Μια πύρρεια νίκη πέτυχε την Κυριακή ο Ζόραν Ζάεφ με το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για την έγκριση της συμφωνίας των Πρεσπών. Μπορεί στις κάλπες να βρέθηκαν ψηφοδέλτια του «Ναι» σε ποσοστό 91%, αλλά η συμμετοχή ανήλθε μόλις στο 36% κάτι που σημαίνει ότι οι δύο στους τρεις απείχαν.
Η κατάσταση , λοιπόν, μετά από αυτό είναι μπλεγμένη και οι εξελίξεις αχαρτογράφητες και απρόβλεπτες. Από τη δική του πλευρά, ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ ότι θα επιμείνει να επιδιώκει την εφαρμογή της συμφωνίας των Πρεσπών, ζητώντας ψηφοφορία στο κοινοβούλιο, προκειμένου να διευθετηθεί η διένεξη με την Ελλάδα για το ζήτημα της ονομασίας, παρότι η συμμετοχή στο μη δεσμευτικό δημοψήφισμα της Κυριακής δεν ξεπέρασε το 50% του εκλογικού σώματος που απαιτείτο ώστε να θεωρηθεί έγκυρο.
Οι πολίτες έστειλαν με τη μεγάλη αποχή ένα πολλαπλό μήνυμα:
Ότι δεν τους έπεισαν τα κελεύσματα του πρωθυπουργού περί διασφάλισης της γλώσσας και της ταυτότητάς τους να αποδεχθούν αλλαγή ενός ονόματος, με το οποίο μεγάλωσαν διαφωνώντας με μια συμφωνία που θεωρούν ότι έχει αρκετά κενά σημεία.
Αντίθετα, φαίνεται ότι πείστηκαν περισσότερο από τις εκκλήσεις του προέδρου της χώρας Γκιόργκι Ιβανόφ και της αντιπολίτευσης που έκαναν λόγο για «ξεπούλημα» της χώρας στους νότιους γείτονες, αλλά ενδεχομένως και από την καταγγελλόμενη από τη Δύση ρωσική εμπλοκή μέσω λογαριασμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που παρότρυναν σε μποϊκοτάζ.
Ενδεχομένως δε να ενοχλήθηκαν και από την κινητοποίηση της Δύσης και τις παροτρύνσεις από δυτικούς αξιωματούχους (Μέρκελ, Κουρτς, Στόλτενμπεργκ, Μάτις κα) που επισκέφθηκαν παραμονές του κρίσιμου δημοψηφίσματος τη χώρα.
Ενώ αρνητικό αντίκτυπο εκτιμάται ότι έπαιξαν και τα παράθυρα που φρόντισαν να αφήσουν ανοικτά στην πορεία προς τις κάλπες ο Ζάεφ και άλλοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι επισημαίνοντας ότι το δημοψήφισμα έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα και ότι θα είναι έγκυρο ανεξάρτητα απ’ το αν η συμμετοχή δεν ξεπεράσει το όριο του 50% δίνοντας έτσι την εντύπωση στο εκλογικό σώμα ότι δεν χρειάζεται να σηκωθεί απ’ τους καναπέδες για να κυρωθεί η συμφωνία με την Ελλάδα.
Ο Όλιβερ Ντέρκοσκι, ο πρόεδρος της εκλογικής επιτροπής της πΓΔΜ, είπε απευθυνόμενος σε δημοσιογράφους ότι στο δημοψήφισμα της Κυριακής «είναι καθαρό ότι δεν πάρθηκε απόφαση».
Οι πολίτες της πΓΔΜ που πήγαν να ψηφίσουν τάχθηκαν στη συντριπτική πλειοψηφία τους υπέρ της εφαρμογής της συμφωνίας των Πρεσπών, που θα σημάνει την αλλαγή του ονόματος της χώρας σε «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας». Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο αφού οι πολέμιοι της συμφωνίας προτίμησαν να καλέσουν σε αποχή, ώστε να μη θεωρηθεί έγκυρη η διαδικασία, αντί του να προτρέψουν τους υποστηρικτές τους να ψηφίσουν όχι.
«Είναι σαφές ότι η συμφωνία με την Ελλάδα δεν πήρε πράσινο φως από τους πολίτες», αποφάνθηκε ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι, ο επικεφαλής του εθνικιστικού, δεξιού αντιπολιτευόμενου κόμματος VMRO-DPMNE, μιλώντας σε δημοσιογράφους. Έκρινε πως μετά την έκβαση της ψηφοφορίας η κυβέρνηση έχει «απολέσει τη νομιμοποίησή της».
