Γράφει ο Ceteris Paribus
Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ελληνικής κρίσης που το Grexit είναι σενάριο τόσο πραγματικό. Το 2010 δεν τολμούσε καν κανείς να το συζητήσει: μια ελληνική χρεοκοπία, με 300 δισ. ευρώ ελληνικά ομόλογα σε κοινό νόμισμα, στα χέρια ιδιωτών επενδυτών και σε ελληνικό δίκαιο, θα “ανατίναζε” όχι μόνο την Ευρωζώνη αλλά και την παγκόσμια οικονομία.
Το 2012 συζητήθηκε για πρώτη φορά σοβαρά, αλλά γρήγορα το πόρισμα ήταν αρνητικό: η Ευρωζώνη δεν θα άντεχε όχι τις μεσομακροπρόθεσμες αλλά ούτε τις βραχυπρόθεσμες συνέπειες ενός Grexit. Αυτό το πόρισμα οδήγησε στη δεύτερη χρηματοδοτική σύμβαση και το συναρτώμενο με αυτήν δεύτερο μνημόνιο. Τώρα, συζητείται για τρίτη φορά, κι αυτή τη φορά πιο σοβαρά από ποτέ. Τώρα, το πόρισμα είναι διαφορετικό: η Ευρωζώνη μπορεί να αντέξει βραχυπρόθεσμα τους κραδασμούς ενός Grexit, αλλά οι μεσομακροπρόθεσμες συνέπειες εξακολουθούν να φοβίζουν πολύ έντονα – όλοι μιλούν για “αχαρτογράφητα νερά”.
Σε αυτό το πλαίσιο, η συζήτηση έχει ανάψει. Το σημερινό εντιτόριαλ των Financial Times έχει τον εύγλωττο τίτλο “Το Grexit είναι η καταστροφή που δεν πρέπει να συμβεί”, σημειώνοντας ότι “Η Ευρώπη μπορεί να αντέξει προσωρινά το Grexit, αλλά το μακροπρόθεσμο κόστος είναι ανυπολόγιστο. Η έξοδος από ένα ενιαίο νόμισμα οδηγεί σε αχαρτογράφητα ύδατα για τα οποία δεν έχουν προετοιμαστεί ούτε οι πολιτικοί ούτε οι αγορές”.
Η Morgan Stanley σε 19σέλιδη έκθεσή της εκτιμά ότι οι πιθανότητες Grexit είναι αυτή τη στιγμή 25%, αλλά μπορούν να αυξηθούν κατά πολύ τους επόμενους μήνες. Εκτιμά επίσης ότι οι πιθανότητες για μια πολιτική συμφωνία έχουν ελαχιστοποιηθεί.
Αυτό το τελευταίο φαίνεται να επιβεβαιώνεται και από το κλίμα που δημιουργείται τις τελευταίες μέρες στις σχέσεις κυβέρνησης και δανειστών: Ο Ντάισελμπλουμ μιλά για πιθανότητα μέτρων ελέγχου της ροής κεφαλαίων αλα Κύπρος, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γαβριήλ Σακελλαρίδης απαντάει σε σκληρή γλώσσα, τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών στην Αθήνα νιώθουν -και είναι- ανεπιθύμητα από τους υπουργούς, οι Βρυξέλλες ζητούν “πάγωμα” όλων των νομοσχεδίων γιατί συνιστούν μονομερείς ενέργειες και η κυβέρνηση απαντά ότι δεν αναστέλλει τη διαδικασία ψήφισής τους από τη Βουλή, ο Σόιμπλε συνεχίζει να απειλεί στη γνωστή ωμή γλώσσα αλλά και ο Αλέξης Τσίπρας απαντάει σε αποφασιστικούς τόνους ότι δεν θα κάνουμε τη χάρη στους δανειστές να συμφιλιωθούμε με τα μνημόνια, στελέχη της πλειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ αρθρογραφούν πλέον ανοιχτά υπέρ του Grexit αν η άλλη επιλογή είναι η υποταγή στα μνημόνια κ.λπ.
Καθώς λοιπόν η έξοδος από το ευρώ έχει γίνει σοβαρή υπόθεση εργασίας και οι εκτιμήσεις για τις συνέπειες και τη σκοπιμότητά της στα συστημικά κέντρα ποικίλλουν, έχει αρχίσει να γίνεται στα σοβαρά και η παρεπόμενη συζήτηση: πώς θα διαχειριστεί η Ευρωζώνη το -πιθανό πλέον- Grexit;
Ο “σκληρός” κ. Σόιμπλε, σύμφωνα με γνωστό δημοσίευμα, το έθεσε χωρίς περιστροφές στον κ. Βαρουφάκη: “μπορείτε να φύγετε, κι εμείς θα σας συνδράμουμε” ήταν περίπου το νόημα. Ο γνωστός οικονομολόγος και βουλευτής πλέον του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Λαπαβίτσας το έθεσε σε… λογοτεχνική γλώσσα, λέγοντας ότι πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε ενόψει του Grexit να “μη στάξει αίμα στο χαλί”… Προφανώς όμως το νόημα αυτής της φράσης είναι διαφορετικό αν μιλάμε για την Ελλάδα και διαφορετικό αν μιλάμε για την Ευρωζώνη, δηλαδή διαφορετικό γι’ αυτούς που μένουν και διαφορετικό γι’ αυτόν που… φεύγει.
Η Ευρωζώνη ενδιαφέρεται ύστερα από ένα Grexit να μην υπάρξουν “τυφλές”, δηλαδή εκτός οποιασδήποτε διαχείρισης, εξελίξεις σε κρίσιμους τομείς: Τι θα γίνει με τις 4 ελληνικές συστημικές τράπεζες που είναι μέρος του ευρωπαϊκού συστήματος τραπεζικής εποπτείας και την ευθύνη της εποπτείας τους έχει πλέον η ΕΚΤ; Ο μηχανισμός ευρωπαϊκής εποπτείας δεν ισχύει μόνο για την Ευρωζώνη αλλά για όλη την Ε.Ε. Θα συνεχίσει η ΕΚΤ να παρέχει ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες; Τι θα γίνει με το ελληνικό κρατικό χρέος; Σε ποιο νόμισμα θα αποτιμάται; Θα δοθεί σαν “μπόνους εξόδου” κάποιας μορφής αναδιάρθρωσή του; Τι θα γίνει με την ισοτιμία του νέου νομίσματος σε σχέση με το ευρώ; Θα παράσχει στήριξη η ΕΚΤ ώστε η δραχμή να μην υποτιμηθεί βίαια αλλά σε ήπια και ελεγχόμενα ποσοστά; Θα υπάρξει κάποιου είδους αναπτυξιακό “μπόνους εξόδου”;
Βέβαια, η συζήτηση αυτή και η συμφωνία επί τέτοιων “καυτών” ζητημάτων είναι τόσο δύσκολη όσο και η συζήτηση για μια λύση εντός ευρώ. Να μη “στάξει αίμα στο χαλί” είναι αδύνατον, και σε κάποιου το χαλί θα στάξει περισσότερο αίμα… Και μη βιαστείτε να στοιχηματίσετε: υπό προϋποθέσεις, μπορεί να στάξει περισσότερο αίμα στο ευρωπαϊκό και όχι στο ελληνικό χαλί. Ή, για να το πούμε με άλλους όρους: βραχυπρόθεσμα θα ζοριστεί περισσότερο η Ελλάδα, αλλά μεσομακροπρόθεσμα θα ζοριστεί περισσότερο η Ευρωζώνη…
