Η Τουρκία καθημερινά με δηλώσεις και πράξεις της αυξάνει την ένταση στην ανατολική Μεσόγειο και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Κι όλα αυτά την ίδια ώρα που η οικονομία της χώρας βουλιάζει μαζί με την ισοτιμία της λίρας που έφτασε στα χαμηλότερα ιστορικά της επίπεδα απέναντι στο ευρώ.
Δεν είναι μόνο οι επαναλαμβανόμενες παράνομες navtex για τις έρευνες του Oruc Reis. Είναι ακόμη περισσότερο η ρητορική και οι επιθετικές κινήσεις που δείχνουν έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό με τελικό στόχο τον διάλογο εφ’ όλης της ύλης με τους δικούς του όρους και προϋποθέσεις.
Σε αυτό το σκηνικό εντάσσεται και η τρομακτική αποκάλυψη που έκανε η γερμανική εφημερίδα Die Welt.
Όπως προκύπτει από το δημοσίευμα, ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν φέρεται να ζήτησε από τους στρατηγούς του να προκαλέσουν θερμό επεισόδιο, βυθίζοντας ελληνικό πλοίο ή καταρρίπτοντας ελληνικό μαχητικό αεροσκάφος.
Ειδικότερα, η γερμανική εφημερίδα, η οποία επικαλείται τουρκικές στρατιωτικές πηγές στην Άγκυρα, υποστηρίζει πως πριν λίγες ημέρες ο «σουλτάνος» διέταξε τους στρατηγούς του να βυθίσουν πολεμικό πλοίο, χωρίς όμως να υπάρξουν πολλές ανθρώπινες απώλειες.
Σύμφωνα πάντα με το ίδιο δημοσίευμα, οι στρατηγοί αρνήθηκαν να ακολουθήσουν τις εντολές, με αποτέλεσμα να προκριθεί το σενάριο κατάρριψης ελληνικού αεροσκάφους, όπου και ο πιλότος θα είχε τη δυνατότητα να εγκαταλείψει το αεροσκάφος.
Πρόθεση δηλαδή της Άγκυρας φαίνεται πως ήταν η πρόκληση θερμού επεισοδίου χωρίς ανθρώπινες απώλειες, σχέδια πάντως τα οποία απορρίφθηκαν από τους τούρκους στρατηγούς.
Κι αυτό γιατί, όπως αναφέρει η Die Welt, όταν προετοιμάζεται ένας πόλεμος, ο στρατός ακολουθεί συγκεκριμένη διαδικασία, σύμφωνα με την οποία αρχικά γίνονται συζητήσεις στο παρασκήνιο με τα εμπλεκόμενα μέρη, στη συνέχεια διεξάγονται αερομαχίες, ακολουθούν προειδοποιητικές βολές και στο τέλος η επίθεση.
Στον αντίποδα, ΗΠΑ και ΕΕ αυξάνουν την πίεση προς την Τουρκία, χωρίς προς το παρόν ορατά αποτελέσματα.
Από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών εκτός από τις φραστικές παραινέσεις το αμερικανικό ΥΠΕΞ δήλωσε ότι αναγνωρίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελλάδας και την επιτακτική ανάγκη προσήλωσης στον διάλογο, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία και εδραίωση συνθηκών σταθερότητας και ειρήνης στην περιοχή.
Παράλληλα, στη συνομιλία του επικεφαλής της Αμερικανικής διπλωματίας, Μάικ Πομπέο με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, έγινε γνωστή η απόφαση των ΗΠΑ να άρουν το εμπάργκο που επιβλήθηκε στην Κύπρο το 1987, καθόσον αφορά μη φονικούς εξοπλισμούς (non-lethal).
Η εν λόγω εξέλιξη, συνιστά αναγνώριση του ρόλου της Κύπρου στην περιοχή καθώς και ένδειξη της σημασίας που αποδίδεται από τις δύο χώρες στην ενίσχυση των διμερών τους σχέσεων, ιδιαίτερα στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας.
Σημειώνεται ότι η άρση του εμπάργκο αφορά το δημοσιονομικό έτος 2020-2021 και θα έχει τη δυνατότητα να ανανεωθεί.
Όπως τόνισε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ η αμερικανική διπλωματία κινείται στη γραμμή πράττοντας και βλέποντας και για αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν κάνει απότομες αλλαγές αλλά προχώρα βήμα-βήμα σε προσεκτικές κινήσεις.
Επιπλέον, το αμερικανικό ΥΠΕΞ, υπογράμμισε όότι η συγκεκριμένη κίνηση δεν συνδέεται με την Ελλάδα, την Τουρκία και το Αιγαίο, αλλά σχετίζεται με την στρατηγική αναβάθμιση της συνεργασίας με την Κύπρο, η οποία, καταλήγει η ανακοίνωση, θα λειτουργήσει ευεργετικά τόσο για την ίδια την περιοχή όσο και για τα εθνικά συμφέροντα ασφάλειας των ΗΠΑ.
