Στο μικροσκόπιο για τις ανατιμήσεις μπαίνουν 5.000 εταιρείες. Μπαράζ ελέγχων από το υπουργείο Ανάπτυξης για να αναχαιτιστεί το κύμα ακρίβειας. Ποιες επιχειρήσεις κινδυνεύουν με βαριά πρόστιμα.
«Λαβράκια» βγάζουν οι έλεγχοι που πραγματοποιούν τα στελέχη της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου Αγοράς (ΔΙΜΕΑ) για τον εντοπισμό φαινομένων κερδοσκοπίας. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της Realnews, έως το τέλος Φεβρουαρίου αναμένεται να επιβληθούν πρόστιμα σε μία ή περισσότερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ που φαίνεται να παρέβησαν τη νομοθεσία σε ό, τι αφορά την πώληση προϊόντων με περιθώριο κέρδους μεγαλύτερο από το επιτρεπόμενο ή δεν είχαν εξασφαλίσει την κατάλληλη επάρκεια για τα προϊόντα που περιλαμβάνει το «καλάθι του νοικοκυριού» ή εμφάνισαν ελλείψεις σε ό,τι αφορά τη σήμανση των προϊόντων. Εάν οι πληροφορίες επιβεβαιωθούν, τουλάχιστον σε μία αλυσίδα σούπερ μάρκετ θα επιβληθεί πρόστιμο πάνω από 50.000 ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι θα γνωστοποιηθεί η ονομασία της στο καταναλωτικό κοινό.
Ο προσδιορισμός του προστίμου αποτελεί μια δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία, καθώς οι ελεγκτές θα πρέπει να υπολογίσουν το κέρδος που θα αποκόμιζε η αλυσίδα σούπερ μάρκετ από το προϊόν που πωλούσε με περιθώριο κέρδους μεγαλύτερο από αυτό του Σεπτεμβρίου του 2021, οπότε και ξεκίνησε ουσιαστικά η ενεργειακή κρίση, η οποία κορυφώθηκε με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Στις περιπτώσεις που οι ελεγκτές εντοπίσουν την παράβαση, το ύψος του προστίμου ανέρχεται στο διπλάσιο από το κέρδος που θα είχε η ελεγχόμενη αλυσίδα σούπερ μάρκετ από την πώληση των συγκεκριμένων προϊόντων με μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους από αυτό που προβλέπει η σχετική νομοθεσία. Για τον προσδιορισμό του όγκου των προϊόντων λαμβάνονται υπ’ όψιν τόσο τα προϊόντα που πουλήθηκαν όσο και τα αποθέματα που διαθέτει στις αποθήκες της η αλυσίδα σούπερ μάρκετ.
Με την αλλαγή της νομοθεσίας, αν σε κάποιο κατάστημα πώλησης τροφίμων επιβάλλεται πρόστιμο άνω των 50.000 ευρώ, θα πρέπει να γνωστοποιείται στο καταναλωτικό κοινό η ονομασία του. Σημειώνεται ότι η δημοσιοποίηση των στοιχείων αλυσίδων σούπερ μάρκετ που υποπίπτουν σε πρακτικές παραβίασης της νομοθεσίας γίνεται αφενός όταν επιβάλλεται πρόστιμο μεγαλύτερο των 50.000 ευρώ ή σε περιπτώσεις που έχει επιβληθεί πρόστιμο για δεύτερη φορά και επομένως η αλυσίδα είναι υπότροπη. Επίσης, για να επιβληθεί ένα πρόστιμο 50.000 ευρώ, θα πρέπει να πρόκειται για προϊόν ευρείας κατανάλωσης, όπως -για παράδειγμα- το γάλα, το ψωμί, τα ζυμαρικά, το κρέας ή το ελαιόλαδο.
Με αμείωτη ένταση
Οι ελεγκτές της ΔΙΜΕΑ έχουν λάβει σαφή εντολή να συνεχίσουν τους ελέγχους με αμείωτη ένταση. Έλεγχοι διενεργούνται σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, από την παραγωγή μέχρι και την τελική πώληση ενός προϊόντος. Στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων επισημαίνουν ότι οι έλεγχοι είναι πλέον αποτελεσματικότεροι με τη βοήθεια της τεχνολογίας, ενώ σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου ο Άδωνις Γεωργιάδης είχε τονίσει ότι υπογράφει την επιβολή των προστίμων αυθημερόν, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα ότι τόσο ο ίδιος όσο και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους θα είναι αμείλικτοι απέναντι σε όσες επιχειρήσεις προσπαθήσουν να κερδοσκοπήσουν σε βάρος των καταναλωτών, τα εισοδήματα των οποίων έχουν δεχθεί ισχυρό πλήγμα εξαιτίας της πρωτοφανών και παρατεταμένων πληθωριστικών πιέσεων.
