Του Βασίλη Κοψαχείλη*
Το γεωτρύπανο ‘West Capella’ των εταιρειών Total και Eni έφτασε στην προβλεπόμενη θέση εντός του γεωτεμαχίου 11 της Κυπριακής ΑΟΖ και αναμένεται – εκτός απροόπτου – μέσα στις επόμενες ημέρες να ξεκινήσει το ερευνητικό του πρόγραμμα.
Τονίζουμε το ‘εκτός απροόπτου’ διότι η Τουρκία σε όλους τους τόνους έχει διαμηνύσει πως δεν σκοπεύει να μείνει παρατηρητής των εξελίξεων.
Υπό άλλες συνθήκες θα λέγαμε πως πρόκειται για ένα ακόμη ρεσιτάλ λεονταρισμών της Άγκυρας, για εσωτερική περισσότερο κατανάλωση, αφού βλέπει πως με την αντιπαραγωγική στάση της έμεινε εκτός του παιχνιδιού των Υ/Α της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Είναι όμως ακριβώς έτσι τα πράγματα;
Υπάρχουν τρία κυρίως σημεία που περιπλέκουν πολύ την κατάσταση, και που εκτιμούμε πως το αμέσως επόμενο διάστημα και μέχρι να περάσουμε από το στάδιο των ερευνών στο στάδιο εκμετάλλευσης, η Λευκωσία θα πιεστεί πάρα πολύ να συνομολογήσει ένα σχέδιο «λύσης» – της όποιας «λύσης» – που θα βάζει την Άγκυρα από την πίσω πόρτα πάλι στο παιχνίδι των Υ/Α. Και αυτή τη φορά, δυστυχώς, καθ’ όλα νόμιμα.
Το πρώτο σημείο αφορά το γεγονός ότι κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει την Τουρκία και την διάθεσή της να δημιουργήσει πρόβλημα στην Κύπρο και στις εξορύξεις, αν δεν έχει και η ίδια συμμετοχή στο παιχνίδι. Καμία ExxonMobil, Total, Eni και δεν ξέρω ποια άλλη εταιρεία, δεν της είναι αδιάφορη μία αγορά 80 εκατομμυρίων, καθώς και καμία χώρα πίσω από αυτούς τους ενεργειακούς κολοσσούς δεν θα χάριζε, για τα όποια οφέλη της Κύπρου, την Τουρκία στην αγκαλιά του Κρεμλίνου.
Το δεύτερο σημείο αφορά την παραδοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας ότι δικαίωμα στον ενεργειακό πλούτο έχουν και οι Τουρκοκύπριοι, όπου σύμφωνα με την Ε/Κ πλευρά δεν υπερβαίνουν το 18% του πληθυσμού. Μετά από 43 χρόνια εισβολής και κατοχής της Τουρκίας του 1/3 της Κυπριακής Δημοκρατίας και μετά από καραβιές εποίκων κατά παράβαση της διεθνούς νομιμότητας, ο ισχυρισμός της Λευκωσίας για το ποιοι και πόσοι είναι Τ/Κ μάλλον δεν εισακούεται από κανένα, την ώρα μάλιστα που και ο ίδιος ο ΟΗΕ ουσιαστικά στα κείμενα εργασίας του αποδέχεται το αποτέλεσμα της κατοχής και όχι τη νομιμότητα. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με την ερμηνεία που κάνει η Τουρκία για τα επεμβατικά της δικαιώματα ως εγγυήτριας δύναμης, τα οποία θεωρεί ότι νομιμοποιούν ακόμη και την στρατιωτική επέμβαση, δείχνουν ότι ιστορικά και στην πράξη, σιωπηρά οι τουρκικές θέσεις υιοθετούνται από
τη διεθνή κοινότητα. Έτσι, η Άγκυρα αισθάνεται ότι έχει περιθώρια να επέμβει εκ νέου αν εκτιμήσει πως θίγονται δικαιώματα της Τ/Κ κοινότητας στο νησί.
Το τρίτο σημείο αφορά την εκμετάλλευση των Υ/Α. Μετά το στάδιο των ερευνών θα έρθει πιθανότατα η ώρα της εκμετάλλευσης. Έσοδα θα αρχίσουν σταδιακά να έρχονται στα κρατικά ταμεία, από τα οποία μάλιστα και με βάση τα όσα συζητούνται στο σχέδιο «λύσης» του Κυπριακού, θα χρηματοδοτηθούν και οι αποζημιώσεις των νόμιμων δικαιούχων από τους εισβολείς. Με την λύση του Κυπριακού σε εκκρεμότητα, έσοδα θα εισπράττει μόνο η Λευκωσία; Και τι θα γίνει με τους Τ/Κ;
Ως εκ τούτου θεωρούμε τις Τουρκικές απειλές βάσιμες. Και το γεγονός ότι μπορεί το γεωτρύπανο να ξεκίνησε προκαταρκτικές εργασίες χωρίς επεισόδια από την Τουρκία, δεν σημαίνει πως η Κύπρος ξεμπέρδεψε με τα ζητήματα ασφάλειας του εγχειρήματος.
