Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας πρόκειται να εισέλθει στον τρίτο χρόνο του. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να αισθανόμαστε καλά, αλλά υπάρχουν και λόγοι ανησυχίας. Εν ολίγοις, είναι καιρός να κάνουμε έναν απολογισμό. Αυτό που έχουν καταφέρει η Ουκρανία και οι δυτικοί υποστηρικτές της μετά την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022 είναι εξαιρετικό. Με τη Ρωσία, μια πυρηνικά εξοπλισμένη δύναμη με τρεισήμισι φορές μεγαλύτερο πληθυσμό από την Ουκρανία, δεκαπλάσιο ΑΕΠ και στρατό με πολλαπλάσιο προσωπικό και εξοπλισμό, ο πολεμος είναι σχεδόν ισόπαλος. Η Ουκρανία ελέγχει περίπου το 80% του εδάφους της, όπως και πριν από δύο χρόνια.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν προφανώς υπολόγισε ότι ο κατακτητικός του πόλεμος θα έμοιαζε με την προηγούμενη εισβολή του στην Ουκρανία το 2014, όταν οι ρωσικές δυνάμεις σάρωσαν και κατέλαβαν γρήγορα την Κριμαία και μεγάλο μέρος της ανατολικής περιοχής Ντονμπάς. Είδε την Ουκρανία, την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες ως αδύναμες και διχασμένες. Επίσης, πίστεψε τους στρατηγούς του όταν υποσχέθηκαν ότι ο στρατός της Ρωσίας ήταν ισχυρός και θα κατέλυε την όποια αντίσταση μπορούσε να συγκεντρώσει η Ουκρανία.
Όλες αυτές οι υποθέσεις αποδείχθηκαν λανθασμένες. Αλλά υπάρχει λόγος να ανησυχούμε παρ’ όλα αυτά. Η πολυαναμενόμενη αντεπίθεση της Ουκρανίας, σχεδιασμένη για την απελευθέρωση εδαφών και την επίτευξη μιας νίκης στο πεδίο της μάχης ή τουλάχιστον μιας δυναμικής που θα έθετε τις βάσεις για μια πολλά υποσχόμενη διπλωματική διαπραγμάτευση, αποκρούστηκε σε μεγάλο βαθμό. Η Ρωσία έχει μάθει να ζει με τις οικονομικές κυρώσεις της Δύσης και έχει σε μεγάλο βαθμό ανακατευθύνει τις ζωτικής σημασίας εξαγωγές ενέργειας προς την Κίνα και την Ινδία.
Οι δυτικές στρατιωτικές κυρώσεις έχουν επίσης αποφευχθεί: Η Ρωσία συνέχισε να πωλεί όπλα στην Ινδία και σε άλλους και να τα αγοράζει από τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν. Έχει επίσης καταφέρει να αγοράσει δήθεν πολιτική τεχνολογία και προϊόντα που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για στρατιωτική χρήση. Έχει επεκτείνει την αμυντική βιομηχανική της βάση και τώρα έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα έναντι της Ουκρανίας όσον αφορά την ποσότητα πυροβολικού και πυρομαχικών που μπορεί να παραδώσει στο πεδίο της μάχης.
Η Ρωσία δείχνει ελάχιστα σημάδια εξάντλησης. Παρά τον εξαιρετικό ανθρώπινο φόρο αίματος του πολέμου, που υπολογίζεται σε περισσότερους από 300.000 νεκρούς ή τραυματίες Ρώσους στρατιώτες, ο έλεγχος του Πούτιν στα μέσα ενημέρωσης και στη δημόσια αφήγηση επέτρεψε στο Κρεμλίνο να ελαχιστοποιήσει τις διαφωνίες και να πείσει πολλούς Ρώσους ότι η χώρα τους είναι το θύμα και όχι ο επιτιθέμενος.
Εν τω μεταξύ, η Ουκρανία εμφανίζει σημάδια πολιτικού διχασμού. Ο Ουκρανός πρόεδρος Volodymyr Zelensky μόλις απέλυσε τον κορυφαίο στρατηγό του. Το πιο σημαντικό είναι ότι η Ουκρανία αγωνίζεται στο πεδίο της μάχης, κυρίως λόγω του ότι οι Ρεπουμπλικάνοι στο Αμερικανικό Κογκρέσο μπλοκάρουν ένα πακέτο στρατιωτικής βοήθειας ύψους 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η αντίθεση των Ρεπουμπλικάνων φαίνεται να αντανακλά ένα μείγμα αναζωπυρούμενου απομονωτισμού, συμπάθειας για τον αυταρχισμό του Πούτιν και κομματικής επιθυμίας να μην δοθεί στον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν μια πολιτική νίκη πριν από τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου.
