Το άρθρο γράφτηκε στα πλαίσια της μερικής και γρήγορης ενημέρωσης για την αρχή της Συριακής Κρίσης, αναφέρεται στα εσωτερικά μέρη και στα εξωτερικά, στην διένεξη τους στον εμφύλιο πόλεμο και στην μετάβαση από την απλή σύγκρουση στην πολλαπλή.
Γράφει η Αικατερίνη Δαουτάκου, υπεύθυνη της Γραμματείας των Διεθνών Σχέσεων και της Ευρωπαϊκής Ένωσης της Διεύθυνσης Αθηνών, προπτυχιακή φοιτήτρια στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Καθώς οι εξελίξεις τρέχουν με ραγδαίο ρυθμό, οι πράξεις και οι αποφάσεις του Donald Trump για την εκτόξευση των 60 πυραύλων “Τομαχόκ” στην αεροπορική βάση Αλ-Σααϊράτ ως απάντηση στην χρήση χημικών από το καθεστώς Άσαντ, φέρνει πάλι στο προσκήνιο το θέμα της Συριακής Κρίσης.
Πολλοί πολίτες καλούνται να ακούσουν και να γίνουν αποδέκτες καθημερινά ενός μεγάλου πλήθους πληροφοριών σχετικά με το θέμα της Συρίας. Ωστόσο, ένα μεγάλο ποσοστό δεν είναι γνώστες του τι εστί η Συριακή Κρίση, ποιοι ήταν οι αρχικοί δρώντες και ποιοι είναι σήμερα. Αξιόλογο είναι να διερευνηθεί εν τάχει για το εάν μιλάμε για μία σύγκρουση μεταξύ καθεστωτικών και αντικαθεστωτικών, θρησκειών, ομάδων συμφερόντων ή για μία διαρκή επίδειξη ισχύος των δυνάμεων των κυρίαρχων και μικρότερων κρατών.
Αλήθεια, μπορεί να χαρακτηριστεί και ως πολλαπλή;
Αρχικά, το επίσημο ιστορικό πλαίσιο της Κρίσης ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2011. Ύστερα από τις δράσεις του Μπασάρ Αλ Άσαντ να κατευνάσει με σκληρά μέτρα τις τότε διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης, οι οποίες είχαν επηρεαστεί από το κύμα της ανερχόμενης Αραβικής Άνοιξης, που απέβλεπε στην ανατροπή των δικτατορικών καθεστώτων στην Μέση Ανατολή. Από εκεί και πέρα με την ακολουθία μερικών γεγονότων, ο πόλεμος πήρε την σημερινή του μορφή, δηλαδή της εμφύλιας διαμάχης και της ένοπλης σύγκρουσης μέσα στα όρια του Συριακού εδάφους, ενώ στο εξωτερικό του έχει γίνει ένα πεδίο συνεχόμενων διενέξεων και συγκρούσεων συμφερόντων.
Όμως, ποιοι υποστηρίζουν το Καθεστώς, ποιοι είναι κατά του, τι συμφέροντα έχουν και το Ισλαμικό Κράτος τι σχέση έχει με αυτή την κρίση;
Καταρχάς, θα πρέπει να γίνει διαχωρισμός των εμπλεκόμενων μερών πρώτα σε εσωτερικά και ύστερα σε εξωτερικά με κριτήριο την βαρύτητα συμμετοχής. Σε πρώτο στάδιο οι ομάδες που υποστηρίζουν το καθεστώς στο εσωτερικό είναι το Κόμμα Μπαάθ που ένα μεγάλο μέρος της οικογένειας Άσαντ το αποτελεί, δημιουργεί πολιτικές και θρησκευτικές έριδες ανάμεσα στους Σουνίτες Μουσουλμάνους και στους Αλαουϊτες για να επικρατήσει μία κατάσταση σαν του Ιράκ.
