Παρόλο που πλέον το lockdown ανήκει στο παρελθόν, δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που πάγωσε η παγκόσμια οικονομία και οι οικονομίες σε όλο τον κόσμο άρχισαν να κλείνουν ως απάντηση στην πανδημία. Στις αρχές της κρίσης, οι περισσότεροι περίμεναν μια γρήγορη ανάκαμψη σε σχήμα V, με την προϋπόθεση ότι η οικονομία χρειαζόταν απλώς ένα σύντομο χρονικό όριο. Μετά από δύο μήνες τρυφερή στοργική φροντίδα και σωρούς χρημάτων, οι αναλυτές ισχυρίζονται ότι η οικονομία θα συνέχιζε από εκεί που σταμάτησε.
Ήταν ένα πολύ ελκυστικό αφήγημα. Αλλά τώρα έχουμε φτάσει τον Ιούλιο, και μια ανάκαμψη σε σχήμα V ανήκει πιθανώς στην φαντασία. Η μετα-πανδημική οικονομία είναι πιθανό να είναι αναιμική, όχι μόνο σε χώρες που δεν κατάφεραν να διαχειριστούν την πανδημία (δηλαδή τις Ηνωμένες Πολιτείες), αλλά ακόμη και σε εκείνες που έχουν απαλλαγεί πλέον. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ότι μέχρι το τέλος του 2021, η παγκόσμια οικονομία θα είναι μόλις μεγαλύτερη από αυτήν που ήταν στα τέλη του 2019 και ότι οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές οικονομίες θα εξακολουθούν να είναι περίπου 4% μικρότερες.
Οι τρέχουσες οικονομικές προοπτικές μπορούν να εξεταστούν σε δύο επίπεδα. Η μακροοικονομία μας λέει ότι οι δαπάνες θα μειωθούν, λόγω των αποδυναμωμένων ισολογισμών των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ένα εξάνθημα πτωχεύσεων που θα καταστρέψει το οργανωτικό και ενημερωτικό κεφάλαιο και την ισχυρή προληπτική συμπεριφορά που προκαλείται από την αβεβαιότητα σχετικά με την πορεία της πανδημίας και τις πολιτικές απαντήσεις σε αυτήν . Ταυτόχρονα, η μικροοικονομία μάς λέει ότι ο ιός ενεργεί σαν φόρος σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν στενή επαφή με τον άνθρωπο.
Ως εκ τούτου, θα συνεχίσει να οδηγεί σε μεγάλες αλλαγές στα πρότυπα κατανάλωσης και παραγωγής, τα οποία με τη σειρά τους θα επιφέρουν έναν ευρύτερο διαρθρωτικό μετασχηματισμό.
Πέρα από αυτά τα προβλήματα, υπάρχουν δύο επιπλέον λόγοι για απαισιοδοξία. Πρώτον, ενώ η νομισματική πολιτική μπορεί να βοηθήσει ορισμένες επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν προσωρινούς περιορισμούς ρευστότητας – όπως συνέβη κατά τη Μεγάλη Ύφεση 2008-09 – δεν μπορεί να διορθώσει προβλήματα φερεγγυότητας, ούτε μπορεί να τονώσει την οικονομία όταν τα επιτόκια είναι ήδη κοντά στο μηδέν. Επιπλέον, στις ΗΠΑ και σε ορισμένες άλλες χώρες, οι «συντηρητικές» αντιρρήσεις για την αύξηση των ελλειμμάτων και των επιπέδων χρέους θα εμποδίσουν την απαραίτητη δημοσιονομική ώθηση.
Οι βραχυπρόθεσμες προτεραιότητες ήταν ξεκάθαρες από την αρχή της κρίσης. Προφανώς, πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία (όπως διασφαλίζοντας επαρκή προμήθεια εξοπλισμού ατομικής προστασίας και χωρητικότητα νοσοκομείου), διότι δεν μπορεί να υπάρξει οικονομική ανάκαμψη έως ότου περιοριστεί ο ιός. Ταυτόχρονα, οι πολιτικές για την προστασία των πιο άπορων, την παροχή ρευστότητας για την αποφυγή περιττών πτωχεύσεων και τη διατήρηση δεσμών μεταξύ των εργαζομένων και των εταιρειών τους είναι απαραίτητες για την εξασφάλιση γρήγορης επανεκκίνησης όταν έρθει η ώρα.
Επειδή ο COVID-19 φαίνεται πιθανό να παραμείνει μαζί μας μακροπρόθεσμα, έχουμε χρόνο να διασφαλίσουμε ότι οι δαπάνες μας αντικατοπτρίζουν τις προτεραιότητές μας. Όταν έφτασε η πανδημία, η αμερικανική κοινωνία εκδηλώθηκε από φυλετικές και οικονομικές ανισότητες, μειωμένα πρότυπα υγείας και καταστροφική εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
Τώρα που οι κυβερνητικές δαπάνες απελευθερώνονται σε μαζική κλίμακα, το κοινό έχει το δικαίωμα να απαιτήσει από τις εταιρείες που λαμβάνουν βοήθεια να συνεισφέρουν στην κοινωνική και φυλετική δικαιοσύνη, στη βελτίωση της υγείας και στη μετάβαση σε μια πιο πράσινη, πιο βασισμένη στη γνώση οικονομία. Αυτές οι αξίες πρέπει να αντικατοπτρίζονται όχι μόνο στον τρόπο με τον οποίο διαθέτουμε δημόσια χρήματα, αλλά και στους όρους που επιβάλλουμε στους παραλήπτες του.
Project Syndicate: Priorities for the COVID-19 Economy
Απόδοση: Γιάννης Κουτρουμπής
