Γράφει ο Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος–Ψυχολόγος
Έξι συναπτά χρόνια ύφεσης. Λίγο ακόμα και θα κλείναμε επτά χρόνια υφεσιακής φαγούρας, αλλά το 2014 ήρθε με νωχελικούς ρυθμούς να ανατρέψει την καταθλιπτική εικόνα δίνοντας την πρώτη ετήσια αισιόδοξη αναστροφή του κλίματος, με τρία τρίμηνα θετικού πρόσημου το τελευταίο μάλιστα από τα οποία άγγιζε το 2% (που σημαίνει ότι ήδη είχε ξεπεραστεί και ο σκόπελος του θετικού ρυθμού στο ονομαστικό ΑΕΠ που ήταν το τελευταίο αποκούμπι της Βαρουφάκειας ανάλυσης).
Αυτή η θετική εξέλιξη δεν έρχεται να αναιρέσει τα σχεδιαστικά λάθη του αρχικού μνημονίου, ούτε να αφαιρέσει από τις πλάτες των Ελληνικών κυβερνήσεων την διαχρονική μεταρρυθμιστική αναβλητικότητα, αν και τα τελευταία δυο χρόνια έγιναν άλματα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της λειτουργίας του κράτους σε σχέση με τους συνηθισμένους αναποφάσιστους ρυθμούς.
Το πρώτο τρίμηνο είναι αποκαλυπτικό της ιδεοληπτικής αντίληψης του ΣΥΡΙΖΑ για την οικονομία. Μέσα στην διαπραγματευτική ασάφεια, για να καταπνιγεί εκτονωτικά η συσσωρευμένη κοινωνική πίεση από την λιτότητα παρόλο που η κατάληξη θα είναι μια σκληρή συμφωνία, πνίγηκαν και οι πρώτες αναπτυξιακές ανάσες. Πέρα από το αιωρούμενο μέλλον της χώρας, την ανάκαμψη παρέσυραν οι διφορούμενες δηλώσεις για τις ιδιωτικοποιήσεις, η ανυπαρξία παραγωγικού πλάνου, η έλλειψη προβλέψεων για φορολογικές ελαφρύνσεις στις επιχειρήσεις (όπως είχαν ανακοινωθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση).
Το αποτέλεσμα δεν ήταν απλώς η συρρίκνωση του ΑΕΠ σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Ούτε βέβαια η απειροελάχιστη βελτίωση σε σχέση με το βαριά υφεσιακό 1ο τρίμηνο του 2014 αποτελεί θετική είδηση. Η μεγάλη απώλεια, και σε επίπεδο κλίματος, προέρχεται από το ότι εξανεμίστηκε η αναπτυξιακή ορμή που προέβλεπαν όλες οι σχετικές εκθέσεις (Alpha, Eurobank) και ανέβαζαν έως και σε 2,2% τον στόχο.
Σε αυτό προστίθενται και οι νέες φορολογικές επιβαρύνσεις με την αύξηση του ΦΠΑ που θα ανεβάσει το ενεργειακό αλλά και το συνολικό κόστος παραγωγής των εταιρειών, την διατήρηση του ΕΝΦΙΑ και της εισφοράς αλληλεγγύης (χωρίς τις προβλεπόμενες περικοπές), δίχως να αποκλείονται ειδικές εισφορές επί των τραπεζικών συναλλαγών ή και άλλες εκπλήξεις!
Περιχαρής ο υπ. Οικονομικών προαναγγέλλει παλίρροια ανάπτυξης με την αναμόρφωση των συντελεστών ΦΠΑ που με αυτάρεσκο ύφος… «αποκάλυψε» ότι κορυφαίος Ευρωπαίος αξιωματούχος την βρήκε τρομερή ιδέα (μήπως δεν κατάλαβε το φλεγματικό Βορειοευρωπαϊκό χιούμορ;) για να έρθουν ανακοινώσεις που αναιρούν τις προθέσεις για διπλό ΦΠΑ ανάλογα με το αν οι συναλλαγές γίνονται με μετρητά ή πλαστικό χρήμα και χωρίς κανείς να έχει διευκρινίσει αν τα είδη διατροφής θα πάνε όλα στο 9% ή μόνο τα πολύ βασικά (αυγά, γάλα, ψωμί έλεγε ο ίδιος ο Βαρουφάκης πριν λίγες ημέρες!).
