Έπειτα από διαπραγμάτευση δύο μηνών, η Ρωσία, η Ουκρανία, η Τουρκία και τα Ηνωμένα Έθνη συνυπέγραψαν στην Κωνσταντινούπολη τη συμφωνία που θα επιτρέψει την εξαγωγή των ουκρανικών σιτηρών, που είναι μπλοκαρισμένα στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας.
Η συμφωνία μεταξύ του Κιέβου και της Μόσχας προκείμενου ν’ ανοίξουν ξανά οι εξαγωγές των σιτηρών από τα ουκρανικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα θα βοηθήσει να κατευναστεί μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση, όπως δήλωσαν ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι η συμφωνία, η οποία υπογράφηκε και από την Τουρκία, θα βοηθήσει στην πρόληψη του λιμού και στη μείωση του παγκόσμιου πληθωρισμού των τροφίμων.
«Μια συμφωνία που επιτρέπει στα σιτηρά να φεύγουν από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας δεν είναι τίποτα λιγότερο από σωτήρια για ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που αγωνίζονται να ταΐσουν τις οικογένειές τους», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής του Ερυθρού Σταυρού Ρόμπερτ Μαρντίνι. Σημείωσε ότι τους τελευταίους έξι μήνες, οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί κατά 187% στο Σουδάν, 86% στη Συρία και 60% στην Υεμένη, για να αναφέρουμε μόνο μερικές χώρες.
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε στην Κωνσταντινούπολη μπορεί να επιτρέψει να ξεμπλοκαριστούν τα τρία λιμάνια της Οδησσού, όμως θα χρειαστεί να βρεθούν τα κατάλληλα πλοία και πληρώματα, κάτι που αναμένεται ότι θα κοστίσει ακριβά.
Τι προβλέπεται στη συμφωνία
Από ασφαλείς διαδρόμους θα μπορούν να μετακινούνται τα εμπορικά πλοία στη Μαύρη Θάλασσα και οι δύο πλευρές (Ρωσία και Ουκρανία) δεσμεύονται «να μην επιτεθούν», σύμφωνα με έναν αξιωματούχο των Ηνωμένων Εθνών. Ο στόχος είναι να βγουν από την Ουκρανία 20-25 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών που βρίσκονται σε σιλό στα λιμάνια, την ώρα που πλησιάζει η νέα συγκομιδή.
Στο κέντρο συντονισμού και ελέγχου της επιχείρησης, που θα εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη, θα βρίσκονται εκπρόσωποι και των τεσσάρων πλευρών (Ουκρανία, Ρωσία, Τουρκία, ΟΗΕ). Το κέντρο αυτό θα ορίζει το χρονοδιάγραμμα των δρομολογίων των πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα.
Από ποια λιμάνια θα γίνουν οι εξαγωγές;
Η Ουκρανία θεωρεί ότι οι εξαγωγές μπορούν να ξαναρχίσουν από την Οδησσό και από τα «δορυφορικά» λιμάνια της, το Πιβντένι και το Τσορνομόρσκ. «Μιλάμε για ουκρανικό σιτάρι από τα ουκρανικά λιμάνια που ελέγχονται από την Ουκρανία», είπε ο Πολ Τουρέ, ο διευθυντής του Ανωτάτου Ινστιτούτου Ναυτιλιακής Οικονομίας (Isemar), υπογραμμίζοντας ότι η Μαριούπολη εξαιρείται, αφού ελέγχεται από τους Ρώσους. «Για τον λόγο αυτόν δεν μιλάμε για θαλάσσιο εμπόριο αλλά για μια διεθνή λύση στην επισιτιστική κρίση», πρόσθεσε.
Το πρόβλημα με τις νάρκες;
Οι διαπραγματευτές εγκατέλειψαν την προσπάθεια εκκαθάρισης της Μαύρης Θάλασσας από τις νάρκες που τοποθέτησαν κυρίως οι Ουκρανοί για να προστατεύσουν τα παράλιά τους. «Η αποναρκοθέτηση θα έπαιρνε πάρα πολύ χρόνο», εξήγησε ο ΟΗΕ, διευκρινίζοντας ότι ουκρανικά πλοία-πιλότοι θα ανοίγουν τον δρόμο στα φορτηγά στα χωρικά ύδατα της χώρας, ώστε να αποφεύγουν τις νάρκες.
Η Τουρκία πάντως δήλωσε «έτοιμη» να βοηθήσει στην αποναρκοθέτηση. «Σε περίπτωση ανάγκης, προβλέπεται (από τη συμφωνία) ότι η αποναρκοθέτηση μπορεί να γίνει από τρίτη χώρα. Η Τουρκία είναι έτοιμη να προσφέρει τη βοήθειά της», είπε ο Ιμπραχίμ Καλίν, ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, μιλώντας στο ιδιωτικό κανάλι NTV.
Σε πρώτο πλάνο τα ελληνικά πλοία
Σύμφωνα με τον Τουρέ, τα πλοία που θα χρησιμοποιηθούν θα είναι κατά κύριο λόγο τουρκικά ή ελληνικά πλοία μεταφοράς χύδην φορτίου αφού η Ελλάδα, όπως υπενθύμισε, διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο. Τα πλοία αυτά μπορούν να μεταφέρουν 20-70.000 τόνους το καθένα.