Για αυτό που τώρα ξεκινά στην Κύπρο, η Τουρκική απειλή θα είναι διαρκής.
Και αν σήμερα πολλοί επιχαίρουν για την παρουσία των Γαλλικών φρεγατών και του Αμερικανικού αεροπλανοφόρου στην Κυπριακή ΑΟΖ (που στην ουσία βρίσκονται εκεί για άλλο σκοπό) τους πληροφορούμε πως οι δυνάμεις αυτές δεν θα βρίσκονται μόνιμα στην περιοχή. Το κόστος της παρουσίας τους εκεί ξεπερνά τις οικονομικές αντοχές ακόμη και υπερδυνάμεων. Άρα, η τόσο έντονη στρατιωτική κάλυψη των συμμάχων (;) της Λευκωσίας στην περιοχή, σε αυτό το πρώιμο στάδιο, είναι εντελώς συγκυριακή.
Η Άγκυρα έχει σκοπό να παρακολουθεί και να περιμένει, να περιμένει την κατάλληλη στιγμή για να κλιμακώσει.
Πώς μπορεί να κλιμακώσει;
Μία επιλογή είναι να παρενοχλεί με συνεχείς ασκήσεις και NAVTEX την ομαλή πορεία των ερευνών και αργότερα των εξορύξεων.
Μία άλλη επιλογή είναι να σαμποτάρει την εξέδρα.
Μία τρίτη επιλογή είναι να ξεσηκώσει στα κατεχόμενα Τ/Κ και εποίκους, οι οποίοι θα απαιτούν δίκαιη μοιρασιά του «εθνικού πλούτου». Να προκαλέσει δηλαδή μία Κυπριακή «ιντιφάντα», όπου με περίσσεια υποκρισία θα έρθει η διεθνής κοινότητα να αναγκάσει την Λευκωσία σε αναστολή των ερευνών και άμεση εξεύρεση «λύσης».
Η προκλητικότερη όμως όλων των πιθανών τουρκικών αντιδράσεων θα είναι να φυτέψει εντός της Κυπριακής ΑΟΖ και συγκεκριμένα εντός του γεωτεμαχίου 6 μία Τουρκική (Τ/Κ) εξέδρα με το πρόσχημα της προστασίας των δικαιωμάτων των Τ/Κ. Όσοι θα εργάζονται σε αυτή θα έχουν Τ/Κ διαβατήρια.
Τότε αλήθεια τι θα κάνει η διεθνής κοινότητα ή η Κυπριακή Δημοκρατία; Θα κάνει ανάσχεση τοποθέτησης της πλατφόρμας στην Κυπριακή ΑΟΖ; Μα αυτό θα περιμένει η Άγκυρα για να κλιμακώσει ευρύτερα. Μήπως θα βομβαρδίσουν την πλατφόρμα; Τι
νομικά επιχειρήματα θα έχουν απέναντι σε Τ/Κ εργαζόμενους επί μιας Τ/Κ πλατφόρμας;
Κλείνοντας, θα λέγαμε πως με αυτό το νέο κεφάλαιο που άνοιξε η Κυπριακή Δημοκρατία και κυρίως με τον τρόπο που το άνοιξε, έχει ανοίξει παράλληλα και ένα νέο παράθυρο περιπέτειας για την ίδια και την Ιστορία της. Θα μπορούσε να κάνει πολλά άλλα και διαφορετικά πράγματα αν ήθελε ασφαλώς να προχωρήσει στη αξιοποίηση του ενεργειακού της πλούτου. Και δεν τα έκανε, διότι δυστυχώς Ελληνοκύπριοι και Ελλαδίτες δεν διδασκόμαστε από τα λάθη μας.
Σε ότι αφορά τις αντιδράσεις της Άγκυρας, εκτιμούμε πως θα κινηθούν μεταξύ του τρίτου και τέταρτου σεναρίου, δηλαδή θα επιχειρήσουν μαζική αναταραχή των Τ/Κ την ώρα που θα φυτεύουν μία δική τους εξέδρα στην περιοχή.
Γι’ αυτό όσοι χαίρονται αφελώς τώρα που η Άγκυρα απλά «γαυγίζει», να έχουν υπόψη τους πως είναι μακρύς ο δρόμος ακόμη, μέχρι να δούμε ποιος τελικά θα γελάσει τελευταίος.
Ο κ. Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής, Συνεργάτης και Αναλυτής του Κέντρου Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων- ΚΕΔΙΣΑ
