Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Μία εξαιρετικά διχαστική πρόταση του Ντόναλντ Τουσκ έμελλε να βάλει «βόμβα» στα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, και μάλιστα λίγες μέρες πριν την πραγματοποίηση της Συνόδου Κορυφής, η οποία στην ατζέντα της σε γενικές γραμμές είχε θέματα αναδιαμόρφωσης της ΕΕ.
Το βασικό πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ότι βρίσκεται στο σημείο μηδέν σε ότι αφορά το μέλλον της, ενώ παράλληλα βρίσκεται σε εξέλιξη σε ορισμένα κράτη μέλη η οικονομική κρίση που προήλθε από την φούσκα των στεγαστικών δανείων των ΗΠΑ πριν από λίγα χρόνια.
Θα πρέπει λοιπόν οι ηγέτες των κρατών μελών μετά και από τις τελευταίες εκλογές να δείξουν πως έχουν την πολιτική βούληση να συνδιαμορφώσουν μία εκ βάθρων θεσμική αλλαγή στην Ένωση προκειμένου να πορευτεί στο μέλλον και να μην διαλυθεί σε ορίζοντα λίγων ετών.
Έχοντας αναφέρει τα παραπάνω σχετικά με το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοδομήματος θα πρέπει να αναφερθεί και ένα πρόσφατο περιστατικό που έβαλε «φωτιά» στην ευρωπαϊκή επικαιρότητα. Ο λόγος για την πρόσφατη πρόταση Τουσκ για το προσφυγικό, ένα θέμα που αποτελεί την διελκυστίνδα της συζήτησης για το μέλλον της ΕΕ.
Η πρόταση Τουσκ
Σε επιστολή που απηύθυνε ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ Ντόναλντ Τουσκ στους Ευρωπαίους ηγέτες ανέφερε τα ζητήματα που θα απασχολήσουν την διενεργηθείσα Σύνοδο Κορυφής, αλλά και τις προτάσεις του πάνω στο φλέγον ζήτημα του προσφυγικού.
Μεταξύ άλλων, τονίζει ότι αυτό που χρειάζεται είναι «σταθεροί» και «μακροπρόθεσμοι μηχανισμοί χρηματοδότησης», δηλαδή ένα «ειδικό χρηματοδοτικό μέσο», που θα έχει ως στόχο την εξάλειψη της παράνομης μετανάστευσης.
Προτείνει, επίσης, εταιρικές σχέσεις με τις γειτονικές χώρες, καθώς και με άλλες χώρες διέλευσης και προέλευσης μεταναστών και κοινή δράση για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου και των μεταναστευτικών πιέσεων. Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων, προτείνει «επιχειρησιακούς μηχανισμούς σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο».
Η πρόταση που δίχασε τους ευρωπαίους ηγέτες, αφορούσε το σχέδιο των ποσοστώσεων, για την υποχρεωτική υποδοχή προσφύγων από τις χώρες-μέλη της ΕΕ, το οποίο σύμφωνα με τον ίδιο αποδείχθηκε διχαστικό και αναποτελεσματικό. Η αποκάλυψη δε ότι ο Τουσκ σχεδιάζει να προτείνει την κατάργηση αυτού του σχεδίου- κάτι που θα επηρεάσει την Ελλάδα και την Ιταλία- έχει προκαλέσει ήδη αντιδράσεις.
Μάλιστα ο Τουσκ, βάσει της επιστολής του, πρόκειται να ορίσει και προθεσμία έξι μηνών στους ηγέτες της ΕΕ προκειμένου να καταλήξουν σε ομόφωνη συμφωνία για συνολικές μεταρρυθμίσεις του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου.
Επιπλέον, το έγγραφο για το μεταναστευτικό επισημαίνει ότι η έως τώρα εμπειρία έχει καταδείξει τα εξής:
-Η ΕΕ μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την παράνομη μετανάστευση μόνο με την πλήρη συμμετοχή των κρατών-μελών και τη συντονισμένη χρήση μέσων και εργαλείων της ΕΕ και των κρατών-μελών.
-Κανένα κράτος-μέλος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο του αυτή την κοινή πρόκληση, αλλά η αποφασιστική δράση των ηγετικών κρατών-μελών, υποστηριζόμενων από την ΕΕ και της βοήθειας από άλλα κράτη-μέλη, αποδείχθηκε αποτελεσματική όσον αφορά την εξάλειψη της παράνομης μετανάστευσης προς την Ευρώπη, όπως απέδειξε πρόσφατα ο ρόλος που έπαιξε η Ιταλία στη Λιβύη.
-Οι μεταναστευτικές ροές διαφέρουν και είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ προσφύγων και οικονομικών μεταναστών κατά την ανάπτυξη των πολιτικών μας.