Θα μπορούσαν επίσης να τεθούν στη διάθεση των Ουκρανών και μεγάλα, ευρωπαϊκά πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, για τα προϊόντα των οποίων έχει ήδη γίνει η επεξεργασία σε ουκρανικά εργοστάσια (άλευρα ή ζυμαρικά).
Τα πλοία αυτά θα επιθεωρούνται στην Κωνσταντινούπολη προτού αναχωρήσουν για την Ουκρανία, από τους εκπροσώπους των τεσσάρων μερών, για να διασφαλιστεί ότι δεν θα μεταφέρουν όπλα.
Πώς θα ασφαλίζονται τα δρομολόγια;
Ένα μεγάλο μέρος της Μαύρης Θάλασσας και της Αζοφικής δεν καλύπτεται πλέον από τις εταιρείες ασφάλισης ποντοπόρων πλοίων και εμπορευμάτων, από την αρχή του πολέμου. Τα πλοία θα χρειαστούν επομένως «πρόσθετη κάλυψη, η οποία μένει να συζητηθεί», εξήγησε ο Σιλβέν Γκοντέν, της εταιρείας αντασφάλισης Scor.
«Θα τεθεί το ερώτημα πώς οι ασφαλιστές θα υπολογίσουν τον κίνδυνο και πώς θα τον αναλάβουν. Θα χρειαστεί να γίνει μια συζήτηση για το πώς θα οργανωθεί αυτός ο (θαλάσσιος) διάδρομος, οι αντισυμβαλλόμενοι να κατανοήσουν καλά ποια είναι τα μέτρα ασφαλείας, τα στρατιωτικά μέσα που διατίθενται για να εξασφαλιστεί ότι τα πλοία θα περνούν με ασφάλεια», εξήγησε.
Πόσο θα κοστίσει;
Τα έξτρα ασφάλιστρα για τη Μαύρη Θάλασσα ανέρχονταν στο παρελθόν στο 5-7% της ασφαλιζόμενης αξίας του πλοίου, είπε ο Γκοντέν, για να δώσει μια τάξη μεγέθους. Συνήθως, η ασφάλιση του φορτίου στοιχίζει μεταξύ 0,2-0,5% της αξίας του, φτάνοντας μέχρι και το 1% για τα γερασμένα πλοία. «Είναι τεράστιο ποσό!», σημείωσε.
«Όταν μιλάμε για εμπόλεμες ζώνες, η κοστολόγηση γίνεται κατά περίπτωση και το κόστος μπορεί πολύ γρήγορα να εκτιναχθεί στα ύψη», είπε ο Ματιέ Μπερουριέ, ο γενικός διευθυντής της ναυλομεσίτριας εταιρείας Eyssautier Verlingue.
«Είναι κρίσιμης σημασίας να εγγυηθούμε την ασφάλεια των πληρωμάτων, αν θέλουμε να εφαρμοστεί γρήγορα αυτή η συμφωνία», σχολίασε το Διεθνές Επιμελητήριο Εμπορικής Ναυτιλίας (ICS). «Τίθεται το ερώτημα (…) με ποιον τρόπο μπορούμε να εκπαιδεύσουμε αποτελεσματικά τα πληρώματα των πλοίων στην περιοχή ώστε να τηρηθούν οι προθεσμίες», πρόσθεσε.
Πόσο χρόνο θα διαρκέσει η επιχείρηση;
«Απομένει ακόμη να γίνει πολλή δουλειά», επέμεινε το ICS. Σύμφωνα με ειδικούς που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, χρειάζονται ακόμη τρεις-τέσσερις εβδομάδες για να οριστικοποιηθούν οι λεπτομέρειες και να καταστεί λειτουργική η συμφωνία. Ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας πάντως θεώρησε ότι είναι εφικτό να ξεκινήσει η διαδικασία «εντός των επόμενων ημερών».
Η συμφωνία ισχύει για τέσσερις μήνες, κάτι που σημαίνει ότι θα πρέπει να εξάγονται 8 εκατομμύρια τόνοι κάθε μήνα για να αδειάσουν τα ουκρανικά σιλό.
Η αντίδραση της Ουκρανίας
Ο Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσι δήλωσε ότι τα Ηνωμένα Έθνη είναι υπεύθυνα για τη διασφάλιση της συμφωνίας ορόσημο μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας με στόχο την απεμπλοκή των ουκρανικών εξαγωγών σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα και την άμβλυνση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης.
“Η Ρωσία θα μπορούσε να εμπλακεί σε προκλήσεις, απόπειρες δυσφήμισης των ουκρανικών και διεθνών προσπαθειών. Εμπιστευόμαστε όμως τα Ηνωμένα Έθνη. Τώρα είναι ευθύνη τους να εγγυηθούν τη συμφωνία“, είπε στην καθημερινή του ομιλία μέσω βίντεο.
