Όπου κι αν κοιτάξετε στη Σαντορίνη καταλαβαίνετε ότι βρίσκεστε σε ένα ηφαίστειο. Τα σεληνιακά τοπία, οι μαύρες και κόκκινες παραλίες, τα βότσαλα από στερεοποιημένη λάβα. Η συγκλονιστική ομορφιά του ελληνικού νησιού είναι αποτέλεσμα της βίαιης ηφαιστειακής ιστορίας της περιοχής.
Η Σαντορίνη είναι διάσημη για την εκπληκτική καλντέρα της σε σχήμα ημισελήνου, η μισή από την οποία είναι βυθισμένη – καθιστώντας την τη μοναδική βυθισμένη καλντέρα στον κόσμο. Δημιουργήθηκε από μία από τις μεγαλύτερες γνωστές εκρήξεις πριν από περίπου 3.600 χρόνια. Η έκρηξη ήταν τόσο ισχυρή που κατέστρεψε την αρχαία πόλη της Σαντορίνης, το Ακρωτήρι, και επέφερε θανάσιμο πλήγμα στον ναυτικό Μινωικό πολιτισμό, ο οποίος είχε εγκατασταθεί στο νησί εκείνη την εποχή.
Σήμερα, η Σαντορίνη -γνωστή και ως Θήρα- είναι το πιο γνωστό ρομαντικό μέρος της Ελλάδας με πολυτελείς βίλες και θέρετρα που προσφέρουν ονειρικά σκηνικά για πολυτελείς γάμους και φωτογραφήσεις. Οι απότομοι ηφαιστειακοί βράχοι του νησιού, περίπου 300 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, δημιουργούν έναν εντυπωσιακό γεωλογικό καμβά με τα ασβεστωμένα σπίτια να ισορροπούν στην άκρη. Δεν είναι περίεργο που είναι μια από τις πιο πολυφωτογραφημένες τοποθεσίες στον πλανήτη. Ωστόσο, όπως επισημαίνει το δημοσίευμα του CNN, λίγοι συνειδητοποιούν ότι κάτω από το πανέμορφο καλειδοσκόπιο των χρωμάτων βρίσκεται ένα ενεργό ηφαίστειο.
Τα μυστικά του βυθού
Η Σαντορίνη αποτελεί μέρος του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου, ένα από τα σημαντικότερα ηφαιστειακά πεδία της Ευρώπης όπου έχουν σημειωθεί πάνω από 100 εκρήξεις τα τελευταία 400.000 χρόνια. Το πιο ενεργό υποθαλάσσιο και δυνητικά επικίνδυνο ηφαίστειο της Ανατολικής Μεσογείου, ο Κολούμπος ή το Κολούμπο, βρίσκεται 8 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σαντορίνης και αποτελεί μέρος του ίδιου ηφαιστειακού συστήματος.
Βυθισμένο στο Αιγαίο Πέλαγος, το Κολούμπο είναι ήσυχο εδώ και σχεδόν 400 χρόνια – αλλά δεν «κοιμάται». Την τελευταία φορά που εξερράγη, το 1650, σκότωσε 70 ανθρώπους και προκάλεσε τσουνάμι ύψους 40 μέτρων. Καταγράφηκαν ισχυροί σεισμοί και μετασεισμοί, μαζί με τοξικά αέρια και καπνούς.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι η έκρηξη του Κολούμπο θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστια καταστροφή. Μερικές από τις μεγαλύτερες ωκεανογραφικές αποστολές του κόσμου το έχουν επισκεφθεί και η παρακολούθησή του έχει αυξηθεί τα τελευταία 20 χρόνια. Ένα από τα μεγαλύτερα αμερικανικά ερευνητικά σκάφη, το πλοίο βαθιάς γεώτρησης JOIDES Resolution, ταξίδεψε στη Σαντορίνη για την πρώτη του αποστολή στη Μεσόγειο μεταξύ Δεκεμβρίου 2022 και Φεβρουαρίου 2023.