Δεύτερον, πλην του στρατού του καθεστώτος, μία επικρατούσα πλειοψηφία Σουνιτών τον υποστηρίζουν θεωρώντας ότι το θρησκευτικό στοιχείο αποτελεί κοινό ορόσημο. Επίσης, κάποια μικρά φιλοκαθεστωτικά κόμματα τα οποία ανήκουν στην θέση της αντιπολίτευσης θέτονται υπέρ του. Πρόσθετα, οι δυνάμεις του Δημοκρατικού Κουρδικού Κόμματος ακολουθούν την ίδια στάση διότι αποσκοπούν στην νομιμοποίηση του Κουρδικού Κράτους στη Βόρεια Συρία και στην απελευθέρωση από το Ισλαμικό Κράτος. Επιπλέον, ομάδες από τους εξωτερικούς δρώντες που εμπλέκονται ενεργά στο εσωτερικό είναι μερικές ταξιαρχίες ιρανικής καταγωγής.
Ωστόσο , πολλοί είναι αυτοί που αντιτίθενται στον Άσαντ στο εσωτερικό, όπως τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης, δηλαδή οι φιλελεύθεροι, οι σοσιαλιστές, οι αριστεροί, οι κοσμικοί, μερικά από τα κουρδικά, οι φύλαρχοι, ισλαμιστές με το κίνημα “Αδερφοί Μουσουλμάνοι”. Άτομα που ανήκαν στο στρατό του Καθεστώτος αποστάτησαν και μαζί την βοήθεια της αντιπολίτευσης έχουν δημιουργήσει τον Ελευθεριακό Συριακό Στρατό, ο οποίος έχει έδρα την Τουρκία, όμως εξαιτίας της υποχρηματοδότησης, εφαρμόζει την τακτική του ανταρτοπόλεμου.
Από την άλλη μεριά της όχθης, έχουν ταχθεί εναντίον του πολλές από τις τρομοκρατικές οργανώσεις που έχουν θρησκευτικό πρόσημο, όπως αυτής της Al-Nusra, που αποτελεί παρακλάδι της Al Qaeda στην Συρία. Αν και στην αρχή συμπορευόταν με το ISIS τελικά διασπάστηκαν εξαιτίας της μεταξύ τους σύγκρουσης.
Αποδεικνύεται ότι στο όνομα του ISIS και στις αρχές της Τζιχάντ, έχουν διαπραχθεί τα μεγαλύτερα τρομοκρατικά χτυπήματα και βανδαλισμοί όχι μόνο στην Συρία, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν και πολλοί από τους δρώντες τίθονται κατά του Άσαντ, αναγνωρίζουν ότι θα πρέπει να καταπολεμήσουν το Ισλαμικό Κράτος που αποτελεί μέγιστο κίνδυνο για όλη την οικουμένη. Κάτι το οποίο άλλαξε τους κανόνες της σύγκρουσης κατά πολύ, όμως για μικρό χρονικό διάστημα.
Ωστόσο, μετά την εκλογή του νέου Αμερικανού προέδρου και τις μετέπειτα δράσεις του, το παιχνίδι ξαναέρχεται στους βασικούς κανόνες του και στις αρχικές επιταγές του. Με τα εσωτερικά εμπλεκόμενα μέρη να παίρνουν τις αρχικές τους θέσεις και τα εξωτερικά να ισχυροποιούν τα επιχειρήματά τους, ενισχύοντας την εσωτερική κατάσταση με την στάση τους, είτε να έρχονται σε συνεχής αντιπαράθεση μεταξύ τους σε διπλωματικό επίπεδο, είτε να δημιουργούν συμμαχίες οι οποίες θα εξυπηρετούν τα συμφέροντα τους, όπως η περίπτωση των ΗΠΑ, της Ρωσίας, τα λοιπών κρατών και οργανώσεων.
Μερικοί από τους εξωτερικούς δρώντες έχουν πάρει το μέρος του Μπαράν, καθώς τον χρηματοδοτούν και τον ενισχύουν, παράλληλα όμως να ενισχύεται και η ισχύ τους όπως το Ιράν, η Χεζμπολάχ, το Ιράκ και τα λοιπά γειτονικά κράτη, αποκτώντας κοινούς συμμάχους και εχθρούς. Όμως, ένας μεγαλύτερος και σημαντικότερος παίκτης που παίρνει ενεργά μέρος σε αυτή την σύγκρουση είναι η Ρωσία με την πώληση πυρομαχικών στο καθεστώς, η οποία επιδιώκει να εξασφαλίσει την στρατιωτική της βάση στην Ταρτούς.