Την ίδια στιγμή, ξεκάθαρο μήνυμα αλληλεγγύης στην Κύπρο και την Ελλάδα έστειλε στην Τουρκία η ΕΕ, με τον εκπρόσωπο της Κομισιόν, αρμόδιο για Θέματα Εξωτερικών Υποθέσεων, Πίτερ Στάνο να υπογραμμίζει ότι οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ ήταν ξεκάθαροι για τις συνέπειες εάν δεν υπάρξει αλλαγή στη συμπεριφορά της Τουρκίας.
«Τo μήνυμα της ΕΕ ήταν ξεκάθαρο όσον αφορά στην αλληλεγγύη στην Κύπρο και την Ελλάδα και ήταν ξεκάθαρο σε ό,τι αφορά σε αυτά που περιμένουμε από την Τουρκία για να υπάρξει αποκλιμάκωση», τόνισε συγκεκριμένα ο κ. Στάνο και συνέχισε:
«Οι υπουργοί ήταν επίσης πολύ ξεκάθαροι για τα χρονοδιαγράμματα, μέχρι πότε αναμένουμε την αλλαγή συμπεριφοράς (της Τουρκίας) όπως επίσης ήταν ξεκάθαροι για τις συνέπειες εάν δεν υπάρξει αλλαγή σε αυτή τη συμπεριφορά η οποία συμβάλλει στην κλιμάκωση της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο».
Ερντογάν: Η Τουρκία είναι παγκόσμια δύναμη
Από τη δική του πλευρά πάντως, ο Ταγίπ Ερντογάν σε ένα μεγαλοϊδεατικό παραλήρημα τόνισε σχετικά και τους στόχους στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο ότι η Τουρκία είναι μια μεγάλη σε έκταση χώρα 780.000 τετραγωνικών χιλιόμετρων και υπογράμμισε με νόημα:
«Η προσπάθεια εγκλωβισμού στις ακτές της, με ένα νησί 10 τ.χλμ, είναι ξεκάθαρη έκφραση αδικίας. Βάζουν μπροστά μας ένα κράτος που, σε όλη την ιστορία του, κρύβεται πίσω από άλλες χώρες, και προσπαθούν να φτάσουν στους δικούς τους κρυφούς στόχους. Κι αυτό είναι μεγάλη αδικία. Βαρεθήκαμε από αυτό το παιχνίδι των σκιών. Άρχισε να γίνεται αστείο. Ρίχνουν ένα κράτος το οποίο δεν έχει προκοπή ούτε στον εαυτό του και το κάνουν δόλωμα μπροστά στην Τουρκία η οποία είναι μια περιφερειακή και παγκόσμια δύναμη».
Λίγο νωρίτερα, ο εκπρόσωπος του κόμματος Ερντογάν, Ομέρ Τσελίκ συνέχισε τις τουρκικές βολές κατά της Γαλλίας και του Εμμανουέλ Μακρόν.
«Αν ο Μακρόν έχει βάλει κόκκινη γραμμή για τη «Γαλάζια Πατρίδα», του την επιστρέφουμε και έχουμε τη δύναμη να την επιστρέψουμε» επεσήμανε μεταξύ άλλων ο Τούρκος αξιωματούχος με αφορμή την απόφαση του Παρισιού να στείλει το αεροπλανοφόρο Σαρλ ντε Γκωλ, τη ναυαρχίδα το γαλλικού πολεμικού ναυτικού, συνοδευόμενο από «αόρατα» πλοία και υποβρύχια, προς την Ανατολική Μεσόγειο.
Ενώ σχετικά με την παραμονή του Oruc Reis στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Ομέρ Τσελίκ επεσήμανε πως «διεξάγουμε μελέτες στην υφαλοκρηπίδα μας, σε περιοχή που ανήκει στη θαλάσσια δικαιοδοσία μας». «Δεν υπάρχει τίποτα που να αφορά την Ελλάδα» πρόσθεσε.
Την ίδια ώρα υπάρχει μπαράζ είτε δηλώσεων είτε δημοσιευμάτων τα τελευταία 24ωρα με βάση τα οποία η Τουρκία αμφισβητεί ανοιχτά την κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά του Αιγαίου και στο Καστελόριζο.
Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου αναφέρθηκε στο Καστελόριζο και σημείωσε ότι «σε περίπτωση που υπάρξει εξοπλισμός που υπερβαίνει το όριο η Ελλάδα θα είναι η χαμένη».
Σε προπαγανδιστικό infographic από το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Τουρκίας Anadolu θέτει θέμα αποστρατιωτικοποίησης ελληνικών νησιών.
Με τίτλο: «Η Ελλάδα παραβιάζει τις συνθήκες της Λωζάνης και των Παρισίων με τη στρατιωτικοποίηση νησιών του ανατολικού Αιγαίου» το Anadolu ισχυρίζεται μεταξύ άλλων ότι «η Ελλάδα παραβιάζει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις συνθήκες παρά τις αντιρρήσεις της Τουρκίας. Η Αθήνα επιμένει να ενεργεί ενάντια στο καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου εξοπλίζοντας τα από τη δεκαετία του 1960».