Το πλοίο έφερε «ένα ολόκληρο πλωτό εργαστήριο στην περιοχή», δήλωσε στο CNN ο ηφαιστειολόγος και συν-επικεφαλής της αποστολής Τιμ Ντρούιτ. Τα αποτελέσματα – οι αρχικές μελέτες αναμένονται αργότερα φέτος – θα βοηθήσουν τους επιστήμονες όχι μόνο να προβλέψουν μελλοντικές εκρήξεις, αλλά και να αποκαλύψουν τη συμπεριφορά άλλων ενεργών ηφαιστείων σε όλο τον κόσμο που αποτελούν απειλή για εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν κοντά τους. Οι ερευνητές μελετούν επίσης τις σχέσεις μεταξύ σεισμών και ηφαιστείων.
Η Εύη Νομικού, γεωλογική ωκεανογράφος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, συμμετέχει σε κάθε αποστολή στη γενέτειρά της, τη Σαντορίνη, τα τελευταία 20 χρόνια.
«Συνθέτουμε σταδιακά ένα γεωπαζλ που δείχνει ποια μέρη ήταν αρχικά ξηρά, ποια μέρη ήταν νερό», δήλωσε στο CNN.
«Αν μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις εκρήξεις του παρελθόντος και τις επιπτώσεις τους, θα έχουμε έναν οδικό χάρτη για την καλύτερη αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων», πρόσθεσε.
«Ένας εξωγήινος ωκεανός»
Η αποστολή JOIDES Resolution δεν είναι η πρώτη μεγάλη αποστολή για τη μελέτη της περιοχής. Ο Εύη Νομικού είπε ότι οι μακροχρόνιες μελετημένες ακραίες συνθήκες που βρέθηκαν στο Κολούμπο οδήγησαν τη NASA να χρηματοδοτήσει μια πρωτοποριακή αποστολή το 2019.
«Στον πυθμένα του κρατήρα του υπάρχει ένας εξωγήινος ωκεανός με μορφές ζωής που μπορούν να βρεθούν σε άλλους πλανήτες», έγραψαν οι επιστήμονές της NASA.
Η NASA δοκίμασε υποβρύχια που μια μέρα, όπως ελπίζει, θα εξερευνήσουν εξωγήινους ωκεανούς στον Δία και τον Κρόνο.
Μια άλλη πρόσφατη μελέτη αποκάλυψε επίσης έναν θάλαμο μάγματος κάτω από το Κολούμπο που δεν είχε εντοπιστεί προηγουμένως. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο θάλαμος μπορεί επίσης να είναι το κλειδί για την κατανόηση της σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή αυτή.
Τα φλεγόμενα ηφαίστεια και οι κρατήρες έχουν επίσης γοητέψει τους παραγωγούς του Χόλιγουντ, οι οποίοι επέλεξαν τη Σαντορίνη για τα γυρίσματα της ταινίας «Lara Croft: Tomb Raider – The Cradle of Life».
Πότε έγινε η τελευταία έκρηξη
«Η τελευταία έκρηξη στη Νέα Καμένη συνέβη τη δεκαετία του 1950», είπε ο Μάριος Φύτρος, διευθύνων σύμβουλος του ταξιδιωτικού πρακτορείου Santorini View. «Οι επισκέπτες λατρεύουν τη συγκίνηση της πεζοπορίας μέχρι τον κρατήρα ενός ηφαιστείου. Είναι μια από τις πιο δημοφιλείς εκδρομές μας», πρόσθεσε.
Οι εκδρομές με σκάφος συνεχίζονται με κολύμπι σε ηφαιστειακές θερμές πηγές στο κοντινό νησί Παλαιά Καμένη με τους τουρίστες να κάνουν ηλιοθεραπεία στο κατάστρωμα με θέα τους βράχους της Σαντορίνης.
Μια άλλη δημοφιλής εκδρομή, στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου, χρησιμεύει ως μια νηφάλια υπενθύμιση της ηφαιστειακής δύναμης. Η ακμάζουσα πόλη της Εποχής του Χαλκού καταστράφηκε από την έκρηξη πριν από 3.600 χρόνια, η οποία εκτόξευσε μια στήλη τέφρας και βράχων ύψους σχεδόν 32 χιλιομέτρων, θάβοντας την πόλη. Περίπου 1.700 χρόνια αργότερα, μια παρόμοια έκρηξη κατέστρεψε την Πομπηία.
