Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Μία από τις δράσεις που αναμένονται να ενεργοποιηθούν μέσα στις επόμενες ημέρες είναι το νέο πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης, το οποίο αναμένεται να έχει διάρκεια έξι ετών και υπολογίζεται να περιέχει δράσεις συνολικού ύψους 3,998 δις. Ευρώ. Συγκεκριμένα το 30% του νέου προγράμματος θα εκχωρηθεί στις 13 περιφέρειες της χώρας για δημόσιες και ιδιωτικές αναπτυξιακές παρεμβάσεις. Παράλληλα, στις περιφέρειες εκχωρείται και το 100% του νέου Leader, με ταυτόχρονη δυνατότητα παρέμβασης και σε ορεινές-μειονεκτικές περιοχές
Αναλυτικότερα, σε πέντε βασικές κατηγορίες ομαδοποιούνται τα μέτρα του νέου προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης, ύψους 3,998 δισ. ευρώ. Πρόκειται για τις ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις στον γεωργικό και δασικό τομέα, επενδύσεις εκτός πρωτογενούς τομέα (διαφοροποίηση της οικονομικής βάσης της υπαίθρου και δημιουργία θέσεων απασχόλησης), γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα και μέτρα προστασίας της παραγωγής και διασφάλισης του αγροτικού εισοδήματος, καθώς και δομές υποστήριξης του αγροδιατροφικού συστήματος.
Στις κατηγορίες αυτές περιλαμβάνονται μέτρα που αποτελούν το 88% περίπου των πόρων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 και αφορούν σχέδια βελτίωσης, τους νέους αγρότες, τη μεταποίηση, εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά έργα, γεωργοπεριβαλλοντικές δράσεις, καθώς και επενδύσεις εκτός πρωτογενούς τομέα μέσω Leader. Το υπόλοιπο 12% αφορά σε νέα μέτρα με διευρυμένες δυνατότητες, όπως συστήματα παροχής συμβουλών, επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, διευρυμένης συνεργασίας και εισαγωγής καινοτομίας, ομάδες και οργανώσεις παραγωγών, ανάπτυξη πολύ μικρών εκμεταλλεύσεων κ.λπ., τα οποία και κρίνονται απολύτως απαραίτητα για την επιτυχία του στόχου της προοδευτικής μεταστροφής του παραγωγικού μοντέλου το ποσοστό συμμετοχής των ιδιωτών για την απορρόφηση των κονδυλίων θα προσδιοριστεί, όπου δεν έχει γίνει αυτό, σε δεύτερη φάση.
1. Ιδιωτικές Επενδύσεις στον γεωργικό και δασικό τομέα
• Σχέδια βελτίωσης. Το συγκεκριμένο μέτρο αποτελεί αιχμή του δόρατος για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και για αυτό και έχει ιδιαίτερα μεγάλη χρηματοδοτική βαρύτητα στο νέο πρόγραμμα, ενώ εκτιμάται ότι θα αποτελέσει και το βασικό επενδυτικό εργαλείο για τις ομάδες παραγωγών που προσδοκά να δημιουργηθούν η κυβέρνηση καθώς και για την ενίσχυση των νέων αγροτών, παρέχοντας ως κίνητρο αυξημένα ποσοστά ενίσχυσης έως 75% (με επιπλέον 20 μονάδες σε σχέση με μεμονωμένους). Κοινοτική συμμετοχή 413 εκατ.
• Νέοι Αγρότες – start up
Παρέχεται δυνατότητα ενίσχυσης της πρώτης εγκατάστασης νέων στις αγροτικές περιοχές με έως 40.000 ευρώ. Συμπληρωματικά, από τον πυλώνα Ι προβλέπεται η στήριξή τους με «μπόνους» 25% επί της αξίας των δικαιωμάτων ενισχύσεων για μια πενταετία. Κοινοτική συμμετοχή 240 εκατ.
• Ενίσχυση πολύ μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων, ώστε να διατηρηθούν και να δημιουργηθούν συνθήκες επιβίωσης και περαιτέρω ανάπτυξής τους (με έως 15.000 ευρώ ενίσχυση). Κοινοτική συμμετοχή 22 εκατ.
