίστηκε το 2023 σε 11%, από 18% το 2022. Δεν παραβλέπεται ότι η εν λόγω εξέλιξη οφείλεται κυρίως στη στροφή της ζήτησης, εκ μέρους πολλών επιχειρήσεων, προς δάνεια μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας”. Σημειώνει, πάντως, ότι, εάν στα μεγέθη αυτά συνυπολογιστούν τα δάνεια του RRF, οι εκταμιεύσεις των δανείων που υποστηρίζονται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους αντιστοιχούσαν το 2023 σε 19% του συνόλου των τραπεζικών χορηγήσεων, δηλαδή περίπου στα επίπεδα του 2022.
Πράγματι, οι χρηματοδοτήσεις μέσω προγραμμάτων συγχρηματοδότησης “έκλεψαν την παράσταση” το περασμένο έτος, αντιστοιχώντας στο 57% των τραπεζικών χρηματοδοτήσεων σε όρους αξίας, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό προήλθε από προγράμματα εγγυοδοσίας. Τα αντίστοιχα ποσοστά το 2022 ήταν 15% και 85%, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ. Όπως αναφέρεται, μάλιστα, στην έκθεση, η αύξηση του κόστους δανεισμού σε πρωτοφανή επίπεδα το 2023 έστρεψε ακόμα περισσότερους δανειολήπτες στη σημασία των συγχρηματοδοτήσεων, τα οποία εκ του σχεδιασμού τους συνδέονται με ευνοϊκούς όρους τιμολόγησης.
Πράγματι, στα προγράμματα συγχρηματοδότησης το Δημόσιο χρηματοδοτεί μέρος του δανείου με εξαιρετικά χαμηλό έως και μηδενικό επιτόκιο, ώστε το μεσοσταθμικό επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων να περιορίζεται σημαντικά, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η επιχείρηση απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής εισφοράς του Ν. 128/1975 (σ.σ. βάσει αυτού του νόμου, τα ονομαστικά επιτόκια των τραπεζικών επιχειρηματικών δανείων επιβαρύνονται με εισφορά υπέρ του Δημοσίου ίση προς 0,6% ετησίως)”, προστίθεται στην Έκθεση.
Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Παρά το μικρό μέγεθος των συνολικών εκταμιεύσεων που έχουν ολοκληρωθεί έως σήμερα, ώθηση στις χρηματοδοτήσεις προς τις επιχειρήσεις έχει δώσει και το RRF. Ειδικότερα, στο δανειακό σκέλος του προγράμματος εκταμιεύθηκαν επιχειρηματικά δάνεια ύψους 1,45 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 900 εκατ. ευρώ συνιστούσαν κεφάλαια του RRF και τα υπόλοιπα τραπεζικά κεφάλαια. Το μεγαλύτερο μέρος των εκταμιεύσεων (άνω του 90%) χορηγήθηκε με τη διαμεσολάβηση έξι εγχώριων εμπορικών τραπεζών.
Συνολικά, από τον Ιούνιο του 2022 (όπου υπεγράφη πρώτη δανειακή σύμβαση) έως τις 25 Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, είχαν υπογραφεί 271 δανειακές συμβάσεις, ύψους 8 δισ. ευρώ, αναφέρει η ΤτΕ. Εξ αυτών, τα 4,5 δισ. ευρώ αφορούσαν δημόσιους πόρους και 3,5 δισ. ευρώ τραπεζικές χορηγήσεις.
Αξίζει να αναφερθεί ότι οι μισές περίπου από τις 128 δανειακές συμβάσεις που έχουν υπογραφεί συνολικά μέσω του RRF, ύψους 1,2 δισ. ευρώ, αφορούν επιχειρήσεις μικρομεσαίου μεγέθους. “Από τα στοιχεία σκιαγραφείται ότι η συμμετοχή των τραπεζών στη συνολική χρηματοδότηση είναι κατά τι υψηλότερη από ό,τι ορίζεται στο σχέδιο του προγράμματος, εξέλιξη επιθυμητή, καθώς ισοδυναμεί με μεγαλύτερη μόχλευση των δημόσιων πόρων”, αναφέρει η Έκθεση της κεντρικής τράπεζας.
Σε επίπεδο επιτοκίου, τα δάνεια του RRF κινούνται μεσοσταθμικά στο 2,1%, δηλαδή περίπου κατά 360 μονάδες βάσης (3,6 ποσοστιαίες μονάδες) χαμηλότερα έναντι του αντίστοιχου μέσου ετήσιου επιτοκίου των κοινών τραπεζικών επιχειρηματικών δανείων για το 2023. Ακριβώς χάρη στο ιδιαίτερα χαμηλό κόστος δανεισμού, τα εν λόγω δάνεια καθίστανται σημαντικά πιο ελκυστικά, αναφέρει η Έκθεση, όπως αποτυπώνεται στην ισχυρή ζήτηση που καταγράφεται από τον αριθμό των αιτήσεων.
Πώς θα χρηματοδοτηθούν οι επιχειρήσεις τα επόμενα έτη
Σε δύο βασικούς άξονες θα στηριχθεί η χρηματοδότηση των ελληνικών επιχειρήσεων τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος. Ο πρώτος είναι τα χαμηλότοκα δάνεια του RRF και ο δεύτερος τα χρηματοδοτικά προγράμματα του ΕΣΠΑ.
Ειδικότερα, όσον αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης, οι συνολικοί ευρωπαϊκοί πόροι για το δανειακό σκέλος του Μηχανισμού αυξήθηκαν κατά 5 δισ. ευρώ, σε 17,7 δισ. ευρώ, μετά την αναθεώρηση του προγράμματος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εξ αυτών, έχουν εκταμιευθεί προς τη χώρα 7,3 δισ. ευρώ και 4 δισ. ευρώ είναι διαθέσιμα στις συνεργαζόμενες τράπεζες για τη χορήγηση επιχειρηματικών πιστώσεων.
Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεσή του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, με τους εν λόγω χρηματοδοτικούς πόρους συνδέεται επίτευξη ανάπτυξης άνω του 2,5% με την επιτάχυνση του ρυθμού των επενδύσεων και της διοχέτευσης πόρων του RRF.
Από τη διάθεση νέων χρηματοδοτικών προγραμμάτων που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της υλοποίησης του ΕΣΠΑ 2021-2027 και του Αναπτυξιακού Νόμου, ειδικότερα, αναμένεται η δημιουργία Ταμείων με σκοπό την παροχή: α) εγγυήσεων δανείων, β) συγχρηματοδοτήσεων με άτοκη χρηματοδότηση μέρους του δανείου, γ) επιχορηγήσεων με επιδότηση επιτοκίου ή/και κεφαλαίου (capital rebates) και δ) συνεπενδύσεων, δηλαδή επενδύσεων σε επιχειρηματικά κεφάλαια.
capital