Ερωτηθείς εάν θα αποχωρήσει, ο Ζάεφ αντέτεινε «δεν σκοπεύω να παραιτηθώ (…) το καθήκον μου είναι να παραμείνω».
Για τον Ζάεφ, οι πολίτες που συμμετείχαν στο δημοψήφισμα έκαναν «μια σοβαρή συνεισφορά», έβαλαν «έναν λίθο στα θεμέλια του μέλλοντος» της χώρας. «Πάνω από 650.000 πολίτες ψήφισαν στο δημοψήφισμα (…). Πάνω από το 90% εξ αυτών υποστήριξε (την αλλαγή της ονομασίας)», πιστεύει ότι η χώρα «πρέπει να αποδεχθεί τη συμφωνία με την Ελλάδα και να γίνει μέλος του NATO και της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Παρότι το δημοψήφισμα δεν ήταν νομικά δεσμευτικό, τα μέλη του κοινοβουλίου της πΓΔΜ δεσμεύονταν ότι θα έθεταν σε εφαρμογή το αποτέλεσμά του. Το γεγονός ότι η συμμετοχή δεν άρκεσε ώστε η ψηφοφορία να θεωρηθεί έγκυρη προσφέρει κατά συνέπεια στους αντιπάλους της συμφωνίας την ευκαιρία να ταχθούν εναντίον της όταν η κυβέρνηση τη φέρει στην εθνική αντιπροσωπεία της πΓΔΜ.
Η εθνικιστική αντιπολίτευση έχει 49 έδρες στο κοινοβούλιο (επί συνόλου 120), αρκετές ώστε να αποτρέψει την έγκριση της συμφωνίας με την πλειοψηφία δύο τρίτων (80 ψήφοι) που απαιτείται για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Ο Ζάεφ δεν έκανε καμιά αναφορά στη συμμετοχή στις δηλώσεις του, επέμεινε ωστόσο στο ότι η ψήφος αυτών που τάχθηκαν υπέρ της αλλαγής της ονομασίας πρέπει να γίνει σεβαστή. Δεσμεύθηκε ότι θα ζητήσει να διεξαχθεί ψηφοφορία στο κοινοβούλιο και θα προκηρύξει πρόωρες εκλογές εάν δεν εγκριθεί.
«Είμαι αποφασισμένος» η πΓΔΜ να «ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο NATO», επέμεινε ο Ζάεφ. Επανήλθε αργότερα το βράδυ δηλώνοντας ότι είναι «η ώρα να υποστηρίξουμε» την ευρωπαϊκή προοπτική της πΓΔΜ.
Οι αντίπαλοι της συμφωνίας διατείνονταν ότι η συμφωνία για την αλλαγή του ονόματος αποτελούσε εθνική ταπείνωση.
Ο επικεφαλής της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης της πΓΔΜ και οι σύμμαχοί του, τα κόμματα της αλβανικής μειονότητας (20 ως 25% των 2,1 εκατ. κατοίκων της κατά πλειοψηφία σλαβικής χώρας) δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να προσπαθήσουν να πείσουν περίπου δέκα βουλευτές του VMRO-DPMNE.
Κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνδιάλεξης των δύο ηγετών, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας χαιρέτισε την «αποφασιστικότητα» του ομολόγου του της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ να «συνεχίσει να επιδιώκει την εφαρμογή» της συμφωνίας των Πρεσπών.
Ο Γενικός Γραμματέας του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ προέτρεψε «όλους τους πολιτικούς ηγέτες και τα κόμματα να αδράξουν αυτή την ιστορική ευκαιρία», ενώ ο επίτροπος της ΕΕ αρμόδιος για τη διεύρυνση Γιοχάνες Χαν κάλεσε τα πολιτικά κόμματα της πΓΔΜ να «σεβαστούν» το αποτέλεσμα. Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν η τοποθέτηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Οι αντιδράσεις στην Ελλάδα, μόλις έγινε γνωστό το αποτέλεσμα είχαν μικρό πρόσημο.
