Στα τέλη Ιουνίου του τρέχοντος έτους, οι υγειονομικές αρχές της Γκάνας κατέγραψαν δύο κρούσματα ιογενούς αιμορραγικού πυρετού στη χώρα. Τα δείγματα αίματος από τα μολυσμένα άτομα βρέθηκαν θετικά στον ιό Μάρμπουργκ, μια συνήθως θανατηφόρα ασθένεια που μεταδίδεται στον άνθρωπο από τις φρουτονυχτερίδες.
Η κυβέρνηση της χώρας συνεργάστηκε με μια ομάδα ειδικών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την αντιμετώπιση των κρουσμάτων. Εθελοντές στην κοινότητα χωρίς ιατρικό υπόβαθρο εκπαιδεύτηκαν να αναγνωρίζουν τα σημάδια της νόσου, να παραπέμπουν άτομα τα οποία μπορεί να είχαν μολυνθεί με τον ιό στις αρμόδιες αρχές και να παρέχουν πληροφορίες στην κοινότητα σχετικά με τους τρόπους προστασίας από την ασθένεια. Μετά από αυτές τις συντονισμένες προσπάθειες, δεν εντοπίστηκαν περαιτέρω κρούσματα και στις 16 Σεπτεμβρίου, η επιδημία κηρύχθηκε «λήξασα».
Γιατί αυτή η ιστορία δεν έγινε πρωτοσέλιδο; Επειδή ήταν μια επιδημία που τελικά δεν συνέβη.
Το κοινό και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης τείνουν να επικεντρώνονται στο τι πάει στραβά: Covid-19, ευλογιά των πιθήκων, πολιομυελίτιδα και τώρα ο Έμπολα. Ωστόσο, έτσι επισκιάζεται αυτό που συμβαίνει καθημερινά σε τοπικό επίπεδο: εργαζόμενοι στον τομέα της δημόσιας υγείας και επιδημιολόγοι σε όλο τον κόσμο, αποτρέπουν επιδημίες.
Ο οργανισμός υγείας Resolve to Save Lives εξέδωσε πρόσφατα τη δεύτερη έκθεσή του με θέμα «Επιδημίες που δεν συνέβησαν». Η νέα έκθεση περιγράφει λεπτομερώς έξι επιδημίες που έληξαν το 2021 και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τη δημόσια υγεία. Οι περιπτωσιολογικές μελέτες δείχνουν τι είναι εφικτό όταν οι τοπικές, πολιτειακές και εθνικές κοινότητες κινητοποιούνται για την πρόληψη επιδημιών.
Ένα σημαντικό δίδαγμα είναι ότι, επειδή οι επιδημίες αρχίζουν και τελειώνουν στις κοινότητες, η καλά συντονισμένη δράση σε τοπικό επίπεδο είναι ζωτικής σημασίας. Σε άρθρο του στο CNN, ο δρ Τομ Φρίντεν, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Resolve to Save Lives και ανώτερος συνεργάτης για την παγκόσμια υγεία στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, επισημαίνει ότι «όταν οι τοπικές προσπάθειες υποστηρίζονται από την εθνική και την τοπική κυβέρνηση, μπορούμε να σταματήσουμε και να αποτρέψουμε τις επιδημίες».
Ένα άλλο σημαντικό δίδαγμα είναι η ιεράρχηση και η χρηματοδότηση των προσπαθειών ετοιμότητας. Η επιδημία του ιού Έμπολα στη Δυτική Αφρική το 2014-16 στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 11.000 ανθρώπους και κόστισε στην παγκόσμια οικονομία περίπου 53 δισεκατομμύρια δολάρια. Για να αποτρέψει άλλη μια καταστροφική απώλεια ζωών και μέσων διαβίωσης, η Γουινέα πραγματοποίησε σημαντικές βελτιώσεις στην ασφάλεια της υγείας της σε εθνικό και τοπικό επίπεδο.
Όπως αναφέρει ο Φρίντεν, η κυβέρνηση της χώρας ίδρυσε τον Εθνικό Οργανισμό για την Ασφάλεια της Υγείας καθώς και 38 περιφερειακά κέντρα επιχειρήσεων έκτακτης ανάγκης. Επίσης, προσέλαβε και εκπαίδευσε γιατρούς δημόσιας υγείας για την αντιμετώπιση επιδημιών. Όταν τον Ιανουάριο του 2021 εμφανίστηκαν κρούσματα Έμπολα, η χώρα ήταν έτοιμη να τα αντιμετωπίσει. Η επιδημία κηρύχθηκε λήξασα με μόλις 23 κρούσματα.
Το τρίτο δίδαγμα έχει να κάνει με τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει ο συντονισμός μεταξύ τοπικών, πολιτειακών και ομοσπονδιακών υπηρεσιών στην πρόληψη επιδημιών. Μετά από μια επιδημία του ιού Νίπα στην Κεράλα της Ινδίας το 2018, όπου καταγράφηκαν 18 κρούσματα, οι αξιωματούχοι εντόπισαν τα κενά στις προσπάθειες αντιμετώπισης και τα βελτίωσαν. Όταν εντοπίστηκε ένα κρούσμα στην πολιτεία το 2021, αξιωματούχοι από τοπικούς, περιφερειακούς, πολιτειακούς και εθνικούς φορείς, συγκλήθηκαν αμέσως για να σχεδιάσουν και να πάρουν μέτρα αντιμετώπισης. Μέσα σε λίγες ημέρες, εντόπισαν 240 επαφές, εξέτασαν φρουτονυχτερίδες (δεξαμενές του ιού) στην πληγείσα περιοχή και διεξήγαγαν εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού.
Αυτές οι περιπτωσιολογικές μελέτες καταδεικνύουν τι μπορεί να συμβεί – και τι δεν θα συμβεί – όταν οι χώρες επενδύουν και δίνουν προτεραιότητα στην ετοιμότητα, ώστε να είναι έτοιμες να δράσουν γρήγορα και στρατηγικά στο ξέσπασμα μιας επιδημίας.
Όπως δείχνει η νέα έκθεση, η ετοιμότητα δεν είναι μόνο δυνατή, αλλά συμβαίνει καθημερινά. Για την προστασία όλων, η παγκόσμια κοινότητα πρέπει να επενδύει σταθερά στην ετοιμότητα και να της δίνει προτεραιότητα με πολιτικούς και οικονομικούς πόρους.
ΠΗΓΗ: CNN
