Γράφει η Αλκυόνη Χριστοδουλάκη
Έστειλε το υπουργείο Παιδείας νέα εγκύκλιο που δεν αναφέρει τι συμβαίνει με την προσευχή στα σχολεία κι άνοιξε ο Ασκός του Αιόλου! Πιστοί, άθεοι, χριστιανοί ορθόδοξοι, όλοι μαζί έβγαλαν τα ξίφη και ξεκίνησαν άμεσα τη μονομαχία τους διότι μάλλον έχει καιρό να δώσει τροφή ο μητροπολίτης Αμβρόσιος.
Καταρχάς, δεν καταργήθηκε η πρωινή προσευχή στα σχολεία, αν παίρνατε λίγο χρόνο να το ψάξετε πριν το μεγάλο ξέσπασμα, θα βλέπατε πως στο τέλος του άρθρου στην εγκύκλιο αναφέρεται ότι ισχύει κανονικά το Προεδρικό Διάταγμα 201/98 (ΦΕΚ 161 τ. Α΄), άρθρο 13, παρ. 5, εδάφ. α και β και παρ. 10, εδαφ. δ, το οποίο επιβάλει την πρωινή προσευχή στα σχολεία. Τι ακριβώς ήθελε να καταφέρει με αυτό το μπέρδεμα ο κύριος Φίλης, μόνο ο ίδιος το ξέρει. Ίσως δεν φαντάστηκε ότι θα το παρατηρούσε ο κόσμος και θα φαινόταν πως, όντως σαν υπουργός, έκανε μια μεγάλη σύγχρονη αλλαγή.
Το φλέγον ζήτημα όμως δεν είναι το γιατί το υπουργείο «έπαιξε κρυπτογραφημένα» τα άρθρα, αλλά τι συμβαίνει πραγματικά με την πρωινή προσευχή στα σχολεία, τι αντιπροσωπεύει και τι χρησιμότητα έχει. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η εκκλησία βάζει πάντοτε τα δυνατά της, ώστε να ελέγχει όσο περισσότερο μπορεί τους πιστούς. Ας διαχωρίσουμε μέσα μας από τώρα τη θρησκεία με την εκκλησία, ώστε να αποφύγουμε τυχόν παρεξηγήσεις. Συνεπώς, δε θα σταθώ στις αντιδράσεις της εκκλησίας που, λίγο πολύ έχουν καταντήσει προβλέψιμες.
Τι σημαίνει εξαρχής υποχρεωτική πρωινή προσευχή στα σχολεία; Για ποιο λόγο κάτι τέτοιο ήταν αποδεκτό ακόμα και πριν από τον πανικό των τελευταίων ημερών; Οι υποστηρικτές της θα απαντήσουν «για να ενισχύεται το το χριστιανικό φρόνημα». Σε ποιους, ερωτώ; Στους ανήλικους που βαπτίστηκαν, χωρίς να έχουν αποδεχτεί συνειδητά το χριστιανισμό; Δηλαδή είναι αναγκαίο και μάλιστα υποχρεωτικό να ενισχύεται το χριστιανικό φρόνημα με την πρωινή προσευχή σε παιδιά που από βρέφη εξαναγκάστηκαν στην επιλογή θρησκείας και μέχρι να ενηλικιωθούν θα συνεχίζεται αυτός ο προσηλυτισμός; Σε αυτό το σημείο, δεδομένου ότι ανέφερα την επίμαχη λέξη προσηλυτισμός, θα ήθελα να κάνουμε όλοι μαζί κυρίες και κύριοι, πιστοί και μη, δύο μικρές παρατηρήσεις. Γύρω από το θέμα της βάπτισης, ο εξαγνισμός του βρέφους από αμαρτίες σαν επιχείρημα θεωρώ πως δεν είναι καλοστεκούμενο, μιας και αφορά μόνο τους πιστούς. Τη νομική υπόσταση του θέματος κατά την οποία «το δικαίωμα επιλογής θρησκείας (βάπτιση) και θρησκευτικής εκπαιδεύσεως των ανηλίκων ανήκει στους γονείς τους και αποτελεί κομμάτι της γονικής μέριμνας» εμπίπτει στον προσηλυτισμό. Ο προσηλυτισμός δεν ορίζει ηλικιακά δεδομένα, αφορά και τους ανήλικους, και αν μη τι άλλο, η σωστή γονική μέριμνα θα ήταν να είναι οι φύλακες της θρησκευτικής ελευθερίας των παιδιών τους, να φροντίζουν για την ουδετερότητα τους και να την ενημέρωση τους σχετικά με τα δόγματα των διαφόρων θρησκειών, ώστε ενήλικοι πλεόν να πάρουν μόνοι την απόφασή τους.
