Ο συνδυασμός υψηλού πληθωρισμού και αύξησης επιτοκίων απειλεί να μειώσει με διπλή ταχύτητα το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, τα οποία εκτός από τα τρέχοντα πρέπει να πληρώνουν ένα ή και περισσότερα δάνεια των οποίων οι δόσεις θα αρχίσουν να αυξάνονται αυτόν τον μήνα.
Τα νοικοκυριά που δεν έχουν επαρκείς αποταμιεύσεις θα αρχίσουν να αντιμετωπίζουν πρόβλημα στην εξυπηρέτηση των οφειλών τους. Το κακό είναι ότι με βάση τις προβλέψεις όλων των διεθνών οργανισμών ο υψηλός πληθωρισμός θα δηλώνει παρών και το 2023 και ίσως και το 2024. Τα επιτόκια που θα αυξηθούν για να αντιμετωπίσουν την άνοδο των τιμών θα συνεχίζουν να αυξάνονται τουλάχιστον μέχρι και το τέλος του 2023. Το πόσο θα αυξηθούν έως τότε θα εξαρτηθεί από την επιτάχυνση του πληθωρισμού.
Συνεπώς αν κάποιος είναι δανεισμένος και βγάζει τώρα τον μήνα οριακά, είναι δεδομένο ότι θα μπει σε ένα κύκλο καθυστέρησης αργά ή γρήγορα μέσα στους επόμενους μήνες.
Λύσεις
Το Δημόσιο έχει δημιουργήσει τις κατάλληλες διόδους ώστε τόσο η αίτηση όσο και η έγκριση μιας ρύθμισης οφειλών να είναι πιο απλή και πιο γρήγορη όσο άσχημα και αν είναι τα πράγματα για τον καθένα από μας.
Πρώτα κάποιες πρακτικές συμβουλές. Μην περιμένετε να μπείτε σε καθυστέρηση για να ζητήσετε ρύθμιση των οφειλών σας. Κάντε το προκαταβολικά, όσο ακόμη οι οφειλές σας είναι ενήμερες γιατί τότε είναι πολύ πιο εύκολη η ρύθμιση οφειλών. Τούτο βέβαια αν μπορείτε να αποδείξετε ότι αν όχι άμεσα, σύντομα δεν θα μπορείτε να ανταποκριθείτε στις υποχρεώσεις σας. Αν έχετε περάσει σε μια καθυστέρηση ενός μήνα αλλά έχετε καλό ιστορικό πληρωμών, δηλαδή ήσασταν συνεπής, επίσης η συζήτηση με την τράπεζα ή τις τράπεζες που έχετε την οφειλή θα είναι πιο εύκολη.
Αν πάλι είχατε πρόβλημα από καιρό (μόνιμη καθυστέρηση ενός ή δύο μηνών) για περισσότερο από έξι μήνες και οι δανειστές σας δεν έχουν προτείνει λύση, υπάρχει πλέον σε λειτουργία η πλατφόρμα για τη ρύθμιση των συνολικών σας οφειλών. Ανάλογα με την κατάσταση του δανειολήπτη υπάρχουν τρεις εναλλακτικοί τρόποι ρύθμισης.
1 Εξωδικαστική ρύθμιση
Ο πρώτος τρόπος είναι η προσπάθεια εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλής με βάση τον κώδικα δεοντολογίας της ΤτΕ. Η διαδικασία είναι απλή. Ως πρώτο βήμα ο δανειολήπτης θα πρέπει να συμπληρώσει ένα τυποποιημένο έγγραφο Τυπικής Οικονομικής Κατάστασης όπου θα αναγράφει αναλυτικά τα έσοδα από κάθε πηγή, τις υποχρεώσεις που έχει σε τράπεζες και Δημόσιο, την ακίνητη περιουσία του αλλά και τις πάγιες δαπάνες του νοικοκυριού του. Το κείμενο αυτό θα αποτελέσει τη βάση της διαπραγμάτευσης με την τράπεζα.
Να έχετε κατά νου ότι το ποσό που θα κληθείτε να επιστρέψετε σε δόσεις θα ισούται σε κάθε περίπτωση με την εμπορική αξία της ακίνητης περιουσίας, προσαυξημένο με το επιτόκιο. Το ύψος της δόσης και το επιτόκιο το προτείνει η τράπεζα, αλλά μπορεί να το διαπραγματευτεί ο δανειολήπτης.
Πάντως η τράπεζα θα παρουσιάσει λύση ρύθμισης, αφού εξετάσει τα διαθέσιμα εισοδήματα (δηλ. έσοδα μείον εύλογες δαπάνες διαβίωσης), την περιουσία του οφειλέτη και όσων διαμένουν μαζί του στο ίδιο σπίτι (π.χ. σύζυγος, εξαρτώμενα ενήλικα μέλη) και την περιουσία των συνοφειλετών και εγγυητών του.
