Γράφει ο Δημήτρης Γκίοκας
Follow @GiokasDimitris
Πρέπει να λυθεί άμεσα ο βραχνάς των μη εξυπηρετούμενων δανείων για να ανασάνουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά και να ορθοποδήσουν σταδιακά οι τράπεζες, ώστε να διοχετεύσουν χρήμα στην αγορά. Εδώ που φτάσαμε, χρειάζονται ρηξικέλευθες αποφάσεις.
Η οικονομία ασφυκτιά λόγω της έλλειψης ρευστότητας, ενώ οι τράπεζες παρότι κεφαλαιοποιήθηκαν 3 φορές, εξακολουθούν να καρκινοβατούν και να λειτουργούν σαν «ζόμπι». Αν όμως δεν καθαρίσουν οι ισολογισμοί τους από τα κόκκινα δάνεια και αν δεν δοθεί στήριξη σε εταιρείες και ελεύθερους επαγγελματίες, η ανάκαμψη θα παραμείνει απατηλός στόχος. Για την επίλυση του προβλήματος προτείνονται οι εξής λύσεις:
1. Επιχειρηματικά δάνεια (ανέρχονται σε €50 δις)
Δημιουργία ενός κοινού μηχανισμού από τις 4 τράπεζες για την αντιμετώπιση των μεγάλων επιχειρηματικών δανείων. Θα πρόκειται για μια «bad bank», μια κοινή εταιρεία διαχείρισης και αναχρηματοδότησης των υφιστάμενων προβληματικών δανείων, αρχής γενομένης από τα κοινοπρακτικά (ύψους €15 δις σύμφωνα με τη μελέτη της Mc Kinsey). Το ΤΧΣ θα έχει ρόλο εποπτικό και ελεγκτικό της όλης διαδικασίας.
Ως πρότυπο για την εύρυθμη λειτουργία αυτού του σχήματος θεωρείται η επιτυχής μεταφορά των δανείων του Μαρινόπουλου στο Σκλαβενίτη, στο πλαίσιο του σχεδίου διάσωσης της εταιρείας.
Διαχωρισμός των επιχειρήσεων σε βιώσιμες και μη βιώσιμες. Θα ληφθούν υπόψη οικονομικοί και κλαδικοί δείκτες, οι πιθανότητες μετατροπής της εταιρείας σε κερδοφόρα, κατόπιν μιας δέσμης διαρθρωτικών ενεργειών, καθώς και η δυνατότητα των μετόχων να συνεισφέρουν με φρέσκο χρήμα.
Αν η επιχείρηση κριθεί βιώσιμη και εφόσον οι μέτοχοι μπορούν να στηρίξουν το εγχείρημα, οι τράπεζες θα προχωρήσουν σε μια γενναία αναδιάρθρωση του υφιστάμενου δανεισμού. Αν οι μέτοχοι δεν μπορούν να συνεισφέρουν, τότε οι τράπεζες θα μετοχοποιήσουν το χρέος της εταιρείας και θα κληθούν να βρουν οι ίδιες νέους επενδυτές. Απώτερος στόχος είναι να σωθεί πάση θυσία μια βιώσιμη επιχείρηση, αλλά όχι αναγκαστικά ο επιχειρηματίας.
Αν η επιχείρηση δεν κριθεί βιώσιμη, τότε θα προχωρήσει το συντομότερο δυνατό η εκκαθάριση και ρευστοποίησή της. Καίριο ρόλο εδώ θα διαδραματίσουν οι υπό εξέταση διορθωτικές αλλαγές του πτωχευτικού κώδικα, ώστε να μειωθεί σημαντικά η σημερινή ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία πτώχευσης (φθάνει τα 10 έτη). Επίσης, να υπάρξει απαλλαγή των συνεπειών της πτώχευσης μετά την παρέλευση τριών ετών, προκειμένου να δίνεται η δυνατότητα δεύτερης ευκαιρίας στον επιχειρηματία που απέτυχε.
2. Δάνεια προς ελεύθερους επαγγελματίες και πολύ μικρές επιχ/σεις (€16 δις)
Πλαίσιο εξωδικαστικού διακανονισμού χρεών με σύσταση ειδικών επιτροπών για την ταχύτερη διευθέτηση κάθε υπόθεσης
Ελάφρυνση από το κομμάτι του χρέους που δεν έχει εμπράγματη εξασφάλιση. Διευκόλυνση του οφειλέτη για την αποπληρωμή του υπόλοιποι δανείου, πχ. με μειωμένο επιτόκιο, παράταση της διάρκειας αποπληρωμής, περίοδο χάριτος κτλ
3. Στεγαστικά δάνεια (€28 δις)
Μπορεί να εφαρμοσθεί η μέθοδος του διαχωρισμού και κατόπιν της μείωσης χρέους (“split and forgiveness”). Το δάνειο χωρίζεται σε δύο μέρη: Το πρώτο μέρος υπολογίζεται ως ποσοστό της εμπορικής αξίας του ακινήτου και με βάση αυτό το ποσό αναπροσαρμόζεται η νέα μειωμένη δόση που θα καταβάλλεται. Το υπόλοιπο ποσό του δανείου παγώνει για μακρά χρονική διάρκεια, έστω 10 χρόνια. Αν εντός αυτής της περιόδου δεν έχουν αποκατασταθεί οι αξίες των ακινήτων, η τράπεζα θα προχωρά σε διαγραφή του δεύτερου μέρους του δανείου στο τέλος της περιόδου αποπληρωμής. Ως προϋποθέσεις φυσικά τίθενται η συνέπεια του δανειολήπτη και η απουσία άλλων άμεσα ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων του.
Σε περιπτώσεις ακόμα πιο μειωμένης ικανότητας αποπληρωμής από την πλευρά του οφειλέτη, μπορεί εναλλακτικά για το πρώτο μέρος του δανείου να μεταβιβαστεί το ακίνητο στην τράπεζα και να υπογραφεί σύμβαση μίσθωσης του στον ίδιο (sale and lease back). Στην ουσία ο οφειλέτης θα πληρώνει ένα σχετικά χαμηλό ενοίκιο, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι δε θα απομακρυνθεί από το σπίτι του.
4. Καταναλωτικά (15 δις)
Εξωδικαστική διευθέτηση με ρύθμιση της οφειλής, κατά τρόπο που θα ανταποκρίνεται στις τρέχουσες οικονομικές δυνατότητες του οφειλέτη. Δυνατότητα μερικής διαγραφής του χρέους, εφόσον αποδεικνύεται η οικονομική αδυναμία του δανειολήπτη.
*O Δημήτρης Γκιόκας είναι Οικονομικός Αναλυτής, μέλος της Δημοκρατικής Ευθύνης.