Ένα ηφαίστειο που σιγοβράζει
Οι γεωλόγοι – οι οποίοι παρακολουθούν στενά το Κολούμπο – προειδοποιούν ότι είναι θέμα χρόνου να ξαναγίνει μια μεγάλη έκρηξη. Ωστόσο, στη γεωλογία, ο «χρόνος» μπορεί να είναι εξαιρετικά αργός. Σε τέτοιο βαθμό που ένας μεσίτης στο νησί, ο οποίος θέλησε να κρατήσει την ανωνυμία του, είπε στο CNN ότι «η ηφαιστειακή δραστηριότητα δεν αναφέρεται ποτέ» κατά την πώληση ενός ακινήτου. Όταν θα εκραγεί, λένε οι επιστήμονες, το Κολούμπο είναι ικανό να παράγει μια στήλη έκρηξης ύψους δεκάδων χιλιομέτρων και να προκαλέσει τσουνάμι. Η αυξημένη δραστηριότητα πριν από περίπου 10 χρόνια προκάλεσε ανησυχίες, αλλά έκτοτε έχει υποχωρήσει.
«Αν αρχίσουμε να βλέπουμε αυξημένη δραστηριότητα στο Κολούμπο, τότε πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση», είπε ο Ντρούιτ. «Το καλό νέο είναι ότι τα ηφαίστεια δίνουν αρκετές προειδοποιήσεις», σημείωσε.
Εν τω μεταξύ, το 2020, ο Οργανισμός Πολιτικής Προστασίας της Ελλάδας παρουσίασε ένα σχέδιο 185 σελίδων για την αντιμετώπιση των συνεπειών μιας πιθανής ενεργοποίησης του ηφαιστείου της Σαντορίνης.
Ηφαιστειακό φαγητό και κρασί
Στην καθημερινή τους ζωή, αναφέρει το δημοσίευμα του CNN, οι ντόπιοι έχουν ελάχιστο χρόνο να σκεφτούν το ηφαίστειο. Το καλοκαίρι, το νησί είναι γεμάτο. Ο υπερτουρισμός παραμένει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, καθώς η μοναδική μορφολογία της Σαντορίνης συνεχίζει να προσελκύει τουρίστες. Πέρυσι η Διεθνής Ένωση Γεωλογικών Επιστημών, σε συνεργασία με την UNESCO, συμπεριέλαβε την καλντέρα της Σαντορίνης στον πρώτο κατάλογο των 100 κορυφαίων γεωλογικών μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς.
Πέρα από τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια, όλες οι επιχειρήσεις στο νησί συνδέονται με το ηφαίστειο. Τα τοπικά καλλυντικά είναι γεμάτα μέταλλα και τα κορυφαία συστατικά τροφίμων καλλιεργούνται σε μοναδικό έδαφος. Υπάρχει ένα μουσείο αφιερωμένο στα ντοματάκια της Σαντορίνης, προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.) από το 2006, ενώ η φάβα του νησιού θεωρείται η καλύτερη στην Ελλάδα. Ωστόσο, το πιο διάσημο εξαγωγικό προϊόν της Σαντορίνης μετά τον τουρισμό όμως είναι το κρασί. Οι κάτοικοι του νησιού λένε ότι στη Σαντορίνη υπάρχει περισσότερο κρασί από νερό.
Η Σαντορίνη θα μπορούσε μια μέρα να θαφτεί ξανά κάτω από ένα στρώμα στάχτης. Αλλά προς το παρόν – καθώς οι επισκέπτες απολαμβάνουν άλλο ένα εκπληκτικό ηλιοβασίλεμα πίνοντας ένα ποτήρι Ασύρτικο – το ηφαίστειο παραμένει ήσυχο.
ΠΗΓΗ: CNN
Πηγή: ertnews.gr