Εκτός από τον εντοπισμό φαινομένων αισχροκέρδειας, οι ελεγκτές είναι επιφορτισμένοι και με ελέγχους που αφορούν σην παραπλάνηση των καταναλωτών. Προς αυτή την κατεύθυνση, μάλιστα, εντός της εβδομάδας αναμένεται η δημοσίευση υπουργικής απόφασης που θα περιλαμβάνει ρυθμίσεις για την ευκρίνεια των τιμών πάνω στα ταμπελάκια και ειδικότερα για να μπορεί ο καταναλωτής να βλέπει την τιμή ανά μονάδα. Το συγκεκριμένο θέμα προέκυψε μετά την απόφαση ορισμένων βιομηχανιών να μειώσουν το περιεχόμενο των προϊόντων τους. Πλέον θα είναι ευδιάκριτη και με μεγαλύτερη γραμματοσειρά η τιμή του κιλού. Σημειώνεται ότι η ΔΙΜΕΑ έχει πραγματοποιήσει περισσότερους από 4.000 ελέγχους από την αρχή της ενεργειακής κρίσης και έχει επιβάλει πρόστιμα που αγγίζουν τα 3 εκατ. ευρώ σε περίπου 150 επιχειρήσεις.
Σύμμαχος η τεχνολογία
Το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων έχει υιοθετήσει νέα τακτική ελέγχων, αξιοποιώντας τη δυνατότητα που του δίνουν τα τεχνολογικά εργαλεία για την υλοποίηση μαζικών, στοχευμένων και πιο αποτελεσματικών ελέγχων. Πλέον πραγματοποιούνται καθημερινά οι έλεγχοι στις τιμές χιλιάδων προϊόντων και ουσιαστικά με το πάτημα ενός κουμπιού οι ελεγκτές μπορούν να έχουν τις σημαντικότερες ενδείξεις για φαινόμενα κερδοσκοπίας. Στις περιπτώσεις που υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις, πραγματοποιούνται και σχολαστικοί επιτόπιοι έλεγχοι. Όπως είχε αποκαλύψει σε παλαιότερο δημοσίευμά της η «R», οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή καταγράφουν ηλεκτρονικά και σε πραγματικό χρόνο τις τιμές λιανικής και χονδρικής πώλησης των προϊόντων που είναι είτε εντός είτε εκτός του «καλαθιού του νοικοκυριού».
Μάλιστα, ο Άδωνις Γεωργιάδης τόνισε πρόσφατα ότι, επειδή οι έλεγχοι από τα αρμόδια όργανα στην αγορά γίνονται με τη βοήθεια της τεχνολογίας και επειδή υπάρχει τεκμηρίωση, δεν υπάρχουν ακυρώσεις και προσφυγές στη Δικαιοσύνη. Η καταγραφή τιμών σε εκατοντάδες προϊόντα σε καθημερινή βάση αποτελεί ένα σημαντικό «όπλο» για τις ελεγκτικές Αρχές, οι οποίες πλέον μπορούν να εξάγουν ασφαλή συμπεράσματα για τις μεταβολές των τιμών σε συσκευασμένα προϊόντα με το πάτημα ενός κουμπιού. Το αρχείο με τα στοιχεία των μεταβολών στις τιμές εμπλουτίζεται καθημερινά, έτσι ώστε να έχουν οι αρμόδιες υπηρεσίες ολοκληρωμένη εικόνα για την τιμολογιακή πολιτική που ακολουθεί κάθε επιχείρηση.
Η ανάλυση περιλαμβάνει δεκάδες πίνακες και διαγράμματα, όπου καταγράφεται η πορεία των τιμών σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ουσιαστικά, μέσα από την ανάλυση, «χτυπάει καμπανάκι» για εκείνες τις επιχειρήσεις που ενδεχομένως να πωλούν ορισμένα προϊόντα με μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους από το επιτρεπόμενο. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα το αρμόδιο υπουργείο παρουσίασε και τη νέα πλατφόρμα υποβολής καταγγελιών από τους καταναλωτές, kataggelies.mindev.gov.gr. Οι έλεγχοι της ΔΙΜΕΑ επικεντρώνονται σε περίπου 5.000 επιχειρήσεις πώλησης τροφίμων και άλλων προϊόντων που προμηθεύονται τα νοικοκυριά. Ουσιαστικά, πρόκειται για εκείνες τις επιχειρήσεις στις οποίες πραγματοποιούν σχεδόν το σύνολο των καθημερινών αγορών τους τα νοικοκυριά.