-Η ad hoc χρηματοδοτική δέσμευση είναι ανεπαρκής για το μέγεθος της πρόκλησης.
– «Οι υποχρεωτικές ποσοστώσεις (στην κατανομή των προσφύγων στα κράτη-μέλη) έχουν αποδειχθεί ότι είναι εξαιρετικά διχαστικές και αναποτελεσματικές».
Ο ρόλος της Ελλάδας
Όπως ήταν φυσικό ο Αλέξης Τσίπρας διατύπωσε έντονες αντιδράσεις περί των προτάσεων του Ντόναλντ Τουσκ. Μάλιστα σε συνέντευξη που έδωσε την παραμονή της Συνόδου Κορυφής, ο πρωθυπουργός προανήγγειλε ότι θα βάλει φρένο σε τυχόν πρόταση συμπερίληψης της πρότασης Τουσκ στο κείμενο των συμπερασμάτων της Συνόδου: «Δεν μπορεί και δε θα γίνει αποδεκτό από την πλευρά μας να ενταχθεί στα συμπεράσματα της Συνόδου οποιαδήποτε φράση που θα παραπέμπει σε μη αποδοχή του ισότιμου καταμερισμού με τις αντίστοιχες ποσοστώσεις σε όλα ανεξαιρέτως τα κράτη της Ε.Ε.».
Από την άλλη πλευρά, σε ότι αφορά τις σχέσεις Ευρώπης – Τουρκίας, η Ελλάδα φαίνεται να προσλαμβάνει ρόλο “γέφυρας” μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας, σε μία συγκυρία, που η μεν Άγκυρα ζητεί από τις Βρυξέλλες να τηρηθεί το οικονομικό σκέλος της συμφωνίας για το προσφυγικό, η δε Ελλάδα έχει κάθε συμφέρον να αναδεικνύει στην Τουρκία πως η “πόρτα” προς την Ευρώπη περνά από την Αθήνα. Άλλωστε, δεν ήταν τυχαία η σιωπηρή συναίνεση του Ταγίπ Ερντογάν για μεταφορά προσφύγων και μεταναστών στην ενδοχώρα χωρίς να “χάνεται” το δικαίωμα επαναπροώθησης τους στην Τουρκία, κατά παρέκκλιση της συμφωνίας για το προσφυγικό.
Οι αντιδράσεις
Πέρα από την Ελλάδα και την Ιταλία που αντέδρασαν έντονα στην πρόταση Τουσκ, αντιδράσεις υπήρξαν και από την πλευρά της Κομισιόν, με τον αρμόδιο επίτροπο για θέματα μετανάστευσης κ. Δημήτρη Αβραμόπουλο, να υπενθυμίζει ότι ο ρόλος του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι να προστατεύει την ενότητα, ενώ η πρόταση Τουσκ αντιθέτως υποβαθμίζει έναν από τους βασικούς πυλώνες του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, που είναι η αλληλεγγύη. Χωρίς την αλληλεγγύη η Ευρώπη δεν μπορεί να υπάρχει, καθώς αυτή η αρχή είναι κατοχυρωμένη στις ιδρυτικές μας συνθήκες, ανέφερε.
Ακόμη, ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς τάχθηκε κατηγορηματικά κατά των απόψεων Τουσκ στη συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο. «Είτε θα βρούμε μια ευρωπαϊκή λύση για την πρόκληση της μετανάστευσης, είτε δεν θα υπάρξει λύση», είπε. Η πολιτική αναδιανομής που εγκρίθηκε το 2015 δεν ήταν αναποτελεσματική. “Κάθε κράτος μέλος πρέπει να κάνει το δικό του καθήκον”, δήλωσε ο Τίμερμανς.
Ο ηγέτης του Κόμματος των Φιλελευθέρων Γκι Φέρχοφσταντ είπε κάτι παρόμοιο και τόνισε: “Είμαι εντελώς συγκλονισμένος από τις απόψεις Τουσκ»
Η γερμανική κυβέρνηση απέρριψε επίσης την κριτική του Τουσκ σχετικά με τις υπάρχουσες ποσοστώσεις προσφύγων, αναφέρει το δημοσίευμα. Γερμανοί κυβερνητικοί κύκλοι ανέφεραν ότι η άποψη του Τουσκ ενάντια στο σύστημα ποσοστώσεων ήταν “αναποτελεσματική”. “Πιστεύουμε ότι αυτό είναι ένα πανευρωπαϊκό έργο”, ανέφεραν γερμανικοί κυβερνητικοί κύκλοι. «Χρειαζόμαστε ένα σύστημα όπου όλοι θα μπορούν να βρουν ο ένας τον άλλο και πάλι. Η αλληλεγγύη είναι “κεντρικό στοιχείο” της ΕΕ».
