Στις Βρυξέλλες στρέφονται σήμερα όλα τα βλέμματα, όπου θα συζητηθεί αναλυτικά στην έκτακτη σύνοδο κορυφής το σχέδιο συμφωνίας του «διαζυγίου» Ηνωμένου Βασιλείου -Ε.Ε. και το σχέδιο πολιτικής διακήρυξης, που περιγράφει το πλαίσιο της μελλοντικής σχέσης ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου.
Πρόκειται για το τελευταίο κεφάλαιο μιας μακράς, περίπλοκης, επίπονης διαπραγμάτευσης καθώς η Βρετανία ετοιμάζεται να αποχωρήσει από την ΕΕ στις 29 Μαρτίου του 2019.
Τι περιλαμβάνει η ατζέντα
Η ατζέντα περιλαμβάνει την συζήτηση και έγκριση δύο χωριστών κειμένων που συμφώνησαν οι διαπραγματευτικές ομάδες Λονδίνου και Βρυξελλών τις τελευταίες δύο εβδομάδες.
Το νομικά δεσμευτικό σύμφωνο απόσυρσης από την Ε.Ε., γνωστό ως και σύμφωνο «διαζυγίου» περιλαμβάνει τους όρους για το Brexit, το δρόμο του οποίου είχε ανοίξει το δημοψήφισμα του Ιουνίου του 2016 στη Βρεανία, όταν το 52% αποφάσισε να φύγει από την Ένωση, στην οποία είχε ενταχθεί το 1973.
Το κείμενο των 585 σελίδων ασχολείται με μια σειρά βασικών θεμάτων:
- Τα δικαιώματα των πολιτών: Οι Ευρωπαίοι πολίτες που διαβιώνουν στη Βρετανία και οι Βρετανοί που ζουν σε χώρες της ΕΕ θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα στην εργασία και τη διαβίωσή τους, που είχαν έως σήμερα, δεν θα χρειάζονται βίζα για σύντομες επισκέψεις,
- Ο λογαριασμός του διαζυγίου: Η Βρετανία θα συνεχίσει να πληρώνει μέχρι το 2020 όσα προβλέπονται από τις δεσμεύσεις της στα κοινοτικά προγράμματα και για την περίοδο χρηματοδότησης που ολοκληρώνεται σε δύο χρόνια, ποσό που έχει εκτιμηθεί σε περίπου 50 δισ ευρώ (39 δισ. λίρες).
- Τα ιρλανδικά σύνορα: Το προσχέδιο της συμφωνίας υποχρεώνει Ηνωμένο Βασίλειο και ΕΕ να αποδεχθούν το λεγόμενο backstop μια ρήτρα ασφαλείας που εγγυάται ότι τα σύνορα μετά της Ιρλανδίας, που είναι μέλος της Ένωσης και της Βόρειας Ιρλανδίας που είναι κομμάτι του ΗΒ, θα παραμείνουν απαλλαγμένα από τελωνεία και άλλα εμπόδια με τις δύο πλευρές να ελπίζουν ότι μέχρι το 2020 μια νέα συμφωνία θα καταστήσει περιττή τη ρήτρα αυτή.
- Μεταβατική περίοδος: Η περίοδος αυτή θα συνεχιστεί μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου 2020, ώστε οι δύο πλευρές να συμφωνήσουν σε μια νέα εμπορική σχέση και μπορεί να παραταθεί για δύο χρόνια πριν την 1η Ιουλίου του 2020, εφόσον κριθεί απαραίτητο.
Το δεύτερο κείμενο είναι η πολιτική διακήρυξη, ένα φιλόδοξο μη δεσμευτικό κείμενο που σκιαγραφεί τους όρους της μελλοντικής σχέσης μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου σε 26 σελίδες, από το εμπόριο μέχρι τους στενούς δεσμούς στην εξωτερική πολιτική, και τη συνεργασία στην άμυνα, την ασφάλεια, στην επιβολή του νόμου.
Τι θα γίνει σήμερα
Οι ηγέτες των κρατών μελών της ΕΕ θα ψηφίσουν για αυτά τα δύο κείμενα. Τις τελευταίες μέρες πριν την έκτακτη σύνοδο κορυφής ορισμένες χώρες ήγειραν κάποιες ενστάσεις αναφορικά με το περιεχόμενο της συμφωνίας του διαζυγίου περιλαμβανομένων των δικαιωμάτων αλιείας στα βρετανικά χωρικά ύδατα στη μετά Brexit εποχή, ενώ η Ισπανία απείλησε να τινάξει στον αέρα τη σύνοδο μέχρι να της δοθούν διαβεβαιώσουν για το καθεστώς του Γιβραλτάρ, αλλά επήλθε συμφωνία στο θέμα, που προβλέπει οι όποιες μελλοντικές συνομιλίες σχετικά με το Γιβραλτάρ, να γίνουν με την συμμετοχή της Ισπανίας.
To πρόγραμμα της συνόδου
Το πρόγραμμα της έκτακτης Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με βάση την ώρα Ελλάδας, έχει ως εξής:
-09:30 αφίξεις ηγετών.
