Ανεβαίνει η ένταση στην ανατολική Μεσόγειο μετά τη συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη για τα θαλάσσια σύνορα, την οποία και επιβεβαίωσε η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης υπό τον Φάγεζ Αλ Σάρατζ, ενώ τη χαρακτήρισε “παράνομη” η κυβέρνηση της ανατολικής Λιβύης υπό τον Χαλίφα Χάφταρ.
Νωρίτερα, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε δηλώσει ότι η συμφωνία στόχο έχει την προστασία των δικαιωμάτων της Άγκυρας βάσει του Διεθνούς Δικαίου, ενώ πρόσθεσε πως η Τουρκία δεν μπόρεσε να καταλήξει σε τέτοιες συμφωνίες με μερικές άλλες χώρες, αλλά μπορεί να το πράξει στο μέλλον.
Έντονη ήταν η αντίδραση της Αθήνας μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας, με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια να καλεί τον Τούρκο πρέσβη προκειμένου να ζητήσει εξηγήσεις. Προηγουμένως, ο Ν. Δένδιας έσπευσε να καταγγείλει την απόπειρα καθορισμού Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Άγκυρας και Τρίπολης: «Μια τέτοια προσπάθεια είναι παντελώς αγεωγράφητη, διότι αγνοεί κάτι το οποίο ο καθένας μπορεί να διαπιστώσει, ότι ανάμεσα στις δύο χώρες υπάρχει ο μεγάλος γεωγραφικός όγκος της Κρήτης» τόνισε και πρόσθεσε ότι “μια τέτοια προσπάθεια είναι στα όρια της φαιδρότητας».
Στη συνέχεια, το υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε γραπτή δήλωση στην οποία γίνεται λόγος για κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και τονίζεται ότι «μια τέτοια ενέργεια δεν θα συμβάδιζε με την αρχή της καλής γειτονίας».
«Η υπογραφή μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης μνημονίου κατανόησης δεν μπορεί να παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων χωρών. Μια τέτοια ενέργεια θα παραβίαζε κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και δεν θα παρήγε έννομα αποτελέσματα» αναφέρεται στη δήλωση του υπουργείου.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές μάλιστα, υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία του υπουργού Εξωτερικών με τους ομολόγους του της Κύπρου και της Αιγύπτου, ενώ άμεσα θα ενημερωθεί η “υπουργός Εξωτερικών” της Ε.Ε. Φεντερίκα Μογκερίνι.
Η συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, εκτός από τις αντιδράσεις που έχει προκαλέσει στην Αθήνα -και όχι μόνο-, είναι έωλη και λόγω της ουσιαστικής διαρχίας στη διαλυμένη χώρα μετά το τέλος της εποχής Καντάφι.
Από το 2014 η Λιβύη είναι διαιρεμένη σε αντίπαλα στρατιωτικά και πολιτικά στρατόπεδα τα οποία έχουν την έδρα τους στην πρωτεύουσα Τρίπολη και στην ανατολική Λιβύη. Η κυβέρνηση Σάρατζ, με την οποία υπέγραψε η Άγκυρα, βρίσκεται σε σύγκρουση με τις δυνάμεις με επικεφαλής τον Χαλίφα Χάφταρ, που έχουν την έδρα τους στην ανατολική Λιβύη.
Ο Χάφταρ ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος των λιβυκών πετρελαιοπηγών και πετρελαϊκών εγκαταστάσεων, όμως τα πετρελαϊκά έσοδα ελέγχονται από την κεντρική τράπεζα στην Τρίπολη. Οι δύο αντίπαλες στρατιωτικές συμμαχίες αντιπαρατίθενται επίσης στα περίχωρα της πρωτεύουσας.
Τον Ιούνιο, ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός του Χάφταρ ανακοίνωσε πως διέκοψε όλες τις σχέσεις με την Τουρκία και πως όλες οι τουρκικές εμπορικές πτήσεις ή τα τουρκικά πλοία που προσπαθούν να φτάσουν στη Λιβύη θα αντιμετωπίζονται ως εχθρικά.
Επιπλέον, οι δυνάμεις του Χάφταρ συγκρούονται αυτές τις μέρες για τον έλεγχο κάποιων πετρελαιοπηγών και με το Τσαντ.
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, η κίνηση της Τουρκίας να προχωρήσει σε συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα μόνο ως λάδι στη φωτιά των διενέξεων σχετικά με την εκμετάλλευση ενεργειακών κοιτασμάτων στην ανατολική Μεσόγειο μπορεί να εκληφθεί. Άλλωστε, μόλις συμπληρώθηκαν δύο εβδομάδες από τότε που οι υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. συμφώνησαν να επιβάλουν οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας επειδή αυτή παραβιάζει την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου πραγματοποιώντας γεωτρήσεις στα ανοιχτά των κυπριακών ακτών.
