Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας
Οικονομολόγος-Ψυχολόγος
Είναι κάποιες οικονομικές έννοιες που μπορεί να μην τις χρησιμοποιούμε τακτικά στο καθημερινό μας λεξιλόγιο αλλά όλοι γνωρίζουμε τον τρόπο που πρακτικά λειτουργούν επηρεάζοντας τις αποφάσεις μας. Ένας τέτοιος όρος είναι κι η “ψευδαίσθηση χρήματος” που αναφέρεται στην τάση των ανθρώπων να αντιλαμβάνονται με ονομαστικό κι όχι με πραγματικό τρόπο την αξία του χρήματος παραβλέποντας την διαβρωτική δράση του πληθωρισμού.
Όσο σημαντική είναι η επίδραση αυτού του παράγοντα στην διαμόρφωση των μισθών και τον ρυθμό προσαρμογής του ύψους την ανεργίας, άλλο τόσο θεμελιώδης είναι ο επηρεασμός του στο ασφαλιστικό – συνταξιοδοτικό θέμα. Χωρίς πλήρη εναρμόνιση των συντάξεων στις πληθωριστικές πιέσεις το πραγματικό εισόδημα των μελλοντικών συνταξιούχων θα συρρικνωθεί σε μονάδες αγοραστικής αξίας ακόμη κι αν το ονομαστικό τους ύψος παραμένει ίδιο ή έστω κι αν αποκαθίσταται ένα μόνο μέρος των διαχρονικών απωλειών.
Στην Ελλάδα έχουμε ζήσει με ιδιαίτερη ένταση αυτό το φαινόμενο, ειδικά από την δεκαετία του ’80 και μετά, όταν αφού είχε εισαχθεί ο νόμος περί ΑΤΑ (Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή) που επιχείρησε να στηρίξει το ύψος των εισοδημάτων χωρίς αντίστοιχη παραγωγική διαδικασία οδηγώντας στην εκτίναξη του επιπέδου του δημοσίου χρέους, περάσαμε αναγκαστικά σε μια μακρά περίοδο ανύπαρκτων πραγματικών αυξήσεων που “έφθειραν” λίγο, λίγο το ατομικό βαλάντιο χωρίς να προκαλούνται ανάλογες κοινωνικές αντιδράσεις αφού δεν χρησιμοποιήθηκαν, συναισθηματικά αβάστακτες, άμεσες περικοπές.
Η πρώτη φορά αριστερά από τις παχυλές υποσχέσεις για επαναφορά της 13ης σύνταξης και την άρνηση της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές πέρασε μέσα από την… δημιουργική ασάφεια σε μια αντίστροφη χρήση της λογικής της ψευδαίσθησης του χρήματος. Παριστάνει ότι προστατεύει τις συντάξεις έως ένα αξιοπρεπές ύψος, με ένα επίχρισμα απροκάλυπτης ταξικότητας στα λεγόμενα της, αλλά ταυτόχρονα εξαγγέλλει την μια μετά την άλλη τις φορολογικές επιβαρύνσεις που επί της ουσίας αφορούν όλα τα εισοδήματα.
Αύξηση στην εισφορά αλληλεγγύης, αναπροσαρμογή των φορολογικών κλιμακίων, αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών, περισσότερα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ, ακολουθούμενα από μια σειρά φόρων επί της κατανάλωσης ή ειδικά τέλη όπως ο φόρος στη βενζίνη ή τα τέλη κυκλοφορίας. Αφήστε που μοιάζει να ξεχάσαμε την επαναφορά του ΦΠΑ στην εστίαση στο 23% ή την σταδιακή κατάργηση των μειωμένων συντελεστών στα νησιά.
Όση ταξική υστερία κι αν επικαλεστεί η “κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας” (τι θυμήθηκα, τώρα!) δεν πρόκειται να συγκαλύψει αυτό που θα βιώσουν οι Έλληνες πολίτες. Μια αντίστροφη χρήση της “ψευδαίσθηση του χρήματος” όπου θα προβάλλεται η δήθεν ονομαστική εισοδηματική συγκράτηση την στιγμή που μια νέα, κάθετη φορολογική επιδρομή θα στραγγίζει λίγο, λίγο ότι έχει απομείνει στις τσέπες μας. Γιατί μια ασάφεια δεν είναι ποτέ αρκετή!
