«Λευκός καπνός» βγήκε από τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στη γερμανική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και τους εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναφορικά με το ευρωπαϊκό ταμείο ανάκαμψης από την πανδημία του κορωνοϊού ύψους 750 δισ. ευρώ και το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (δηλαδή τον επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ) ύψους 1,74 τρισ. ευρώ.
Παρόλο που ΕΚ και Συμβούλιο συμφώνησαν καταρχήν σε αυτό το πρωτοφανές εργαλείο για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που προκάλεσε στην ΕΕ η πανδημία της Covid-19, δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για το τέλος του δύσκολου αυτού δρόμου. Oι 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο) συμφώνησαν στις 21 Ιουλίου, έπειτα από τέσσερις μέρες και νύχτες σκληρών διαπραγματεύσεων, για τους όρους σχετικά με τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Ωστόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έπρεπε να δώσει την έγκρισή του.
Η διαδικασία δεν ήταν καθόλου απλή. Το δεύτερο νομοθετικό όργανο της ΕΕ και το μοναδικό που τα μέλη του εκλέγονται άμεσα από τους Ευρωπαίους πολίτες, δεν αμφισβητούσε την αναγκαιότητα του πακέτου ανάκαμψης ή αυτού του ιδίου του επταετούς προϋπολογισμού, αλλά θέλησε να επιβάλει συγκεκριμένους όρους για να δώσει τη συγκατάθεσή του. Συγκεκριμένα το ΕΚ ήθελε να υπάρξει ενίσχυση σε ορισμένα ευρωπαϊκά προγράμματα (όπως το Erasmus , ο τομέας της υγείας και η έρευνα), η δημιουργία ευρωπαϊκών «εισφορών» που θα επιτρέψουν την αποπληρωμή του κοινού δανείου (12,9 δισ. ευρώ μεταξύ 2021 και 2027, και 15 έως 25 δισ. ετησίως στη συνέχεια)- γνωστό και σύστημα ιδίων πόρων της ΕΕ – ώστε να υπάρξουν περικοπές στον προϋπολογισμό και η δυνατότητα να μην αποδεσμεύονται κεφάλαια σε κράτη μέλη της ΕΕ που δεν σέβονται το κράτος δικαίου και τις θεμελιώδεις αξίες της Ένωσης.
Επρόκειτο για μια εξαιρετικά δύσκολη εξίσωση, καθώς εκτός από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, διαφωνίες υπήρχαν και ανάμεσα στα κράτη – μέλη. Η Πολωνία και η Ουγγαρία απειλούν με βέτο σε περίπτωση που υπάρχει σύνδεση κεφαλαίων με το σεβασμό στο κράτος δικαίου, η Ολλανδία και η Φινλανδία θεωρούν δεδομένη αυτήν τη σύνδεση, ενώ η Γερμανία, η Σουηδία και η Αυστρία απέρριπταν την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων. Μετά από μήνες συζητήσεων, θυελλώδεις συνεδρίες και παραχωρήσεις και από τις δύο πλευρές (Συμβούλιο και ΕΚ), υπήρξε μια πρώτη σημαντική συμφωνία.
Το πολιτικό πακέτο της συμφωνίας περιλαμβάνει:
Στοχοθετημένη ενίσχυση των προγραμμάτων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων Horizon Europe, EU4Health and Erasmus+ κατά 15 δισ. ευρώ
Μεγαλύτερη ευελιξία ώστε η ΕΕ να μπορεί να ανταποκριθεί σε απρόβλεπτες ανάγκες
Μεγαλύτερη συμμετοχή της αρμόδιας για τον προϋπολογισμό αρχής στην εποπτεία των εσόδων στο πλαίσιο του ταμείου Next Generation EU (του νέου μέσου ανάκαμψης των κρατών μελών ύψους 750 δισ,.)
Μεγαλύτερη φιλοδοξία για τη βιοποικιλότητα την προστασία του κλίματος και των δαπανών που σχετίζονται με την ισότητα των φύλων
Ενδεικτικό χάρτη πορείας για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων
Η συμφωνία θα υποβληθεί τώρα στα κράτη μέλη για έγκριση, ενώ απαραίτητη είναι και η θετική ψήφος της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Τσεχία και η Πολωνία έχουν εκφράσει επανειλημμένως την απειλή ότι θα μπλοκάρουν οποιαδήποτε συμφωνία περιλαμβάνει τη σύνδεση αποδέσμευσης κεφαλαίων με το κράτος δικαίου.
Όπως δήλωσε ο Μίκαελ Κλάους, μόνιμος αντιπρόσωπος της Γερμανίας στις Βρυξέλλες, η χώρα του οποίου ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου, «οι διαπραγματεύσεις με το Κοινοβούλιο χρειάστηκαν χρόνο, αλλά τελικά τα καταφέραμε – καταλήξαμε σε πολιτική συμφωνία σχετικά με τις τελευταίες λεπτομέρειες του επόμενου προϋπολογισμού της ΕΕ. Πρόκειται για μια ισορροπημένη συμφωνία, η οποία ασχολείται με τα ζητήματα που έθεσε το Κοινοβούλιο, τηρώντας παράλληλα τις οδηγίες που έλαβε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούλιο. Τώρα είμαστε σε θέση να κάνουμε τα επόμενα κρίσιμα βήματα στη διαδικασία. Η Ευρώπη έχει πληγεί σοβαρά από το δεύτερο κύμα της πανδημίας. Χρειαζόμαστε επειγόντως το ταμείο ανάκαμψης για να μετριάσουμε τις τρομερές οικονομικές συνέπειες της πανδημίας».
