Ούτε τους χιλιάδες νεκρούς σε Τουρκία και Συρία από τους φονικούς σεισμούς σεβάστηκαν οι δουλέμποροι ούτε τον θάνατο των τεσσάρων μωρών στη Λέρο, δύο μέρες πριν ξεκινήσουν το νέο δρομολόγιο, στέλνοντας ξανά σε βέβαιο θάνατο τα ξημερώματα της Δευτέρας μία ακόμα βάρκα με μετανάστες στη Λέσβο. Οπως αποκαλύπτει ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής, το τουρκικό λιμενικό είδε τη βάρκα να αναχωρεί αλλά δεν προέβη σε καμία ενέργεια για να σταματήσει το βέβαιο ναυάγιο.
Οι μαρτυρίες των μεταναστών συγκλονίζουν όπως και οι εικόνες της διαλυμένης από τα κύματα και τον βοριά βάρκα τους. «Μας έστειλαν στον θάνατο. Στην κόλαση, δεν μας έδωσαν άλλη επιλογή. Η άλλη επιλογή ήταν να μας αφήσουν στο δάσος να πεθάνουμε από κρύο και πείνα» είναι μερικές από τις κουβέντες που ψέλλισαν στα στελέχη του Λιμενικού οι πρώτοι μετανάστες που μεταφέρθηκαν στο ΚΥΤ Λέσβου, καθώς οι περισσότεροι οδηγήθηκαν με υποθερμία στο νοσοκομείο του νησιού.
Κανένας έλεγχος
Εγκληματικές είναι οι ευθύνες για ακόμα μία φορά των τουρκικών αρχών. Σύμφωνα με πληροφορίες του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής, οι μετανάστες ανέφεραν πως κατά τη διαδρομή από τη Σμύρνη μέχρι και την παραλία που αναχώρησαν κοντά στο Αϊβαλί -δηλαδή ταξίδι 2,5-3 ωρών- δεν είδαν καθόλου τις τουρκικές αρχές ούτε κάποιος τους έλεγξε. Και φυσικά, οι συγκεκριμένοι οδικοί άξονες όπως και ακτές είναι οι πιο κλασικοί δρόμοι που επιλέγονται από τα κυκλώματα, με την τουρκική αστυνομία να έχει αφήσει όλη τη ζώνη στον έλεγχο των δουλεμπόρων.
Ωστόσο, στα χέρια των ανδρών του Λιμενικού Σώματος είναι και μία ακόμα -από τις δεκάδες που υπάρχουν από άλλα παρόμοια ναυάγια- μαρτυρία μετανάστη από την Υεμένη στον οποίο οι λιμενικοί έδειξαν σε φωτογραφίες διάφορα σκάφη και εκείνος αναγνώρισε ως το σκάφος που τους πλησίασε εκείνο μιας τουρκικής ακταιωρού! Οπως είπε χαρακτηριστικά στα στελέχη της Λέσβου, η τουρκική ακταιωρός βρέθηκε με δικές του εκτιμήσεις σε απόσταση μισού χιλιομέτρου από την υπερφορτωμένη με άτομα λέμβο τους και όχι μόνο δεν βοήθησαν στη διάσωση, αφού όλοι οι μετανάστες είχαν πανικοβληθεί από την κακοκαιρία και ζητούσαν σπαρακτικά βοήθεια, αλλά έφυγαν επιδεικτικά μην εμποδίζοντας την πορεία τους προς τα ελληνικά χωρικά ύδατα, επιτρέποντάς τους να συνεχίσουν απρόσκοπτα το ταξίδι τους… προς τον θάνατο. Λίγες ώρες αργότερα η φουσκωτή βάρκα διαλύεται από τη μανία των κυμάτων που την έριχναν στα βράχια της Λέσβου και 42 μετανάστες βρέθηκαν στη θάλασσα χωρίς σωσίβιο, με πολλούς να τη βλέπουν και να τη βιώνουν για πρώτη φορά.