• Μεταποίηση αγροτικών προϊόντων, με διευρυμένες δυνατότητες για πρώτη φορά ως προς την επιλεξιμότητα επενδύσεων σε κλάδους με τελικό προϊόν μη γεωργικό, όπως της ζυθοποιίας, αλευροποιίας, αιθέριων ελαίων, κοσμετολογίας και διατροφής, επεξεργασίας καπνού, παραγωγής προϊόντων θρέψης φυτών, παραγωγής αποσταγμάτων από οπωροκηπευτικά ή αμπελοοινικής προέλευσης, παραγωγής πυτιάς και συμπυκνωμάτων αυτής κ.λπ. Κοινοτική συμμετοχή 254 εκατ.
• Οργάνωση παραγωγών σε υγιή παραγωγικά σχήματα. Ενισχύεται και ενθαρρύνεται η σύσταση Ομάδων Παραγωγών με 100% κάλυψη των λειτουργικών δαπανών τους και παρέχονται κίνητρα για συλλογικές επενδύσεις με αυξημένα ποσοστά ενίσχυσης κατά 20 μονάδες σε σχέση με μεμονωμένους παραγωγούς. Κοινοτική συμμετοχή 27 εκατ.
• Συνεργασία – Προώθηση καινοτομίας. Ενισχύεται η συνεργασία και δικτύωση μεταξύ των ομάδων στον αγροδιατροφικό τομέα για την προώθηση της καινοτομίας και τη σύνδεση της έρευνας με τη γεωργική πρακτική και τις επενδύσεις του πρωτογενούς τομέα.
Οι συμπράξεις προωθούνται μέσω επιχειρησιακών ομάδων, οι οποίες συστήνονται από αγρότες, ερευνητές, συμβούλους, επιχειρήσεις και άλλους φορείς. Τομείς καινοτόμων δράσεων αποτελούν ενδεικτικά: η αύξηση της παραγωγικότητας, της παραγωγής και της αποτελεσματικότητας των πόρων, η στήριξη της βιοοικονομίας, η βιοποικιλότητα, οι υπηρεσίες οικοσυστήματος και η λειτουργικότητα του εδάφους, προϊόντα και υπηρεσίες για την ολοκληρωμένη αλυσίδα εφοδιασμού, η ποιότητα και η ασφάλεια τροφίμων και ο υγιεινός τρόπος ζωής. Κοινοτική συμμετοχή 79 εκατ.
2. Δημόσιες επενδύσεις στον γεωργικό και δασικό τομέα
• Εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά έργα – Ταμιευτήρες και λιμνοδεξαμενές.
Αφορά μεγάλα και μικρά δημόσια έργα υποδομής για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας. Οι παρεμβάσεις ταμίευσης των επιφανειακών υδάτων κρίνονται ως απόλυτης προτεραιότητας για την ανάπτυξη και προστασία της γεωργικής παραγωγής, δεδομένης της κλιματικής αλλαγής, της ανισόρροπης κατανομής και έντονης διακύμανσης των βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια του έτους, της μείωσης των υπόγειων αποθεματικών νερού, της προστασίας από πλημμύρες, πυρκαγιές κλπ. Κοινοτική συμμετοχή 451 εκατ.
• Αγροτική & δασική οδοποιία.
Ενισχύονται έργα προσβασιμότητας στις γεωργικές και δασικές εκμεταλλεύσεις με δικαιούχους τους δήμους ή/και τους διαχειριστές δασών. Κοινοτική συμμετοχή 74 εκατ.
• Κτηνοτροφικά πάρκα.
Ενισχύονται πιλοτικά οι δημόσιες υποδομές που αφορούν στην ενθάρρυνση ίδρυσης και λειτουργίας κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων σε κτηνοτροφικά πάρκα. Κοινοτική συμμετοχή 10 εκατ.
3. Δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις εκτός πρωτογενούς τομέα
Για τη διαφοροποίηση της οικονομικής βάσης της υπαίθρου και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης προβλέπονται:
• Μέτρα εκκίνησης νέων επιχειρήσεων (ΜΜΕ – start up) σε μη γεωργικές δραστηριότητες (15 – 25.000 ενίσχυση). Kοινοτική συμμετοχή 50 εκατ.
• Ιδιωτικές επενδύσεις από ΜΜΕ στον αγροτουρισμό, την οικοτεχνία, τη βιοτεχνία, τις υπηρεσίες στις αγροτικές περιοχές μέσω Leader.
• Δημόσιες επενδύσεις για την ανάπλαση οικισμών, την ανάπτυξη και προστασία των δασικών περιοχών, επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ευρυζωνική υποδομή, υποδομές μικρής κλίμακας σχετικά με τον τουρισμό και πολιτισμό κ.λπ., κυρίως μέσω Leader. Κοινοτική συμμετοχή 450 εκατ. για ιδιωτικές και δημόσιες παρεμβάσεις μέσω Leader.