Ιδανικά, ο Μπάιντεν θα μπορέσει να πείσει αρκετούς Ρεπουμπλικανούς να συνεργαστούν με τον ίδιο και τους συναδέλφους του Δημοκρατικούς για να εγκρίνουν μια νέα δόση βοήθειας, η οποία είναι προς το στρατηγικό συμφέρον της Αμερικής. Αλλά σε αυτό το αποτέλεσμα δεν μπορεί να βασιστεί κανείς, παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις ότι η Ουκρανία έχει έλλειψη όπλων και πυρομαχικών και, ως εκ τούτου, αντιμετωπίζει ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες στο να αντισταθεί στη ρωσική στρατιωτική πίεση. Αυτό εγείρει το ερώτημα: Πώς θα μπορούσαν η Ουκρανία και οι φίλοι της στην Ευρώπη και αλλού να καλύψουν τουλάχιστον μέρος του κενού που αφήνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες που δεν είναι πλέον διατεθειμένες να προσφέρουν σημαντικά επίπεδα βοήθειας;
Η Ευρώπη έχει ήδη συμφωνήσει να παράσχει στην Ουκρανία περισσότερα από 50 δισεκατομμύρια δολάρια σε νέα οικονομική βοήθεια- μαζί με άλλους (όπως η Νότια Κορέα και ενδεχομένως η Ιαπωνία), απαιτείται επίσης ένα συντονισμένο σχέδιο για την παροχή στην Ουκρανία όπλων και πυρομαχικών, ώστε να μπορεί να αμυνθεί καλύτερα και να πλήξει σημαντικούς ρωσικούς στρατιωτικούς στόχους. Ταυτόχρονα, οι φίλοι της Ουκρανίας πρέπει να τη βοηθήσουν να ανασυγκροτήσει και να επεκτείνει τη βιομηχανία όπλων της, έτσι ώστε να γίνει λιγότερο εξαρτημένη από την ικανότητα και την προθυμία των άλλων να παράσχουν τους πόρους που απαιτεί η πολεμική προσπάθεια.
Ταυτόχρονα, η Ουκρανία μπορεί να μειώσει τις ανάγκες της σε πόρους και να σώσει ζωές υιοθετώντας μια σε μεγάλο βαθμό αμυντική στρατιωτική στρατηγική. Η προστασία και η διατήρηση του 80% της χώρας που ελέγχει τώρα η Ουκρανία, είναι εφικτή και απαραίτητη. Η Ουκρανία δεν θα χάσει τίποτα υιοθετώντας μια τέτοια στάση, δεδομένου ότι η στρατιωτική απελευθέρωση της Κριμαίας, του Ντονμπάς και άλλων κατεχόμενων από τη Ρωσία περιοχών δεν είναι στα χαρτιά, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Και μπορεί να συνεχίσει να επιδιώκει την πλήρη εδαφική αποκατάσταση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, εάν και όταν ξεκινήσουν σοβαρές συνομιλίες.
Αν η παροχή όπλων θα καθορίσει την πορεία της Ουκρανίας φέτος, οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές και οι εκλογές στο Κογκρέσο τον Νοέμβριο θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία της το 2025 και μετά. Αν ο Μπάιντεν επανεκλεγεί και αν η αμερικανική Γερουσία περάσει στον έλεγχο των Ρεπουμπλικάνων, όπως πολλοί αναμένουν, αλλά η Βουλή των Αντιπροσώπων, περάσει στον έλεγχο των Δημοκρατικών, τότε το σκηνικό θα είναι έτοιμο για την ανανέωση της οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας των Ηνωμένων Πολιτειών και ενδεχομένως για τη σύνδεση της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ. Αυτό θα διαψεύσει τον Πούτιν από την άποψη ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του, αυξάνοντας με τη σειρά του τις πιθανότητες να έρθει στο προσκήνιο η διπλωματία.
Εάν, ωστόσο, ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κερδίσει και οι Ρεπουμπλικάνοι διατηρήσουν τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων, η Ουκρανία θα αντιμετωπίσει ένα πολύ πιο δύσκολο μέλλον. Το βάρος της ασφάλειας της Ουκρανίας θα πέσει ακόμη περισσότερο στην ίδια και στους φίλους της στην Ευρώπη και την Ασία. Αν αυτοί αποδειχθούν πρόθυμοι και ικανοί να καλύψουν μεγάλο μέρος του κενού που θα αφήσει η απόσυρση της αμερικανικής υποστήριξης, θα μπορούσε κανείς να οραματιστεί ένα παρατεταμένο αδιέξοδο στο πεδίο της μάχης, το οποίο θα ακολουθούσε μια εποικοδομητική διπλωματία. Αν όχι, ο Πούτιν θα είναι πιθανό να πιέσει το πλεονέκτημά του στο πεδίο της μάχης και να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μόνο και μόνο για να επιβάλει το αποτέλεσμα που επεδίωκε από την αρχή.
Η διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα δύο ενδεχόμενα είναι μεγάλη. Το διακύβευμα για την Ουκρανία, την Ευρώπη και τον κόσμο είναι τεράστιο. Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, με τα δικά του σχέδια για την Ταϊβάν, παρακολουθεί με ζωηρό ενδιαφέρον πώς θα εξελιχθούν όλα αυτά. Το ίδιο και το Ιράν. Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποδειχθούν απρόθυμες να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους και να τηρήσουν τον κανόνα του διεθνούς δικαίου ότι δεν επιτρέπεται η απόκτηση εδαφών με τη βία, τότε βλέπουμε ένα μέλλον πολύ πιο βίαιο και επικίνδυνο από το παρελθόν.
Πηγή : Project Syndicate