Υπάρχουν και οι υποστηρικτές της πρωινής προσευχής στα σχολεία που τη θεωρούν αναγκαιότητα ως παράδοση. Παράδοση… Συμφωνώ πως είναι πλέον παράδοση. Αυτό όμως, διορθώστε με αν κάνω λάθος παρακαλώ, δε σημαίνει πως όλες οι παραδόσεις μας είναι σωστές, δίκαιες και ακατάλυτες στο χρόνο. Άλλωστε η παράδοση είναι «συνήθεια που τηρεί επί πολύ χρόνο ένα σύνολο». Οι συνήθειες αλλάζουν, οι άνθρωποι εξελίσσονται και η πίστη σε μια θρησκεία δε βασίζεται σε μια παράδοση αλλά στην ψυχή του ανθρώπου. Μέχρι το 1934 άλλωστε ήταν «παράδοση» στην Ελλάδα να μην ψηφίζουν οι γυναίκες…
Η πίστη του κάθε ανθρώπου πρέπει να είναι σεβαστή από όλους. Χωρίς νουθεσίες, χωρίς εξαναγκασμούς, χωρίς δικαιολογίες. Η ανεξιθρησκία σε όλες τις μορφές της θα έπρεπε να τηρείται με ζήλο, ειδικά στην Ελλάδα, όπου στην αρχαία Αθήνα υπήρχε βωμός αφιερωμένος στους άγνωστους θεούς “τοις αγνώστοις θεοίς”, μοναδική περίπτωση σ΄ όλο τον αρχαίο κόσμο, όπου μπορούσε να προσφέρει θυσία οποιοσδήποτε ξένος στους θεούς που πίστευε.
Θα έπρεπε να υπάρχει ευδιάκριτος διαχωρισμός της θρησκείας με την παιδεία. Σαφώς, ο ορθόδοξος χριστιανισμός αποτελεί το δόγμα που αντιπροσωπεύει την πλειονότητα του πληθυσμού μας και αναγνωρίζεται ως «επικρατούσα θρησκεία» του κράτους. Γιατί όμως τα παιδιά να είναι υποχρεωμένα να προσεύχονται στο σχολείο; Γιατί τα ετερόθρησκα παιδιά, σύμφωνα με το νόμο, να είναι υποχρεωμένα να παρευρίσκονται σε αυτή την προσευχή;
Θα σας ρωτήσω το εξής: δε θα ήταν πιο απλά και ειλικρινή όλα, εάν τα παιδιά προσεύχονταν στο σπίτι τους με την οικογένεια τους πριν πάνε σχολείο; Με αυτό τον τρόπο το σχολείο θα παρέμενε καθαρά μέσο διαπαιδαγώγησης και η θρησκεία καθώς και η προσευχή θα παρέμεναν προσωπικό θέμα.
Ο Δαλάι Λάμα είχε πει «Δεν χρειάζονται ναοί, δεν χρειάζονται πολύπλοκες φιλοσοφίες. Ο νους και η καρδιά μου είναι οι ναοί μου· η φιλοσοφία μου είναι η καλοσύνη». Αυτή είναι και η βάση του χριστιανισμού, η αγάπη και η καλοσύνη. Σκεφτείτε, ειδικά οι γονείς, είτε πιστεύετε είτε όχι: η διαμόρφωση του πνεύματος των παιδιών σας στο σχολείο –και του θρησκευτικού φρονήματος- θα προτιμούσατε να γίνεται μέσω μιας απαγγελίας του Πάτερ Ημών ή μέσω της διδασκαλίας της καλοσύνης και της ηθικής;
