Μια από τις μεγάλες παθογένειες της δημόσιας διοίκησης μέχρι σήμερα ήταν ο διορισμός «δικών μας παιδιών» σε επιτελικές θέσεις. Μιλάμε για τις θέσεις των Προέδρων, Διοικητών/τριών, Διευθυνόντων/νουσών Συμβούλων και όλων των μελών των Διοικήσεων των δημοσίων νομικών προσώπων, Γενικοί και Ειδικοί Γραμματείς, κλπ, των οποίων ο διορισμός γινόταν από την εκάστοτε κυβέρνηση με βάση τη λογική «φύγε εσύ, έλα εσύ». Έτσι χτίστηκε το κομματικό κράτος και με αυτή τη «ρότα» ρουσφετιού και πελατειακών σχέσεων πήγε στα βράχια.
Ο σημερινός υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης Χριστόφορος Βερναρδάκης επιδιώκει σήμερα να φέρει τα πάνω – κάτω και να κάνει μια μικρή επανάσταση προκειμένου να κάνει τη μεγάλη φυγή προς τα μπρος. Έτσι στο νομοσχέδιο «Διαφάνεια, Αξιοκρατία και Αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης» το οποίο βρίσκεται στο στάδιο της κοινωνικής διαβούλευσης, εισάγει μια τολμηρή καινοτομία που αν πετύχει μπορεί να αλλάξει το πρόσωπο της δημόσιας διοίκησης στη χώρα.
Η καινοτομία αφορά στη σύσταση από το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (Α.Σ.Ε.Π.), ενός ηλεκτρονικού Εθνικού Μητρώου Επιτελικών Στελεχών Δημόσιας Διοίκησης, στο οποίο θα εντάσσονται υποψήφιοι/ες για την κάλυψη διοικητικών θέσεων αυξημένης ευθύνης. Στο Μητρώο αυτό θα εντάσσονται δημόσιοι υπάλληλοι με αυξημένα προσόντα ( διδακτορικό, μεταπτυχιακό, μέλη ΔΕΠ, απόφοιτοι Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης, κλπ) και έτσι κάθε φορά θα χρειάζεται να πληρώνεται μια θέση αυξημένης ευθύνης η επιλογή πλέον θα γίνεται αποκλειστικά μέσα από τους εγγεγραμμένους στο Μητρώο οι οποίοι θα εκδηλώνουν ενδιαφέρον για την συγκεκριμένη θέση.
Είναι το πρώτο νομοθέτημα της παρούσας κυβέρνησης με πραγματικά θετικό μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα καθώς με τη δημιουργία του Εθνικού Μητρώου Στελεχών Υψηλής Διοικητικής Ευθύνης επιτυγχάνεται για πρώτη φορά η πλήρης εξάλειψη των πελατειακών σχέσεων μεταξύ πολιτικού συστήματος και της ανώτατης βαθμίδας της φυσικής ιεραρχίας της δημόσιας διοίκησης. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για μια τομή εφάμιλλη αυτής του ΑΣΕΠ για την αποκομματικοποίηση της Δημόσιας Διοίκησης και την ικανοποίηση του ώριμου εθνικού και κοινωνικού αιτήματος να πάψει να αντιμετωπίζει η εκάστοτε κυβέρνηση τη δημόσια διοίκηση ως λάφυρο και φέουδο.
Ταυτόχρονα, η διοίκηση όλων των φορέων από δημοσίους υπαλλήλους αυξημένων τυπικών προσόντων (οι οποίοι θα συνεχίσουν να δεσμεύονται από τον υπαλληλικό κώδικα) θα κόψει κατά την εκτίμηση του υπουργείου τον ομφάλιο λώρο μεταξύ διοικήσεων και ομάδων συμφερόντων με αποτέλεσμα να μειωθεί κάθε είδους διαφθορά και εκμετάλλευση των δημοσίων πόρων.
Στο βαθμό που πετύχει ο Βερναρδάκης σε αυτό που αποτολμά, το κοινωνικό όφελος θα είναι μεγάλο. Η αξιοκρατική τοποθέτηση των διοικήσεων θα έχει ως αποτέλεσμα συνολική αλλαγή προσέγγισης της σχέσης κράτους – πολίτη, ενώ αναδεικνύει τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα καθώς συνδέεται ευθέως με την αξιολόγηση και με την παραγωγή αποτελεσμάτων. Καταδεικνύεται έτσι με τρόπο ουσιαστικό, η ανατροπή των πελατειακών συστημάτων και η προαγωγή της επιστημονικής επάρκειας και της αποτελεσματικότητας στην παροχή των δημοσίων αγαθών και υπηρεσιών προς όφελος του πολίτη.
Θα πετύχει αυτή η μεταρρυθμιστική τομή; Η ζωή θα το δείξει. Ένας καλός πρώτος οιωνός θα ήταν πάντως κατά την ψήφιση του νομοσχεδίου – όταν θα πάει στη Βουλή – να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή συναίνεση και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Η κακοδαιμονία της κατάκτησης και της λαφυραγώγησης του κράτους κάποτε πρέπει να τελειώσει.