Αναρωτιέται κανείς τι είδους παλίρροια θα είναι αυτή όταν η αύξηση του ΦΠΑ είναι σε προϊόντα και υπηρεσίες ανελαστικής κατανάλωσης όπως εστίαση και ΔΕΚΟ ενώ η μείωση σε καινούρια ακίνητα, αυτοκίνητα, ένδυση, υπόδηση και υπηρεσίες απείρως πιο ελαστικής ζήτησης. Άλλωστε, οι αγορές προϊόντων και υπηρεσιών με 23% ΦΠΑ δεν άνθιζαν τα τελευταία χρόνια, μάλλον εξαϋλώθηκαν για να καλυφθούν βασικές ανάγκες και φορολογικές υποχρεώσεις, ώστε να προκύψει σημαντική περίσσεια εισοδήματος από την μείωση του ΦΠΑ που θα μετατραπεί σε κατανάλωση προϊόντων του χαμηλότερου συντελεστή.
Η συντριπτική πλειοψηφία του μικρομεσαίου εισοδήματος κατευθύνονταν ήδη σε αυτά και τώρα ο οικογενειακός προϋπολογισμός θα επιβαρυνθεί σημαντικά αφού πέρα από την αύξηση του ΦΠΑ θα υποστούν και την άνοδο του επιχειρηματικού λειτουργικού κόστους που ήδη περιέγραψα. Το πιθανότερο είναι η τιμή βασικών προϊόντων και υπηρεσιών να αυξηθεί περισσότερο από την αύξηση του ΦΠΑ και μεγάλο μέρος της μείωσης των υπολοίπων να απορροφηθεί από το ανεβασμένο παραγωγικό κόστος.
Εκτός κι αν πιστεύει κανείς ότι οι αλλαγές στο ΦΠΑ δεν γίνονται για να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα ή ότι η διευρυμένη χρήση πλαστικού χρήματος, που βοηθά κυρίως στην απευθείας είσπραξη του ΦΠΑ, θα περιορίσει την παραοικονομία σε ένα απαίδευτο μάλιστα ψηφιακά κοινό;
Υ.Γ. 1. Η κυβέρνηση κατορθώνει με μια απόφαση να αποδεκατίσει τον τουρισμό, έναν από τους ελάχιστους εναπομείναντες αναπτυξιακούς εθνικούς πρωταθλητές, και να αποτελειώσει τις κατασκευές κατεβάζοντας το ΦΠΑ στα καινούρια ακίνητα (όταν υπάρχει μηδενική οικοδομική δραστηριότητα) ενώ ταυτόχρονα τον ανεβάζει για τα παλαιά και για όλες τις υπηρεσίες ανακαίνισης.
Υ.Γ. 2. Αν ισχύει η πρόταση της Κομισιόν για 5 δις νέων μέτρων ώστε να επιτευχθεί πλεόνασμα μόλις 0,75% (πάνω από 3% για μετά το 2017 που μάλλον τότε δεν θα θεωρείτε από τον ΣΥΡΙΖΑ καταστροφικός στόχος!) το μόνο σίγουρο είναι ότι η ύφεση θα πρέπει να θωρείτε σχεδόν δεδομένη για το 2015. Χρησιμοποιώντας τους πιο συντηρητικούς πολλαπλασιαστές, στην καλύτερη των περιπτώσεων θα βρισκόμαστε στο απόλυτο μηδέν με πιθανότερο το αρνητικό πρόσημο ίσως και πάνω από –1%.