Μάλιστα, στον χάρτη παρουσιάζονται τα νησιά του Αιγαίου που η Τουρκία θεωρεί πως παράνομα διατηρεί η Ελλάδα στρατιωτικές δυνάμεις.
Όλα τα παραπάνω δημιουργούν ένα εκρηκτικό κλίμα. Πολλοί παρατηρητές εκτιμούν ότι ο Ερντογάν ρίχνει την τελευταία του ζαριά και σημειώνουν ότι βρίσκεται σε πλήρες αδιέξοδο λόγω της τραγικής κατάστασης στην οικονομία της χώρας του.
Τα μακροοικονομικά δεδομένα δείχνουν ότι έχει συρρικνωθεί με τον ταχύτερο ρυθμό των 10 και πλέον τελευταίων ετών, λόγω όχι μόνο της πανδημίας της Covid-19, αλλά και μιας αλληλουχίας κρίσιμων λαθών του τιμονιέρη της γείτονας χώρας.
Χαρακτηριστική είναι η μείωση του τουρκικού ΑΕΠ κατά 9,9% το β΄ τρίμηνο του 2020. Πρόκειται για μια συντριπτική συρρίκνωση, παρά το γεγονός ότι οι οικονομολόγοι προέβλεπαν ύφεση ακόμη και κατά 11,8%-12.3%.
Η περαιτέρω ανάλυση των στοιχείων του β’τριμήνου όμως είναι ακόμα πιο αποκαρδιωτική. Οι καταναλωτικές δαπάνες υποχώρησαν 8,6% σε ετήσια βάση, οι κυβερνητικές δαπάνες μειώθηκαν κατά 0,8% και ο σχηματισμός κεφαλαίου υποχώρησε με δραματικό ρυθμό κατά 6,1%.
Ακόμα χειρότερη η εικόνα από το μέτωπο του εμπορικού ισοζυγίου, παρά τις σημαντικές προσπάθειες για βελτίωση του τα τελευταία χρόνια. Η εισαγωγή αγαθών και υπηρεσιών μειώθηκε κατά 6,3% στο β΄ τρίμηνο σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγουμένου έτους, ενώ οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών υποχώρησαν 35,3% !
Η εικόνα του εμπορικού ισοζυγίου στην ουσία τροφοδοτεί εκ νέου την αύξηση του τουρκικού ελλείματος τρεχουσών συναλλαγών. Συνθήκη κάτι παραπάνω από καθοριστική για το μέλλον της οικονομίας της χώρας, αν το συνδυάσουμε με το γεγονός ότι η Τουρκία τους τελευταίους μήνες δαπάνησε τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη αναδυόμενη αγορά, προκειμένου να στηρίξει το νόμισμα της.
Το αποτέλεσμα;
H υποχώρηση των συναλλαγματικών αποθεμάτων σε τραγικά επίπεδα. Σύμφωνα με την έκθεση της Moody’s που δημοσιεύτηκε στα μέσα Αυγούστου, τα ακαθάριστα αποθέματα -εξαιρουμένου του χρυσού- διαμορφώνονταν στα 46,7 δισ. δολάρια στις 2 Αυγούστου, ενώ εξαιρουμένων των ελάχιστων διαθεσίμων που πρέπει να διακρατούν οι τράπεζες, τα καθαρά αποθέματα διαμορφώνονταν πέριξ των 5 δισ. δολαρίων.
Αν οι εκτιμήσεις της Moody’s δείχνουν υπερβολικές να υπενθυμίσουμε την παρατήρηση του αμερικανού οικονομολόγου Μπραντ Σέτσερ όσον αφορά τη «μαγεία» του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Τουρκίας, ήτοι την αγορά ανταλλαγής νομισμάτων.
Αν λάβουμε υπόψιν την αγορά αυτή, τότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι τα καθαρά αποθέματα ξένου νομίσματος περιλαμβάνουν και ανταλλαγές νομισμάτων που έχουν συναφθεί με τις εγχώριες τράπεζες.
Μόλις λοιπόν αυτά αφαιρεθούν, γίνεται κατανοητό ότι το καθαρό αποθεματικό μπορεί να βρίσκεται ακόμα και σε αρνητικές περιοχές, που σύμφωνα με δημοσιεύματα του διεθνή Τύπου εκτιμώνται πέριξ των 13,4 δισ. δολαρίων (!).
Τουτέστιν, οι τράπεζες της Τουρκίας μπορεί να δανείζουν μερικές από τις εγχώριες καταθέσεις σε ξένο νόμισμα στην Κεντρική Τράπεζα, προκειμένου να τη βοηθήσουν να χαλιναγωγήσει τη διολίσθηση της λίρας, αλλά κάποια στιγμή θα χρειαστούν πίσω μέρος του πλεονάσματος τους σε ξένο νόμισμα για να αποπληρώσουν τους εξωτερικούς τους πιστωτές.
