Η Σύρος βρίσκεται στην καρδιά των Κυκλάδων, όμως λόγω ιστορίας, ιδιαίτερης κουλτούρας και πολιτισμού, ξεχωρίζει εύκολα απ’ τα γειτονικά Κυκλαδονήσια. Δεν μοιάζει με κανένα άλλο και κανένα δεν της μοιάζει.
Τη Σύρο την αναγνωρίζετε απ’ το κατάστρωμα του πλοίου ακόμα, πριν πέσουν οι κάβοι στο λιμάνι, από τους δυο λόφους που υψώνονται αντίκρυ ο ένας στον άλλο: από τη μια η Ανω Σύρα με τον Σαν Τζώρτζη κι από την άλλη, αντίκρυ της, το Δήλι με την εκκλησιά της Ανάστασης.
Και μόλις πια δέσει το καράβι, κι ανέβουν τρέχοντας επάνω οι «καλαθατζήδες» με τις τσάντες τους ξέχειλες από συριανά λουκούμια και χαλβαδόπιτες, τότε πια βεβαιώνεστε μια και καλή πως φτάσατε στη Σύρο.
H Ερμούπολη δεν είναι μια τυπική «κυκλαδίτικη Χώρα». Είναι η πιο σπουδαία πόλη του Αιγαίου, το πρώτο οικονομικό, διοικητικό και συγκοινωνιακό κέντρο της μεγάλης ελληνικής θάλασσας, ένα μεγάλο αστικό κέντρο με έντονη δραστηριότητα, με αεικίνητες πολιτιστικές δράσεις, με παρελθόν, παρόν και μέλλον.
Η προκυμαία της είναι πάντα γεμάτη, ο κόσμος πάντα πολύς, Συριανοί και επισκέπτες πηγαινοέρχονται συνεχώς από το περίφημο Νεώριο, το ναυπηγείο στην αριστερή πλευρά της προκυμαίας μέχρι τη δεξιά άκρη στο Νησάκι.
Την Ερμούπολη θα τη γνωρίσετε κυρίως με τα πόδια. Διαλέγετε, λοιπόν, έναν από τους κάθετους δρόμους της παραλιακής και «μπαίνετε» στα ενδότερα. Πλακόστρωτα στενορύμια, κτίρια με μαρμάρινες προσόψεις και καλοφτιαγμένα καταστήματα.
Το «κέντρο του κέντρου» είναι φυσικά η πλατεία Μιαούλη, η πελώρια πλατεία με τον ανδριάντα του αγωνιστή της Επανάστασης, τη μαρμάρινη εξέδρα της φιλαρμονικής και βέβαια το αριστουργηματικό δημαρχείο διά χειρός Ερνέστου Τσίλλερ.
Το δημαρχιακό μέγαρο είναι ένα εκθαμβωτικό δείγμα της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, με τα πολυφωτογραφημένα σκαλοπάτια του, με την πλούσια εσωτερική διακόσμηση, με την άμαξα της γνωστής πριγκίπισσας Σίσσυ να εκτίθεται ως έκθεμα ρομαντικών εποχών, με τις περίτεχνες τοιχογραφίες και ένα κλειστό αίθριο με εντευκτήριο που θυμίζει παριζιάνικο καφέ. Παραπλεύρως του δημαρχείου στεγάζεται και το Αρχαιολογικό Μουσείο της Σύρου.
Στη συνέχεια, από την πλατεία Μιαούλη αν ακολουθείσετε τον ανηφορικό δρόμο προς τα βόρεια, από το θέατρο Απόλλων μέχρι τον επιβλητικό ναό του Αγίου Νικολάου, θα βρεθείτε στα Βαπόρια, την πιο αρχοντική και πιο πλούσια συνοικία της Ερμούπολης. Την είπαν Βαπόρια γιατί οι Συριανοί εφοπλιστές που κατοικούσαν εδώ τόσο πολύ αγαπούσαν τη θάλασσα που βάλθηκαν να φτιάξουν τα σπίτια τους με τρόπο τέτοιο που η όψη τους να μοιάζει με πλοίου.
Η πραγματική Παλιά Πόλη της Σύρου, ο μεσαιωνικός οικισμός της Άνω Σύρας βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το αστικό κέντρο της Ερμούπολης, που όμως έχει διατηρήσει το δικό του χρώμα, τη δική του ταυτότητα.
Μια βόλτα στα δρομάκια της Ανω Σύρας ξεκινά συνήθως από τη λεγόμενη Καμάρα.
Μικρά, ασβεστοστρωμένα καλντερίμια, πολύχρωμες πόρτες και παραθυρόφυλλα, αυλές ένα με τον δρόμο, λουλούδια, κατοικίες μικρές, συνήθως δίπατες, κάπου κάπου μια στοά, και εν γένει μια οικιστική αρχιτεκτονική που περισσότερο θυμίζει φρούριο. Σε κάποιες γωνιές θα ανακαλύψετε μικρά καφενεία και ταβέρνες, καλλιτέχνες να δημιουργούν έξω από τα μαγαζιά τους, θα ακούσετε μέχρι και κάποιες αλλόκοτες ιστορίες «αστικών μύθων».
Στην Ανω Σύρα, λοιπόν, αξίζει να κάνετε μια στάση σε κάποια πολύ συγκεκριμένα σημεία αναφοράς. Ένα απ’ αυτά είναι ασφαλώς το Μουσείο του Μάρκου Βαμβακάρη, του Πατριάρχη του ρεμπέτικου τραγουδιού που έβαλε τις βάσεις γι’ αυτό που σήμερα λέμε λαϊκή μουσική.
Αν κι η Ερμούπολη είναι μοναδική, ολόκληρο το νησί έχει έκταση περίπου 102 τ.χλμ κι αυτό σημαίνει πως οι αποστάσεις είναι πρακτικά μικρές και μπορείτε σχετικά γρήγορα να φτάσετε από τη μια άκρη του νησιού στην άλλη και να το εξερευνήσετε κατά το δοκούν.