Παράλληλα, η Συρία αποτελεί έναν σπουδαίο σύμμαχο για τα εξωτερικά θέματα της και την επίδειξη ισχύος στην Μέση Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο έναντι των ΗΠΑ. Αυτό γίνεται πιο εμφανές ειδικά μετά την εκτόξευση των πυραύλων με τις δηλώσεις του Πούτιν να είναι συνεχείς και προειδοποιητικές προς τον Αμερικανό Πρόεδρο.
Την αντίθετη κατεύθυνση από αυτή της Ρωσίας, έχουν πάρει οι ΗΠΑ, η Τουρκία, η Γαλλία και ο ΟΗΕ και άλλα μικρότερα κράτη. Η Γαλλία φαίνεται να υποστηρίζει τις ΗΠΑ, όπως αυτό έγινε αντιληπτό από την συνάντηση Ολλάντ-Τραμπ που αποφάσισαν από κοινού να λάβουν μέτρα για την απάλυνση της τρομοκρατίας. Βέβαια, υπάρχουν αναλυτές που αμφισβητούν την πρόθεση της Γαλλίας και θεωρούν ότι θέλει να εμπλακεί έμμεσα στα θέματα της Μ.Ανατολής.
Οι ΗΠΑ σε όλη αυτή την σύγκρουση έχει τον κυριότερο και τον πρωταρχικό ρόλο, διότι δεν παύει να είναι κυρίαρχο κράτος. Η μεγαλύτερη επιδίωξη της Αμερικής, μετά την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, είναι η παράδοση των χημικών όπλων από το καθεστώτος Άσαντ.Βεβαίως, η εξισορρόπηση των σχέσεων μερικών κρατών με την Αμερική όπως το Ιράν, το Ιράκ, η αύξηση της συμμετοχής στα ανατολικά ζητήματα, αποβλέποντας στην μείωσης της δύναμής τους και στο έλεγχο των πυρηνικών δεν φαινόταν κακή για τις ΗΠΑ.
Επίσημα ο ΟΗΕ έχει αναγνωρίσει και έχει καταδικάσει τα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί από την αρχή του πολέμου, έχει δημιουργήσει το μη κυβερνητικό Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που δίνει συνεχώς αναφορά για την κατάσταση στο συριακό έδαφος.
Ένα από τα κύρια εμπλεκόμενα μέρη, που μονοπωλεί το ενδιαφέρον σήμερα λόγω της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος είναι η Τουρκία. Η γειτονική μας χώρα, παρόλα τα εσωτερικά προβλήματά της και την επιθυμία του Ερντογάν να γίνει απόλυτος και εσαεί μονάρχης, ασκεί μεγάλη πίεση στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής.
Αν και η τουρκική κυβέρνηση δείχνει μετριοπάθεια στο θέμα της Συρίας, πάντα θα υπάρχει ο φόβος της δημιουργία ενός νέου Κουρδικού Κράτους που θα απειλεί τα σημερινά σύνορα της Τουρκίας. Ο Ταγίπ για να αντιμετωπίσει τους εσωτερικούς δικούς του δαίμονες και του κράτους του, παραληρεί, εκφοβίζει, παραβιάζει τα σύνορα χωρών και γίνεται ένας πραγματικός σωβινιστής. Με αποτέλεσμα, να δημιουργείται κλίμα χάσματος και διαδοχικών αντιδράσεων με την διεθνή κοινότητα και τα γειτονικά κράτη.
Εν κατακλείδι, η Συριακή Κρίση θα μας απασχολήσει για πολλά χρόνια ακόμα, όχι για το ζήτημα το ποιοι θα πάρουν μέρος και το ποιος θα ωφελιθεί περισσότερο, αλλά συγκεκριμένα για το πεδίο των δράσεων και των αντιδράσεων που θα δημιουργηθεί στις σχέσεις των κρατών κατά την διάρκεια της εμπλοκής και μετά από αυτή.
Πλέον δεν μπορούμε να αναφερθούμε σε μία απλή διένεξη που ο καθένας προασπίζει τα συμφέροντα του, αλλά σε μία πολλαπλή σύγκρουση που ο καθένας αναλόγως με τις αποφάσεις και τις δράσεις του δημιουργεί μία συνεχή αλληλεπίδραση. Για αυτό το λόγο, κάλλιστα θα μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με ένα domino γεγονότων θέσεων και σχέσεων, το οποίο θα μας απασχολήσει για πολύ καιρό σίγουρα…