Εξαναγκασμός
Η φρίκη από τις λεπτομέρειες που φέρνει στο φως ο «Ε.Τ.» δεν τελειώνει εκεί. Οπως ανέφεραν οι πρόσφυγες, βλέποντας τη μανιασμένη θάλασσα τα ξημερώματα πολλοί αρνήθηκαν να στοιβαχτούν και να επιβιβαστούν στη λέμβο. Δύο άνδρες, μέλη του δουλεμπορικού κυκλώματος, χτύπησαν τότε τους μετανάστες που φοβόντουσαν να επιβιβαστούν, υποχρεώνοντάς τους επί της ουσίας να ανέβουν παρά τη θέλησή τους στη βάρκα.
«Δεν μας έδωσαν άλλη επιλογή. Η άλλη επιλογή ήταν να μας αφήσουν στο δάσος να πεθάνουμε από κρύο και πείνα» είναι η φράση που ανέφερε χαρακτηριστικά ένας μετανάστης που διασώθηκε από το ναυάγιο και έντρομος περιέγραψε τι βίωσαν μέσα στο σκαρί. Αντίστοιχες μαρτυρίες έχει στα χέρια του το Λιμενικό Σώμα, με τρεις μετανάστες να δηλώνουν ότι οι διακινητές το μόνο για το οποίο ενδιαφέρονται είναι τα χρήματα – «δεν τους νοιάζει η ζωή μας», είπαν.
Οπως και έγινε, όταν η βάρκα που είχε χωρητικότητα για 10 έως 20 άτομα το πολύ, «υποδέχτηκε» 42 έντρομα άτομα, με τους διακινητές να τους στέλνουν στο Αιγαίο γνωρίζοντας ότι βάζουν σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή τους. Με μία πρόχειρη εξέταση των αρχών, εύκολα κανείς συμπεραίνει ότι τόσο τουρκικές αρχές όσο και το δουλεμπορικό κύκλωμα ήξεραν ότι θα προκαλέσουν ένα ακόμα πολύνεκρο ναυάγιο. Από τα απομεινάρια της βάρκας οι λιμενικοί είδαν ότι το πλαστικό με το οποίο ήταν κατασκευασμένη ήταν πιο λεπτό από το συνηθισμένο και πολύ κατώτερης ποιότητας από μία κλασική φουσκωτή λέμβο, που μόλις θα ακουμπούσε τη βραχώδη ακτογραμμή του νησιού θα σκιζόταν, όπως ακριβώς και έγινε. Επίσης, οι διακινητές δεν έδωσαν στους μετανάστες σωσίβια, που υπάρχουν εκατοντάδες στις τουρκικές ακτές, ζητώντας από τους πρόσφυγες να πάνε μόνοι τους να αγοράσουν. Φυσικά η μηχανή της βάρκας δεν μπορούσε να κάνει το ταξίδι Τουρκίας-Ελλάδας και μέσα στην τρικυμία πολλές φορές σταματούσε και ξεκινούσε πάλι, με τους πρόσφυγες να χάνουν την ψυχραιμία τους. «Μας έστειλαν στον θάνατο. Στην κόλαση» ανέφερε χαρακτηριστικά ένας πρόσφυγας περιγράφοντας ξανά τον εφιάλτη που έζησαν εν πλω.
Το ταξίδι και των 42 που κατέληξαν τελικά στην Ελλάδα είχε εν μέρει διαφοροποιήσεις στο πώς έφτασαν στα τουρκικά παράλια, όλοι όμως είχαν πληρώσει εκτός από το δουλεμπορικό κύκλωμα και τις τουρκικές αρχές. Σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε το «κλασικό» κόλπο της σπουδαστικής βίζας, ένα κόλπο που έχει καταγγείλει και ο Ελληνας υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης, αποδεικνύοντας τον ενεργό ρόλο της τουρκικής πολιτικής σκηνής στη Σομαλία και στη συνέχεια την πίεση που ασκούν, μέσω των Σομαλών μεταναστών, στην Ελλάδα.
Το ναυάγιο στη Λέσβο
* Περιοχή Προβοσκίδα, στον Αγιο Γεώργιο Θερμής, στην ανατολική Λέσβο
* Διασώθηκαν 39 μετανάστες (29 άνδρες, 7 γυναίκες, 3 παιδιά)
* 3 νεκροί (δύο γυναίκες και ένας άνδρας)
* Βοριάδες 6-7 μποφόρ
* Σομαλία, Σουδάν, Υεμένη, Ερυθραία και Γκάμπια
* 7/2, ώρα 6:30 π.μ.