-10:30 ανταλλαγή απόψεων με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι.
-11:00 συνεδρίαση εργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
-12:00 συνάντηση με την πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Τερέζα Μέϊ.
-13:00 κοινή συνέντευξη Τύπου του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της έκτακτης Συνόδου Κορυφής.-
Τι θα γίνει μετά τη σύνοδο
Υπό την προϋπόθεση ότι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ θα εγκρίνουν σήμερα τα δύο κείμενα Βρυξέλλες και Λονδίνο θα αρχίσουν να προετοιμάζουν, η κάθε μία από την πλευρά της, τις συνομιλίες για τις σχέσεις ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου μετά το Brexit, το πλαίσιο των οποίων καθορίζεται από το κείμενο της πολιτικής διακήρυξης.
Το δυσκολότερο εμπόδιο που απομένει είναι, πάντως, η επικύρωση της συμφωνίας από το βρετανικό κοινοβούλιο. Η Τερέζα Μέι θα ήθελε η ψηφοφορία να διεξαχθεί πριν από την διακοπή των εργασιών του κοινοβουλίου στις 21 Δεκεμβρίου, αλλά το έργο της είναι εξαιρετικά δύσκολο καθώς θα πρέπει να κερδίσει τη στήριξη της πλειοψηφίας των 650 μελών της Βουλής των Κοινοτήτων. Το σχέδιο έχει δεχθεί επιθέσεις απ’ όλες τις πλευρές. Δεκάδες βουλευτές των Τόρηδων αναμένεται να το καταψηφίσουν όπως και η αξιωματική αντιπολίτευση των Εργατικών καθώς και οι Ιρλανδοί του DPU, οι οποίοι στηρίζουν την κυβέρνηση συνασπισμού της Μέι με δέκα βουλευτές.
Εάν, πάντως, ψηφισθεί η συμφωνία και στη Βρετανική βουλή , θα μένει ακόμη στη κυβέρνηση να παρουσιάσει εσπευσμένα ένα νομοσχέδιο αποχώρησης και εφαρμογής του Brexit, προκαλώντας νέες έντονες συνομιλίες.
Οι ειδικοί υπενθυμίζουν ότι οι ευρωπαϊκές συνθήκες της Ρώμης και του Μάαστριχτ χρειάσθηκαν συνομιλίες 40 ημερών στην Βουλή των Κοινοτήτων και την Βουλή των Λόρδων.
Ανάμεσα στην σύνοδο κορυφής της Κυριακής και την 29η Μαρτίου δεν μένει παρά χρονικό διάστημα 60-70 ημερών.
Το μπαλάκι θα περάσει στη συνέχεια στο γήπεδο του Ευρωκοινοβουλίου όπου θα ξεκινήσει η διαδικασία επικύρωσης της συμφωνίας, που προβλέπει την σύνταξη μίας εισήγησης για την συμφωνία αποχώρησης και την πολιτική διακήρυξη για την μελλοντική σχέση, πριν από μία ψηφοφορία στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπου απαιτείται απλή πλειοψηφία. Η ψηφοφορία αυτή αναμένεται να γίνει στις αρχές του 2019, αλλά θεωρητικά μπορεί να διεξαχθεί μέχρι και την 28η Μαρτίου 2019.
Μετά την επικύρωση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η συμφωνία αποχώρησης πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου απαιτείται ειδική πλειοψηφία: 72% των 27 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, δηλαδή 20, που εκπροσωπούν το 65% του πληθυσμού των κρατών.
Τι θα γίνει αν καταψηφίσει η Βουλή των Κοινοτήτων τη συμφωνία
Αν οι Βρετανοί βουλευτές απορρίψουν τη συμφωνία, όπως φαίνεται και το πιθανότερο, ανοίγονται διάφορα σενάρια. Ο ηγέτης των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, πιθανότατα θα πιέσει για προσφυγή στις κάλπες το συντομότερο δυνατό. Οι Τόρηδες θα επιδιώξουν είτε να αποπέμψουν την Τερέζα Μέι από την ηγεσία του κόμματος ή θα προσπαθήσουν να τροποποιήσουν τη συμφωνία για το Brexit προτού πάει για δεύτερη ψηφοφορία στη Βουλή.
Στο μεταξύ όσοι επιδιώκουν ένα δεύτερο δημοψήφισμα για το Brexit αναμένεται να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να πετύχουν να ζητηθεί για δεύτερη φορά η γνώμη των πολιτών, περιλαμβανομένης και της επιλογής της παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ. Μένει να αποδειχθεί, ωστόσο, κατά πόσον οι πολιτικοί ή το εκλογικό σώμα θα έχουν την όρεξη για ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Μέχρι το Μάρτιο δεν απομένει πολύς χρόνος για τους Βρετανούς πολιτικούς να δράσουν και ο κίνδυνος είναι ορατός να φύγει η Βρετανία από την ΕΕ χωρίς συμφωνία – προοπτική που χαρακτηρίζεται από πολλούς ως καταστροφική, κυρίως για το Ηνωμένο Βασίλειο, και την οποία απεύχονται και οι δύο πλευρές.