Εύλογες δαπάνες διαβίωσης
Τα όρια των ευλόγων δαπανών διαβίωσης, δηλ. των αποδεκτών εξόδων της οικογένειας, έχουν καθοριστεί από την ΕΛΣΤΑΤ. Οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης προσαυξάνονται σε ειδικές / έκτακτες περιπτώσεις (π.χ. ασθένεια, αναπηρία). Αν η εμπορική αξία του συνόλου της ακίνητης περιουσίας υπολείπεται του χρέους του δανειολήπτη, τότε η τράπεζα είναι πιθανό να δεχθεί και μια μείωση της συνολικής οφειλής στο ποσό που υπερβαίνει την αξία των ακινήτων του δανειολήπτη. Σημειώνεται ότι διαγραφή χρέους («κούρεμα») δεν επιτρέπεται εφόσον:
* το χρέος είναι μικρότερο από το σύνολο της αξίας της περιουσίας όλων των ανωτέρω εμπλεκόμενων ατόμων και
* το χρέος μπορεί να αποπληρωθεί από τα χρήματα που περισσεύουν από τα εισοδήματα μετά την αφαίρεση των δαπανών διαβίωσης σε μακροχρόνιο ορίζοντα (π.χ. σε 20 έτη).
2 Ο εξωδικαστικός μηχανισμός
Αν κάποιος δεν αισθάνεται σίγουρος για τη διαπραγμάτευσή του με τις τράπεζες ή έχει υψηλό χρέος σε παραπάνω από μία ή και στο Δημόσιο, έχει τη λύση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας συνολικής ρύθμισης οφειλών. Η αίτηση γίνεται στην πλατφόρμα ofeiles.gov.gr και η αίτηση οφειλής προϋποθέτει τρία πράγματα. Το πρώτο είναι ότι θα πρέπει να δώσει τη συναίνεση ο ίδιος αλλά και τυχόν συνοφειλέτες και εγγυητές των δανείων για άρση του φορολογικού και τραπεζικού απορρήτου. Της συνολικής διαδικασίας εξαιρούνται οι οφειλέτες οι οποίοι χρωστούν σε πολλαπλούς πιστωτές (άνω του ενός) και το 90% του συνολικού χρέους ανήκει μόνο σε έναν ιδιώτη θεσμικό πιστωτή ή τα συνολικά του χρέη (προς όλους τους θεσμικούς πιστωτές) είναι μικρότερα από 10.000 ευρώ. Τότε θα πρέπει να ρυθμίσει τα χρέη του απευθείας με τους πιστωτές του.
Προνόμια
Η ρύθμιση που θα παρουσιαστεί μπορεί να προβλέπει μερική διαγραφή οφειλών, ως εξής:
* Προς το Δημόσιο: Εως 75% επί της βασικής οφειλής, έως 85% επί των προσαυξήσεων των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ΑΑΔΕ και e-ΕΦΚΑ και έως 95% επί των προστίμων της ΑΑΔΕ.
* Προς τις τράπεζες και διαχειριστές δανείων: Εως 80% επί της βασικής οφειλής, καθώς και έως 100% επί των τόκων.
Για να επιτευχθεί η μερική διαγραφή χρέους, θα πρέπει να πληρούνται όλοι οι κανόνες και προϋποθέσεις, όπως καθορίζονται από το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, οι σημαντικότεροι εκ των οποίων είναι:
* Να έχουν πραγματική οικονομική αδυναμία, τόσο ο οφειλέτης όσο και οι συνοφειλέτες και εγγυητές του
* Η εμπορική αξία της περιουσίας του οφειλέτη, των συνοφειλετών και των εγγυητών του να είναι μικρότερη του ύψους της οφειλής.
Οι δόσεις
Κατόπιν της ενδεχόμενης ανωτέρω μερικής διαγραφής οφειλής, το υπόλοιπο χρέος δύναται να ρυθμιστεί σε ένα μακροχρόνιο πλάνο αποπληρωμής, ως εξής:
1 Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης δύναται να ρυθμιστούν σε έως διακόσιες σαράντα (240) δόσεις.
2 Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τις τράπεζες και διαχειριστές δανείων δύναται να ρυθμιστούν σε έως:
* 420 δόσεις για οφειλές φυσικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς που καλύπτονται ολικώς ή μερικώς από ειδικά προνόμια,
* 240 δόσεις για τις οφειλές φυσικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς που δεν καλύπτονται από ειδικά προνόμια και για οφειλές νομικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς που καλύπτονται ολικώς ή μερικώς από ειδικά προνόμια,
* 180 δόσεις για οφειλές νομικών προσώπων προς χρηματοδοτικούς φορείς που δεν καλύπτονται από ειδικά προνόμια.
Οφέλη
Ο νόμος προβλέπει κρατική επιδότηση στα δάνεια της πρώτης κατοικίας για 5 χρόνια στήριξης για τα ευάλωτα νοικοκυριά που ρυθμίζουν τις οφειλές τους. Από την οριστική υποβολή της αίτησης και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας, επιτυγχάνεται η αναστολή των διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης, όπως διαταγές πληρωμής, κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, καθώς και δεσμεύσεις και πλειστηριασμοί στην κινητή και ακίνητη περιουσία του οφειλέτη.