Και στη βιομηχανία
Οι έλεγχοι, όμως, δεν περιορίζονται στα σημεία τελικής πώλησης των προϊόντων, όπως είναι τα σούπερ μάρκετ και τα υπόλοιπα καταστήματα τροφίμων. Οι ελεγκτές, όταν διαθέτουν ισχυρές ενδείξεις για ενδεχόμενη παράβαση της νομοθεσίας, προχωρούν σε ελέγχους και στις εταιρείες που παράγουν τα προϊόντα, δηλαδή στις βιομηχανίες τροφίμων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι ελεγκτές εστιάζουν τους ελέγχους στο κόστος παραγωγής που έχει κάθε ελεγχόμενη βιομηχανία. Και σε αυτή την περίπτωση επιβάλλονται πρόστιμα όταν το περιθώριο κέρδους είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο του Σεπτεμβρίου του 2021. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αγορανομική διάταξη περί περιθωρίου κέρδους είναι έκτακτη. Όπως έχει αναφέρει πρόσφατα ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, η αγορανομική διάταξη εφαρμόστηκε για πρώτη φορά για τα προϊόντα που αφορούσαν την πανδημία (αντισηπτικά, γάντια, μάσκες κ.λπ.) και αργότερα επεκτάθηκε και σε άλλα προϊόντα εξαιτίας του υψηλού πληθωρισμού. Σύμφωνα μάλιστα με τον Άδωνι Γεωργιάδη, είναι ένα έκτακτο μέτρο σε μια έκτακτη συγκυρία και δεν μπορεί για πάντα να λειτουργεί έτσι η αγορά. «Δεν είναι πολιτική απόφαση, είναι απλώς ρεαλισμός. Όταν ο πληθωρισμός επιστρέψει στα κανονικά επίπεδα, δεν θα υπάρχει χρεία αυτής της διατάξεως», είχε τονίσει χαρακτηριστικά.
Ενίσχυση
Μέχρι το τέλος Ιουνίου αναμένεται η ενίσχυση της ΔΙΜΕΑ με στελέχη του ιδιωτικού τομέα, προκειμένου να διενεργούνται περισσότεροι και πιο αποτελεσματικοί έλεγχοι. Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο περιλαμβάνει τη στελέχωση της ΔΙΜΕΑ με τουλάχιστον 30 ελεγκτές του ιδιωτικού τομέα αλλά και με εξειδικευμένο προσωπικό, όπως, μεταξύ άλλων, είναι οι δικηγόροι και οι μηχανικοί ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Στους ιδιώτες ελεγκτές θα ανατεθεί έργο ορισμένου χρόνου και για να πραγματοποιήσουν συγκεκριμένο αριθμό ελέγχων τόσο σε θέματα ακρίβειας όσο και σε ζητήματα που αφορούν το παράνομο εμπόριο. Την ίδια στιγμή, σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται η γενικότερη αναμόρφωση και η αναβάθμιση της ΔΙΜΕΑ με σύγχρονα ηλεκτρονικά εργαλεία ελέγχου, με την καθιέρωση προγραμμάτων ενημέρωσης τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους καταναλωτές, καθώς επίσης και με την εγκατάσταση σταθμών ελέγχου παράνομου εμπορίου σε διάφορες περιοχές σε όλη τη χώρα, προκειμένου να λειτουργούν ως σταθερά σημεία ελέγχου οχημάτων που εισέρχονται στην Ελλάδα από γειτονικές χώρες. Για την αναμόρφωση της ΔΙΜΕΑ αναμένεται να υλοποιηθούν τέσσερις μεγάλες μεταρρυθμίσεις, για τις οποίες θα δαπανηθούν 16 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Τρία νέα «καλάθια νοικοκυριού» αλλά και παράταση
Να περιοριστούν οι επιπτώσεις των ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων φιλοδοξεί η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων μέσα από τα «καλάθια του νοικοκυριού» αλλά και την ενίσχυση για την αγορά τροφίμων, το market pass.
Προς αυτή την κατεύθυνση, αναμένεται στις 22 Φεβρουαρίου το σαρακοστιανό «καλάθι του νοικοκυριού» ενόψει της Καθαράς Δευτέρας στις 27 Φεβρουαρίου, το Πασχαλινό «καλάθι» και επίσης για την περίοδο του Πάσχα- ένα «καλάθι» με παιχνίδια, στα πρότυπα του αντίστοιχου που δημιουργήθηκε τις εορτές των Χριστουγέννων.
Το σαρακοστιανό «καλάθι» θα περιλαμβάνει θαλασσινά και πολλά νηστίσιμα προϊόντα, όπως είναι ο ταραμάς και ο χαλβάς. Σημειώνεται ότι η χρονική διάρκεια για το «καλάθι του νοικοκυριού» ολοκληρώνεται στο τέλος Μαρτίου, αλλά είναι βέβαιο ότι θα παραταθεί για τουλάχιστον έναν μήνα, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, φαίνεται πως έχει «κλειδώσει» μια τρίμηνη παράταση, δηλαδή μέχρι το τέλος Ιουνίου.
Την ίδια στιγμή, μέχρι την Παρασκευή, εκτός πολύ μεγάλου απροόπτου, αναμένεται να ανοίξει η πλατφόρμα vouchers.gov.gr για να υποβάλουν τις αιτήσεις τους οι δικαιούχοι προκειμένου να λάβουν οικονομική ενίσχυση για την αγορά προϊόντων. Οι πρώτες πληρωμές αναμένεται να γίνουν μέχρι τις 3 Μαρτίου.