Τσίπρας σε Ζάεφ: Συνεχίζουμε…
Επικοινωνία με τον Ζόραν Ζάεφ είχε ο Αλέξης Τσίπρας. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, κατά την επικοινωνία τους, ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, επαίνεσε τον Ζόραν Ζάεφ «για την αποφασιστικότητα και τη γενναιότητα του να συνεχίσει στην εφαρμογή της συμφωνίας».
ΥΠΕΞ: Αντιφατικό το αποτέλεσμα
«Η Ελλάδα παρακολουθεί στενά και με την πρέπουσα απόσταση τις εξελίξεις στην φίλη χώρα της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Παραμένει δε, δεσμευμένη στη συμφωνία των Πρεσπών. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, συμβουλευτικό και όχι τμήμα των δεσμευτικών όρων της συμφωνίας των Πρεσπών, είναι αντιφατικό. Μεγάλη υπεροχή του «Ναι», χωρίς, όμως, την αντίστοιχη συμμετοχή. Μεγάλο τμήμα της κοινωνίας της γείτονος χώρας στήριξε τη συμφωνία. Όμως ένα σημαντικό τμήμα την αντιμετώπισε με σκεπτικισμό. Η Ελλάδα σέβεται τις επιλογές των πολιτών της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας» αναφέρει στην ανακοίνωσή του το ελληνικό ΥΠΕΞ και προσθέτει:
ΝΔ: Κάθε προσπάθεια για να μην ισχύσει η συμφωνία.
«Η Νέα Δημοκρατία από την πρώτη στιγμή τόνισε ότι η συμφωνία των Πρεσπών είναι εθνικά επιζήμια για την Ελλάδα. Για το λόγο αυτό κατέθεσε τον Ιούνιο πρόταση δυσπιστίας στην κυβέρνηση» αναφέρει σε ανακοίνωση της με αφορμή το δημοψήφισμα στα Σκόπια η αξιωματική αντιπολίτευση.
«Η εντελώς διαφορετική υποδοχή που επιφύλαξαν στο αποτέλεσμα του Σκοπιανού δημοψηφίσματος ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ επιβεβαιώνουν δυστυχώς ότι η χώρα κυβερνάται από μια κυνική σύμπραξη ανθρώπων που αδιαφορούν για το εθνικό συμφέρον προτάσσοντας την παραμονή τους για λίγους ακόμη μήνες στις καρέκλες της εξουσίας” συνεχίζει η ανακοίνωση και καταλήγει: “Η ΝΔ θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να μην ισχύσει η εθνικά επιζήμια συμφωνία των Πρεσπών.»
Καμμένος: Ακυρώθηκε η συμφωνία
“Δικαιωμένος” δήλωσε πως αισθάνεται ο πρόεδρος των ΑΝΕΛ, Πάνος Καμμένος, μετά την ανακοίνωσή του ποσοστού της συμμετοχής στο δημοψήφισμα της πΓΔΜ. «Όταν μίλησα για αποτυχία του δημοψηφίσματος με λοιδόρησαν τώρα με αυτή τη συμμετοχή βάση του άρθρου 73,74 του Συντάγματος τους είναι άκυρο και το 68% των πολιτών ακύρωσε την συμφωνία. Ο Κυριάκος να απολογηθεί που ήθελε να σταματήσει την ευημερία των Ελλήνων και την κυβέρνηση» ανέφερε με ανάρτησή του στο twitter.
ΚΙΝΑΛ: Και οι πολίτες της FYROM γύρισαν την πλάτη στη συμφωνία
Μετά τον Ελληνικό λαό και οι πολίτες της FYROM γύρισαν την πλάτη στην συμφωνία Τσίπρα/Ζάεφ, δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του Κινήματος Αλλαγής, Παύλος Χρηστίδης, για το δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ.
Όπως υπογράμμισε δε, οι δύο πρωθυπουργοί αντιμετωπίζουν την αποδοκιμασία των λαών τους. «Το γεγονός ότι οι Σκοπιανοί γύρισαν την πλάτη σε μια συμφωνία που τους έδινε Μακεδονική γλώσσα και Εθνότητα, αποδεικνύει ποσό βαθειά είναι τα αλυτρωτικά και εθνικιστικά στερεότυπα στο γειτονικό κράτος. Ότι αυτή η συμφωνία μόνο νέα προβλήματα θα δημιουργούσε. Όπως η Φώφη Γεννηματά κατ’ επανάληψη έχει επισημάνει» ανέφερε .
