Οι αμερικανικές αγορές «κρατούν την ανάσα τους» σε κάθε συνεδρίαση του συμβουλίου της ομοσπονδιακής αμερικανικής κεντρικής τράπεζας. Η ώρα που θα αρχίσει ο κύκλος ανόδου των αμερικανικών επιτοκίων πλησιάζει, και οι «παίκτες» στα χρηματιστήρια και τις αγορές των λοιπών χρηματο-οικονομικών προϊόντων προσπαθούν να εκτιμήσουν το «πότε και πώς». Η ιστορία διδάσκει πως όποτε οι ΗΠΑ μπήκαν σε τροχιά ανόδου των επιτοκίων του δολαρίου, οι παρενέργειες στις αγορές ήταν σημαντικές. Συνήθως στις αγορές των αναπτυσσόμενων χωρών αλλά όχι μόνο.
Αυτή τη φορά όμως, υπάρχουν δύο νέοι παράγοντες που κάνουν τους φόβους για τις συνέπειες από την άνοδο των επιτοκίων ακόμη πιο ισχυρούς.
- Τα θεμελιώδη μεγέθη των οικονομιών παγκόσμια είναι εντελώς ασθενικά ώστε να απορροφήσουν σχετικά ομαλά μια νέα ανοδική φάση των αμερικανικών επιτοκίων. Η ίδια η αμερικανική οικονομία, βίωσε μια τουλάχιστον «παράδοξη» αντίφαση ανάμεσα σε ύφεση σχεδόν 3% το πρώτο τρίμηνο του 2014 και μια αύξηση του ΑΕΠ σχεδόν 4% το δεύτερο τρίμηνο! Η Ευρωζώνη είναι καθηλωμένη από το συνδυασμό μηδενικής ανάπτυξης και χαμηλού πληθωρισμού – αποπληθωρισμού. Οι αναπτυσσόμενες οικονομίες είναι σε σαφή φάση επιβράδυνσης και ήδη πληγωμένες από τον πρόσφατο κύκλο αναταραχής στις αγορές τους εξαιτίας της διακοπής του αμερικανικού προγράμματος «ποσοτικής χαλάρωσης» (τυπώματος χρήματος).
- Οι αμερικανικές ιδιαίτερα αγορές βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά. Όχι μόνο οι επίσημες (οργανωμένες αγορές μετοχών και ομολόγων) αλλά και οι ανεπίσημες (over the counter) αγορές των περιβόητων παραγώγων χρηματο-οικονομικών προϊόντων βρίσκονται σε επίπεδα πολύ υψηλότερα σε σχέση και με την περίοδο πριν το ξέσπασμα της κρίσης του 2008. Η αξία των συμβολαίων στην «παράλληλη» (δηλαδή μη οργανωμένη, μη επίσημη) αγορά παράγωγων χρηματο-οικονομικών προϊόντων στα τέλη του 2013 έφτασε τα 710,182 τρισεκατομμύρια δολάρια, πολλές φορές πάνω από το παγκόσμιο ΑΕΠ!
Είναι αυτός ακριβώς ο συνδυασμός, από τη μια όχι ιδιαίτερης ευρωστίας των θεμελιωδών δεδομένων της οικονομίας και από την άλλη «αφύσικα» υψηλών επιπέδων στις αγορές, που γεννά τους φόβους για το τι θα συμβεί όταν αρχίσει ο νέος κύκλος ανόδου των αμερικανικών επιτοκίων.
Αλλά δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτό. Η γεωπολιτική κρατάει πλέον τις δικές της «ακίδες» από τις οποίες οι «φούσκες» των αγορών μπορούν ανά πάσα στιγμή να σκάσουν: Ουκρανία, Μ. Ανατολή, Λ. Αμερική…
Πριν λίγες μόλις μέρες, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS: Bank of International Settlements) έκρουσε τον «κώδωνα του κινδύνου», διαβλέποντας άλλη μία επικίνδυνη «ακίδα»: τη θεαματική αύξηση του διεθνούς διατραπεζικού δανεισμού το πρώτο τρίμηνο του 2014. Στο διάστημα αυτό, οι διασυνοριακές αξιώσεις μεταξύ τραπεζών που δραστηριοποιούνται σε παγκόσμια κλίμακα αυξήθηκαν κατά 580 δισ. δολάρια – η πρώτη σημαντική αύξηση που καταγράφεται από το τέλος του 2011.
Ενώ αυτό το γεγονός θα μπορούσε κάλλιστα να εκληφθεί σαν ένδειξη ξεπεράσματος της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η «κεντρική τράπεζα των κεντρικών τραπεζών» -όπως αποκαλείται την BIS- προειδοποιεί για τους κινδύνους που κρύβουν η τρέχουσα ηρεμία στις χρηματαγορές και αγορές κεφαλαίου και η υψηλή διάθεση ανάληψης ρίσκου, καθώς αποτελούν παράγοντες που μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα, ειδικά για τις αναδυόμενες αγορές.
Ο επικεφαλής του τμήματος οικονομικών της BIS, Claudio Borio, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Όλα δείχνουν μάλλον οικεία. Ο χορός συνεχίζεται, μέχρι η μουσική τελικά να σταματήσει»…