4. Περιβάλλον και προστασία της παραγωγής
Τα γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα και τα μέτρα προστασίας της παραγωγής και διασφάλισης του αγροτικού εισοδήματος αφορούν:
• Τη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία. Kοινοτική συμμετοχή 502 εκατ. €
• Γεωργο-περιβαλλοντικές και κλιματικές δράσεις που προωθούν πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον και μετριάζουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ή προωθούν την προσαρμογή της γεωργίας και των δασών στην κλιματική αλλαγή. Κοινοτική συμμετοχή 267 εκατ.
• Δράσεις για την καλή διαβίωση των ζώων. Κοινοτική συμμετοχή 10 εκατ.
• Ενισχύσεις σε γεωργούς περιοχών που αντιμετωπίζουν φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα. Ειδικά στην εξισωτική αποζημίωση θα κατευθυνθούν συνολικοί πόροι της τάξης του 1 δισ. ευρώ περίπου με τη συνεισφορά 500 εκατ. ευρώ από τον Πυλώνα Ι. Κοινοτική συμμετοχή 900 εκατ.
• Για την προστασία της παραγωγής και τη διασφάλιση του εισοδήματος από ακραία φαινόμενα και φυσικές καταστροφές, κυρίως από έντονες χαλαζοπτώσεις και βροχοπτώσεις, προβλέπεται η ενίσχυση επενδύσεων για την προληπτική προστασία (για παράδειγμα αντιχαλαζική και αντιβρόχινη) και η ενίσχυση για την αποκατάσταση των ζημιών. Οι μεμονωμένοι παραγωγοί θα ενισχύονται με ποσοστά, της τάξης του 80%, και με 100% οι μετέχοντες σε Οργανώσεις Παραγωγών. Κοινοτική συμμετοχή 45 εκατ.
5. Αγροδιατροφικό σύστημα και δασικός τομέας
Οι δομές υποστήριξης περιλαμβάνουν:
• Επαγγελματική κατάρτιση και εκπαίδευση αγροτών
Προωθούνται δράσεις μεταφοράς γνώσης και ενημέρωσης με στόχο την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, που απασχολείται στους τομείς της γεωργίας, των τροφίμων και της δασοπονίας. Συγκεκριμένα στο μέτρο περιλαμβάνονται δράσεις επαγγελματικής κατάρτισης και απόκτησης δεξιοτήτων, εργαστήρια, εξατομικευμένη καθοδήγηση, δραστηριότητες επίδειξης, δράσεις ενημέρωσης, αλλά και βραχυπρόθεσμες ανταλλαγές για διαχείριση ή επισκέψεις σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις και δάση. Κοινοτική συμμετοχή 80 εκατ.
• Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών. Το μέτρο αφορά στη δημιουργία συμβουλευτικών δομών για την επιστημονική και τεχνική υποστήριξη των παραγωγών από γεωπόνους και κτηνιάτρους ώστε να καλυφθεί το μεγάλο κενό που διαπιστώνεται στον τομέα των γεωργικών εφαρμογών στην ελληνική περιφέρεια. Κοινοτική συμμετοχή 124 εκατ.
100% θα καλυπτονται οι λειτουργικές δαπάνες, ώστε να ενθαρρύνεται η σύσταση Ομάδων Παραγωγών, ενώ θα παρέχονται κίνητρα για συλλογικές επενδύσεις.
40χιλ.ευρω θα είναι η ενίσχυση στους νέους προκειμένου να εγκατασταθούν σε αγροτικές περιοχές.
15χιλ.ευρω θα χορηγηθούν σε μικρές εκμεταλλεύσεις, ώστε να διατηρηθούν και να δημιουργηθούν συνθήκες περαιτέρω ανάπτυξής.
Εν κατακλείδι, τα χρήματα αυτά θα πρέπει να μοιραστούν σε όλους τους αγρότες ισάξια ανάλογα πάντα με την κοινοτική νομοθεσία. Θα πρέπει το σύστημα που θα δίνει τα χρήματα να επιλεγεί με αξιοκρατικούς όρους προκειμένου να αρχίσει να λειτουργεί ξανά ο πρωτογενής τομέας της οικονομίας της χώρας, ο οποίος έχει μείνει αδρανής για πάρα πολλά χρόνια.
