Ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα πώς θα ήταν ο κόσμος σήμερα εάν δεν υπήρχε η Αγορά στην Αρχαία Ελλάδα; Ενδεχομένως να μην υπήρχε η έννοια της δημοκρατίας ή ο μαθηματικός τύπος για το μήκος των πλευρών ενός τριγώνου (προς ανακούφιση των μαθητών και φοιτητών) ή ενδεχομένως οι γιατροί να μην έδιναν ποτέ τον όρκο του Ιπποκράτη.
Αποτελούσε την καρδιά της πόλης. Εκεί οι πολίτες αγόραζαν και πουλούσαν αγαθά, συζητούσαν για την πολιτική, ενώ τα λαμπρά μυαλά της εποχής, όπως ο Αριστοτέλης και ο Πλάτωνας μοιράζονταν τις ιδέες τους.
Τα όσα συνέβαιναν στην Αγορά ξεπερνούσαν τις απλές καθημερινές εμπορικές συναλλαγές. Οι συζητήσεις που πραγματοποιούνταν εκεί και οι ιδέες που γεννήθηκαν τότε εξακολουθούν να μας επηρεάζουν ακόμα και σήμερα, από τον τρόπο που οι επιστήμονες διεξάγουν το έργο τους μέχρι τον τρόπο που φτιάχνουμε νόμους.
Η καρδιά της δημόσιας ζωής
Σχεδόν κάθε πόλη στην Αρχαία Ελλάδα είχε μία Αγορά – εννοώντας ένα μέρος συνάθροισης – μέχρι το 600 π.Χ περίπου, όταν η κλασσική περίοδος του Ελληνικού πολιτισμού άρχισε να ανθίζει. Η Αγορά βρισκόταν σχεδόν πάντα κοντά στο κέντρο της πόλης και ήταν εύκολα προσβάσιμη από όλους τους πολίτες, ενώ απαρτιζόταν από μία μεγάλη κεντρική πλατεία με εμπορικούς πάγκους, περιτριγυρισμένη από δημόσια κτήρια.
Η Αγορά της Αθήνας – ο ομφαλός του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού – είχε το μέγεθος πολλών ποδοσφαιρικών γηπέδων, ενώ η κίνηση ήταν αυξημένη όλες τις μέρες της εβδομάδας. Οι γυναίκες δεν σύχναζαν ιδιαίτερα εκεί, αλλά οποιαδήποτε άλλη φιγούρα της Αρχαίας Ελλάδας περνούσε τις πύλες της: πολιτικοί, εγκληματίες, φιλόσοφοι, αλλά και έμποροι, αριστοκράτες, επιστήμονες, αξιωματούχοι και σκλάβοι.
Οι Αρχαίοι Έλληνες δεν πήγαιναν στην Αγορά μόνο για να αγοράσουν φρέσκο κρέας και μάλλινα υφάσματα για να φτιάξουν ρούχα. Πήγαιναν και για να συναντήσουν και να χαιρετίσουν φίλους και συναδέλφους. Όπως συμβαίνει σήμερα και με τα επαγγελματικά γεύματα, έτσι και τότε, ένα μεγάλο μέρος των συμφωνιών επιτυγχάνονταν κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού φαγητού.
Τεράστια προσέλευση ψηφοφόρων
Πολλές από τις μεγαλύτερες ιδέες παγκοσμίως γεννήθηκαν και τελειοποιήθηκαν μέσα στα όρια της Αθηναϊκής Αγοράς, όπως η έννοια της Δημοκρατίας.
Οι Αθηναίοι πολίτες ψήφιζαν για οτιδήποτε και για τα πάντα, όντας περήφανοι για τις δημοκρατικές τους μεθόδους. Κανένας πολίτης δεν ήταν πάνω από τον νόμο – οι νόμοι τοιχοκολλούνταν στην Αγορά, ώστε να μπορούν όλοι να τους δουν – και κανένας πολίτης δεν αποκλειόταν από τη νόμιμη διαδικασία της ψηφοφορίας. Για την ακρίβεια, οι Αθηναίοι θεωρούσαν καθήκον και προνόμιό τους να λαμβάνουν μέρος στις ψηφοφορίες. Τόσο τα δικαστήρια όσο και η Γερουσία βρίσκονταν εντός της Αγοράς, υποδεικνύοντας την ίση φύση της αθηναϊκής ζωής και το ίσο δικαίωμα όλων των πολιτών να παρευρίσκονται εκεί.
Η δημοκρατική διαδικασία στην Αθήνα, με την οποία επιλύονταν διάφορα θέματα μέσω δημοσίου διαλόγου και κατόπιν ψηφοφορίας, αποτελεί τη βάση των περισσοτέρων σύγχρονων συστημάτων διακυβέρνησης.
Συναθροίσεις με καταιγισμό ιδεών
Και η επιστημονική θεωρία ξεκίνησε, όμως, από την Αγορά, όπου τα λαμπρότερα μυαλά της πόλης συναντιόντουσαν σε τακτική ανεπίσημη βάση και αντάλλασσαν απόψεις. Ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, όλοι τους σύχναζαν στην Αθηναϊκή Αγορά, συζητούσαν για φιλοσοφικά θέματα και δίδασκαν τους μαθητές τους.
Ιδιαίτερα ο Αριστοτέλης είναι γνωστός για την πολλαπλή συνεισφορά του στην επιστήμη, και είναι πολύ πιθανό να ανέπτυξε τις σημαντικές του θεωρίες για την εμπειρική μέθοδο, τη ζωολογία και τη φυσική όσο συζητούσε στους πάγκους της αγοράς ή όσο καθόταν στα σιντριβάνια της.
Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής και ο Ιπποκράτειος Όρκος του, καθώς και ο Πυθαγόρας, ο μαθηματικός που ανέπτυξε τη γεωμετρική θεωρία των πλευρών του τριγώνου, αποτελούσαν και οι δύο εξαιρετικά δημοφιλείς φυσιογνωμίες, που δίδασκαν και μοιράζονταν τις ιδέες τους με τους συμπολίτες τους.