Αφίξεις στη Λέσβο
Δεκ. 2021-Δεκ. 2022: 3.642
Δεκ. 2020-Δεκ. 2021: 1.743
Αύξηση 108%
Δομή ΚΥΤ Μαυροβουνίου: 1.994 άτομα διαμένοντες
Το κόλπο με τη φοιτητική βίζα
Από το 2020, το Λιμενικό έχει αναλυτικά στοιχεία και παρακολουθεί της ενέργειες της γείτονος που πολλές φορές αφήνει ανεξέλεγκτα βάρκες να περνούν, γεμίζοντας το Αιγαίο ναυάγια. Οι ελληνικές αρχές έχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι Σομαλοί πολίτες έλαβαν βίζα υγείας ή φοιτητική βίζα στην Τουρκία, ενθαρρυνόμενοι με άμεσες ή έμμεσες μεθόδους, όπως προωθητικές ενέργειες και διαφημίσεις τύπου «Σπούδασε στην Τουρκία».
Σε αντίθεση με άλλες εθνικότητες, οι Σομαλοί πολίτες μπορούν να εισέλθουν στην Τουρκία χωρίς περιορισμούς ή λεπτομερείς ελέγχους στα σύνορα. Ταυτόχρονα, στη Σομαλία οι τουρκικές αρχές (υπουργεία Παιδείας, Εσωτερικών κ.λπ.) προωθούν τη μετανάστευση στην Τουρκία. Το πρώτο βήμα είναι η απόκτηση πιστοποιητικού, είτε υγειονομικού από το νοσοκομείο Erdogan στο Μογκαντίσου, το οποίο επικυρώνεται από τουρκικούς φορείς, είτε διπλώματος από το τουρκικό πανεπιστήμιο City στο Μογκαντίσου.
Εκεί, όσοι λαμβάνουν διπλώματα ή πιστοποιητικά υγείας τα χρησιμοποιούν για να υποβάλουν αιτήσεις για visa. Ενα τουρκικό «γραφείο συνδέσμου» στο Μογκαντίσου διευκολύνει την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Αυτό κοστίζει 1.500 ευρώ ανά άτομο. Τους δίνεται επίσης ένα εισιτήριο της Turkish Airlines. Σε άλλες περιπτώσεις, οι ΜΚΟ ασχολούνται άμεσα με τη μετεγκατάσταση νέων Σομαλών. Οι τελευταίοι έχουν δηλώσει ότι μια ΜΚΟ τους βοήθησε να πετάξουν για την Τουρκία με μόνο 100 ευρώ. Το αρχικό κόστος του εισιτηρίου είναι περίπου 1.000 ευρώ. Οταν οι Σομαλοί φτάνουν στην Κωνσταντινούπολη, μεταφέρονται με φορτηγά σε συγκεκριμένες περιοχές της πόλης, όπου μένουν εωσότου μπορεί να κανονιστεί η μετεγκατάσταση στη δυτική τουρκική ακτή. Αντίστοιχα, το κόλπο της φοιτητικής βίζας το χρησιμοποιούν και άλλες εθνικότητες. Στο ναυάγιο της Τρίτης, μετανάστης από την Υεμένη είπε στις λιμενικές αρχές ότι ταξίδεψε από τη χώρα του με προορισμό την Αίγυπτο, όπου μέσω ταξιδιωτικού γραφείου έλαβε φοιτητική βίζα καταβάλλοντας μόλις… 125$ για Τουρκία μέσα σε διάστημα τριών εβδομάδων. Ετσι, με τη φοιτητική βίζα στο χέρι, ταξίδεψε για την Τουρκία αεροπορικώς πριν από δύο μήνες. Αν πλήρωνε, όπως είπε, 30 δολάρια παραπάνω, η βίζα θα είχε βγει μέσα σε μία με δύο εβδομάδες. Αντίστοιχα, μετανάστης από την Αιθιοπία είπε ότι λάδωσε καταβάλλοντας περίπου 1.600 ευρώ σε γραφείο που λειτουργεί στην Αντίς Αμπέμπα και αναλαμβάνει την έκδοση visa από την τουρκική πρεσβεία. Ο ίδιος πήρε τουριστική βίζα διάρκειας ενός μηνός, με στόχο να περάσει στην Ελλάδα και από εκεί στην Ευρώπη για ένα καλύτερο μέλλον.