Ο υπουργός Υποδομών της Ουκρανίας, ο οποίος υπέγραψε νωρίτερα σήμερα, εκ μέρους του Κιέβου, τη συμφωνία για να ξαναρχίσουν οι εξαγωγές σιτηρών από τα ουκρανικά λιμάνια, υποστήριξε ότι η συμφωνία αυτή κατέστη δυνατή μόνο χάρη στις στρατιωτικές επιτυχίες της χώρας του.
Σε δηλώσεις που έκανε στην τηλεόραση, ο υπουργός Υποδομών Αλεξάντρ Κουμπρακόφ αναφέρθηκε στην ανακατάληψη του Φιδονησιού, μιας μικρής αλλά στρατηγικής σημασίας νησίδας που βρίσκεται κοντά σε πολλά μεγάλα ουκρανικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα. Η ανακατάληψη του νησιού, είπε, ήταν μια «σημαντική στιγμή».
Ο Κουμπράκοφ είπε επίσης ότι η Ουκρανία δεν βλέπει να υπάρχει κίνδυνος να φτάσουν τα ρωσικά πλοία στα ουκρανικά λιμάνια μέσω των ασφαλών διαδρόμων που ορίζει η συμφωνία καθώς, σε μια τέτοια περίπτωση, θα βρίσκονταν αντιμέτωπα με τους ουκρανικούς πυραύλους, όπως είπε.
Από την πλευρά του, ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Ουκρανίας Κιρίλο Μπουντάνοφ είπε στην τηλεόραση ότι τα παράλια της Ουκρανίας προστατεύονται από πυραυλικά συστήματα και ότι η Ρωσία προσπάθησε αλλά δεν κατάφερε να περάσει πολλούς «απαράδεκτους» όρους στη συμφωνία για την εξαγωγή των σιτηρών.
«Η Ρωσία ήθελε πραγματικά να συνοδεύει νηοπομπές σιτηρών με πολεμικά πλοία, ήθελε να κάνει επιθεωρήσεις στο ουκρανικό έδαφος και ούτω καθεξής», είπε ο Μπουντάνοφ. «Όμως κανένα από αυτά τα αιτήματα δεν θα υλοποιηθεί. Και η Ρωσία τελικά συμφώνησε», πρόσθεσε.
Η αντίδραση της Μόσχας
Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού δήλωσε σήμερα ότι η Μόσχα δεν θα «εκμεταλλευτεί» την αποναρκοθέτηση και το άνοιγμα των λιμανιών της Ουκρανίας, που αποτελούν μέρος της συμφωνίας η οποία επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ για την επανεκκίνηση των ζωτικής σημασίας εξαγωγών σιτηρών.
«Η Ρωσία έχει αναλάβει δεσμεύσεις που αναφέρονται σαφώς στο κείμενο αυτό. Δεν θα εκμεταλλευθούμε το γεγονός ότι τα λιμάνια θα καθαριστούν και θα ανοίξουν. Έχουμε αναλάβει αυτή την δέσμευση», δήλωσε ο Σοϊγκού στο κρατικό τηλεοπτικό κανάλι Rossiya-24, μετά την υπογραφή της συμφωνίας στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Λευκός Οίκος καλεί τους Ρώσους να εφαρμόσουν γρήγορα τη συμφωνία
Οι ΗΠΑ κάλεσαν σήμερα τη Ρωσία να θέσει «γρήγορα» σε εφαρμογή τη συμφωνία για την εξαγωγή των ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
«Αναμένουμε ότι η εφαρμογή της συμφωνίας (που υπέγραψαν σήμερα οι δύο χώρες) θα αρχίσει σύντομα, ώστε οι πιο ευάλωτοι άνθρωποι αυτού του πλανήτη να μην βυθιστούν στη πιο βαθιά ανασφάλεια και τον υποσιτισμό», ανέφερε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι μιλώντας σε δημοσιογράφους.
Ντράγκι: Εξαιρετική είδηση η αποδέσμευση των ουκρανικών σιτηρών
Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι, σε γραπτή δήλωσή του, χαρακτήρισε «εξαιρετική είδηση για όλη τη διεθνή κοινότητα» τη συμφωνία για την αποδέσμευση των ουκρανικών σιτηρών που υπεγράφη σήμερα στην Κωνσταντινούπολη.
«Η απεμπλοκή εκατομμυρίων τόνων σιτηρών που βρίσκονται στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας είναι βασικής σημασίας για να μπορέσουν να αποσταλούν σε πολίτες χωρών με μεσαία και χαμηλά εισοδήματα και για να αποφευχθεί μια διεθνής επισιτιστική κρίση», υπογράμμισε ο Ιταλός πρωθυπουργός. «Η επιτυχία του σχεδίου αυτού θα εξαρτηθεί από τη γρήγορη και πλήρη εφαρμογή των συμφωνιών που υπεγράφησαν σήμερα», πρόσθεσε.
«Η Ιταλία εύχεται οι συμφωνίες αυτές να αποτελέσουν ένα πρώτο βήμα προς ουσιαστικές προοπτικές ειρήνης, με σημεία που να μπορούν να θεωρηθούν αποδεκτά από την Ουκρανία», δήλωσε τέλος ο Μάριο Ντράγκι.
