Στη δημοσιότητα δόθηκε το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), έναν «φιλόδοξο», όπως τον χαρακτήρισε ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Τσιρώνης, «σχεδιασμό, που σηματοδοτεί την ανατροπή των ακολουθούμενων μέχρι σήμερα πολιτικών των κυβερνήσεων της τελευταίας τουλάχιστον δεκαετίας και κατευθύνει προς μια οικονομία και μια κοινωνία με μηδενικά απόβλητα, που θα μετατρέπει τα απόβλητα σε πόρους», όπως είπε.
«Η εναρμόνισή του με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και η αξιοποίηση -αλλά και υπέρβαση σε ορισμένες περιπτώσεις- των πιο θετικών στοιχείων του κοινοτικού κεκτημένου, σε συνδυασμό με τη διασφαλισμένη χρηματοδότηση όλων των απαραίτητων υποδομών και δράσεων, αποτελούν το πρώτο βήμα για το πέρασμα από την μεσαιωνικού τύπου ανεξέλεγκτη απόρριψη αποβλήτων στη σύγχρονη αντίληψη της ανάκτησής τους με φιλικό για το περιβάλλον και την κοινωνία τρόπο», σημείωσε χαρακτηριστικά ο αναπληρωτής υπουργός.
Όπως έγινε γνωστό από το Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΑΠΕΝ), το ΕΣΔΑ, το οποίο διαμορφώθηκε από κοινού με το υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, εστιάζει προς ένα εναλλακτικό μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων, σύγχρονο και φιλικό στο περιβάλλον, με άξονες προτεραιότητας την αποκέντρωση των δραστηριοτήτων σε επίπεδο δήμων, των οποίων ο ρόλος αναβαθμίζεται, την ποιοτική και ποσοτική ενίσχυση της ανακύκλωσης με έμφαση στη διαλογή στην πηγή, τη διακριτή διαλογή και επεξεργασία του οργανικού κλάσματος, τη μικρή κλίμακα των μονάδων επεξεργασίας και ανάκτησης, την ενθάρρυνση της κοινωνικής συμμετοχής, και κυρίως την κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης αποβλήτων.
Σύμφωνα με το ΥΠΑΠΕΝ, οι στόχοι του ΕΣΔΑ υπερβαίνουν τη λογική των συγκεντρωτικών μονάδων διαχείρισης σύμμεικτων αστικών αποβλήτων, υπέρ της διαλογής στην πηγή ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων και της μείωσης της παραγωγής αποβλήτων αλλά και του κόστους διαχείρισής τους.
Ταυτόχρονα προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η ενθάρρυνση των κοινωνικών πρωτοβουλιών για πιο άμεση συμμετοχή στη διαχείριση των αποβλήτων, η δυνατότητα σύναψης συνεργασίας μόνον για τη διαλογή στην πηγή και την εκπαίδευση μεταξύ δήμων, κοινωνικών συνεταιρισμών ή/και συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης, εφόσον τα απόβλητα εντάσσονται στην εναλλακτική διαχείριση.
Αναγνωρίζεται επίσης η ανάγκη αντιμετώπισης της παραοικονομίας στον τομέα της ανακύκλωσης, που αναπτύσσεται κατά κανόνα με παραβατικό και περιβαλλοντικά επικίνδυνο τρόπο, καθώς και η παράνομη μεταφορά συμμείκτων μέσω Κέντρων Διαλογής και Ανάκτησης Υλικών (ΚΔΑΥ), όπου συμβαίνει.
Επιπλέον, σημαντική στο νέο ΕΣΔΑ κρίνεται η απορριπτική αναφορά στην καύση ως μεθόδου διαχείρισης. Μέθοδοι θερμικής ανάκτησης ενέργειας δευτερογενών στερεών καυσίμων όπως η καύση, η αεριοποίηση, η πυρόλυση, η αεριοποίηση Plasma κ.ά. θεωρούνται διεργασίες υψηλής περιβαλλοντικής όχλησης και βάσει της αρχής της προφύλαξης δεν ενδείκνυνται από τον παρόντα σχεδιασμό. Ως εκ τούτου τεχνικές που παράγουν RDF/SRF δεν ενδείκνυνται για την επεξεργασία των απορριμμάτων καθότι απομακρύνουν υλικά που πρέπει να οδεύουν προς ανακύκλωση.