Ο δανειολήπτης θα έχει στη διάθεσή του μια αυτοματοποιημένη πρόταση ρύθμισης οφειλών, δύο (2) μήνες μετά την υποβολή της αίτησης, βάσει του ειδικού αλγορίθμου της πλατφόρμας. Ο αλγόριθμος λειτουργεί σύμφωνα με τους κανόνες του νόμου και λαμβάνει υπόψη την αξία της περιουσίας και το διαθέσιμο εισόδημα, μετά την κάλυψη των εύλογων και ανελαστικών δαπανών, τόσο του οφειλέτη όσο και των συνοφειλετών-εγγυητών του.
Οι ιδιώτες θεσμικοί πιστωτές δύναται να συμφωνήσουν ή να διαφωνήσουν με αυτή την πρόταση και να προτείνουν μια αντιπρόταση ή να μη ρυθμίσουν καθόλου. Εάν η πλειοψηφία των ιδιωτών θεσμικών πιστωτών ψηφίσει θετικά, τότε η απόφαση αυτή επιβάλλεται σε όλους τους ιδιώτες θεσμικούς πιστωτές. Το Δημόσιο ψηφίζει πάντοτε θετικά και παρέχει πρόταση ρύθμισης οφειλών, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου.
Στο τέλος ο οφειλέτης είτε αποδέχεται είτε απορρίπτει την πρόταση ρύθμισης, χωρίς καμία επίπτωση. Εφόσον την αποδεχθεί, τότε υπογράφει τη σχετική σύμβαση / συμφωνία ρύθμισης οφειλών που είναι διαθέσιμη στην ηλεκτρονική πλατφόρμα.
Τηλεφωνική υποστήριξη παρέχεται δωρεάν, μέσω της νέας τηλεφωνικής γραμμής 211 1000 350, κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες 10:00-18:00, υπό την καθοδήγηση της ΕΓΔΙΧ και σε συνεργασία με την Ελληνική Ενωση Τραπεζών (ΕΕΤ) και την Ενωση Εταιριών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΕΔΑΔΠ).
Απαλλαγή οφειλών μέσω πτώχευσης
3 Στην περίπτωση που η κατάσταση του δανειοπλήπτη έχει ξεπεράσει τα όρια της υπερχρέωσης και πλέον αδυνατεί να εξυπηρετήσει το χρέος του έχει τη δυνατότητα να απαλλαγεί από όλες τις οφειλές προς όλους τους πιστωτές μέσω διαδικασίας πτώχευσης (δηλ. ρευστοποίησης της περιουσίας του), έτσι ώστε να απαλλαγεί από όλα τα χρέη και να λάβει τη 2η ευκαιρία μέσω ειδικής αίτησης και πάλι στην πλατφόρμα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι παρέχεται και ειδική πρόνοια για την 1η κατοικία των ευάλωτων νοικοκυριών, ώστε να εξαιρεθεί της διαδικασίας ρευστοποίησης της υπόλοιπης περιουσίας. Η απαλλαγή οφειλών επέρχεται:
* Σε 1 χρόνο μετά την έκδοση της σχετικής δικαστικής απόφασης, στην περίπτωση που ο οφειλέτης διαθέτει περιουσία, η οποία θα ρευστοποιηθεί κατά την πτώχευση. Σε αυτή την περίπτωση ο οφειλέτης καλείται να πληρώνει στους πιστωτές για 1 έτος το ποσό των εισοδημάτων του που υπερβαίνει το 5πλάσιο των εύλογων δαπανών διαβίωσης.
* Μέσα σε 3 χρόνια μετά την έκδοση της σχετικής δικαστικής απόφασης, στην περίπτωση που ο οφειλέτης δεν διαθέτει περιουσία ή διαθέτει περιουσία μικρής αξίας, η οποία θα ρευστοποιηθεί κατά την πτώχευση. Σε αυτή την περίπτωση ο οφειλέτης καλείται να πληρώνει στους πιστωτές για 3 έτη το ποσό των εισοδημάτων του που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.
Ο οφειλέτης που επιθυμεί να λάβει τη 2η ευκαιρία θα πρέπει να απευθυνθεί σε έναν δικηγόρο, έτσι ώστε να υποβάλει αίτηση για λογαριασμό του στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας. Σημειώνεται ότι μερικές πληροφορίες της αίτησης αποτελούν δημόσια στοιχεία και ως εκ τούτου δημοσιεύονται στη Λίστα Δημοσιεύσεων, με σκοπό την ενίσχυση της διαφάνειας. Μετά την υποβολή της αίτησης την υπόθεση αναλαμβάνει ένας πιστοποιημένος Διαχειριστής Αφερεγγυότητας που αποτελεί μέλος του Μητρώου Διαχειριστών Αφερεγγυότητας, το οποίο τηρείται από την Επιτροπή Διαχείρισης Αφερεγγυότητας.