Οι έννοιες «Ανάκτηση Ενέργειας» και «Ενεργειακή Αξιοποίηση Αποβλήτων» στο ΕΣΔΑ ορίζονται ως οι πρακτικές ήπιας περιβαλλοντικής όχλησης, όπως η ανάκτηση βιοαερίου από ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ, η παραγωγή βιοαερίου μέσω αναερόβιας αποδόμησης, η παραγωγή βιοντίζελ από απόβλητα έλαια κ.ά.
Στόχοι της εθνικής πολιτικής για τα απόβλητα μέχρι το 2020 είναι: τα κατά κεφαλή παραγόμενα απόβλητα να έχουν μειωθεί δραστικά, η προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση με χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων-βιοαποβλήτων να εφαρμόζεται στο 50% του συνόλου των αστικών στερεών αποβλήτων, η ανάκτηση ενέργειας να αποτελεί συμπληρωματική μορφή διαχείρισης, όταν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια κάθε άλλου είδους ανάκτησης και η υγειονομική ταφή να αποτελεί την τελευταία επιλογή και να έχει περιοριστεί σε λιγότερο από το 30% του συνόλου των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ).
Το ΕΣΔΑ εκτός από τα ΑΣΑ περιλαμβάνει τη διαχείριση και άλλων ρευμάτων αποβλήτων όπως τα βιομηχανικά απόβλητα, τα γεωργοκτηνοτροφικά, η ιλύς των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων.
Ο μελλοντικός προγραμματισμός του ΥΠΑΠΕΝ σε σχέση με τη διαχείριση των αποβλήτων, έχει να κάνει με την έγκριση του Ειδικού Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Επικινδύνων Αποβλήτων, του οποίου η εκπόνηση ολοκληρώνεται και σύντομα τίθεται σε δημόσια διαβούλευση, η προσαρμογή των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) στο νέο ΕΣΔΑ έως την 30ή Σεπτεμβρίου, η διαμόρφωση νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων, σε εφαρμογή του ΕΣΔΑ, μεταξύ των οποίων και μέτρα διευκόλυνσης της χωροθέτησης υποδομών ήπιας διαχείρισης αποβλήτων.
Επιπλέον, αναμένονται ενημερωτικές πρωτοβουλίες για το ΕΣΔΑ και διάλογος με τη συμμετοχή τόσο επαγγελματικών, επιστημονικών και κοινωνικών φορέων όσο και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ώστε να διευκολυνθεί η επικαιροποίηση των ΠΕΣΔΑ, καθώς επίσης και δράσεις τεχνικής και διοικητικής υποστήριξης των δήμων και των υπηρεσιών τους, σε συνεργασία με το υπουργείο Εσωτερικών, για την κατάρτιση μέχρι την 15η Σεπτεμβρίου των τοπικών Δημοτικών Σχεδίων και υλοποίησή τους στη συνέχεια, με επάρκεια και αποτελεσματικότητα.
Τέλος, προγραμματίζεται η χρηματοδότηση των δράσεων και υποδομών των Τοπικών Δημοτικών Σχεδίων και των συναφών έργων των ΠΕΣΔΑ, μέσω του ΕΣΠΑ και άλλων κοινοτικών και εθνικών προγραμμάτων, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομίας, Ναυτιλίας και Τουρισμού.
Το ΕΣΔΑ έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του υπουργείου www.ypeka.gr (ενότητα “περιβάλλον”, υποενότητα “διαχείριση αποβλήτων”), όπου είναι επίσης αναρτημένο και το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων, αναπόσπαστο στοιχείο του νέου σχεδιασμού.
