*Η συνέντευξη δόθηκε στους Νικολοπούλου Αναστασία και Μαρκόπουλο Χ. Θωμά
Ποια είναι η Δόμνα Μιχαηλίδου; Πού μεγαλώσατε, τι σπουδάσατε;
Προέρχομαι από μία οικογένεια που κρατάει από πολλές μεριές. Οι γονείς του πατέρα μου γεννήθηκαν στη Ρωσία και την Κωνσταντινούπολη, ενώ της μητέρας μου είναι από τη Σμύρνη και τη Φώκαια. Από την πλευρά της μητέρας μου δε για 100 χρόνια ήμασταν μόνο γυναίκες! Ανεξάρτητες, δυνατές, δυναμικές και με βαθιά ριζωμένη την αίσθηση της φροντίδας αλλά και της αισιοδοξίας.
Οι γονείς μου είναι μια ιστορία μόνοι τους. Είναι μαζί 51 χρόνια. Ερωτεύτηκαν όταν ήταν 16 χρονών και από τότε δεν χώρισαν ποτέ. Σχέση πρότυπο και όσον αφορά τη συντροφικότητα και τη δοτικότητα. Οι γονείς μου ήταν και εξακολουθούν να είναι το στήριγμα μου στα δύσκολα και αυτοί που χαίρονται περισσότερο απ’ όλους με τις χαρές μου. Μου έμαθαν να καλλιεργώ την αισθητική, να αγαπώ το διάβασμα, να αναζητώ ερεθίσματα και να προκαλώ τη συζήτηση. Το πιο σημαντικό από όλα μου έμαθαν να μη φοβάμαι. Προσόν χρήσιμο κατά τα χρόνια μου στο εξωτερικό, σε περιβάλλοντα αρκετά διαφορετικά σε σχέση με την Ελλάδα.
Έζησα 11 χρόνια στη Μεγάλη Βρετανία και έλαβα το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό μου από το Πανεπιστήμιο του Cambridge. Ουσιαστικές γνώσεις που χρησιμοποίησα τόσο σε projects των Ηνωμένων Εθνών και του ΟΟΣΑ που απασχολήθηκα αργότερα, όσο και σήμερα ως Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
Μεγαλώνοντας, είχα τη μοναξιά του μοναχοπαιδιού και γι’ αυτό θεωρώ ότι έχω υπάρξει τυχερή καθώς όλα αυτά τα χρόνια έχω στεριώσει πολύ καλές φιλίες. Είμαστε 8 καλές φίλες -τελείως διαφορετικές η μια από την άλλη- που κάνουμε παρέα 20 χρόνια τώρα. Με έγνοια, βαθιά αγάπη και συνεχή παρουσία η μία στη ζωή της άλλης ακόμα και όταν γεωγραφικά μάς χώριζαν χιλιάδες χιλιόμετρα.
Πώς και γιατί διαλέξατε τις οικονομικές σπουδές; Ποια ήταν η Δόμνα πριν γίνει Υφυπουργός;
Είναι κάπως περίεργος ο λόγος. Μου άρεσε από μικρή να διαβάζω εφημερίδες, μια συνήθεια που μου είχαν εμφυσήσει οι γονείς μου, όμως οι οικονομικές σελίδες ήταν δύσκολες στην κατανόηση. Ήθελα πολύ να καταλαβαίνω καλά ό,τι διαβάζω. Κάπως έτσι διάλεξα αυτή την κατεύθυνση. Μετά την αποφοίτησή μου από το Πανεπιστήμιο του York, έκανα μεταπτυχιακό στις Αναπτυξιακές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και διδακτορικό στην Ανάπτυξη και τις Οικονομικές Κρίσεις στο Cambridge πάλι. Ήταν χρόνια πολύ γεμάτα. Γεμάτα διαφορετικότητα – με νέους καλούς φίλους, βιώματα, εικόνες και γνώσεις. Από το 2014 ήμουν επισκέπτρια λέκτορας στο Κέντρο Αναπτυξιακών Σπουδών του Cambridge. Η επιστημονική μου έρευνα επικεντρώθηκε στις χρηματοπιστωτικές κρίσεις, τις αγορές κεφαλαίου, τα δημόσια οικονομικά, το κράτος πρόνοιας και τη δημόσια υγεία. Έχω διδάξει Μακροοικονομικά στο Judge Business School του Cambridge, καθώς και Οικονομική Πολιτική στο Government School του UCL. Στη συνέχεια εργάστηκα στη Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών του ΟΟΣΑ (OECD) στο Παρίσι ως οικονομολόγος και κατόπιν στην Αθήνα για την Εργαλειοθήκη Ανταγωνισμού του ΟΟΣΑ σε θέματα ανταγωνισμού. Πριν αναλάβω καθήκοντα στο Υπουργείο Εργασίας υπήρξα σύμβουλος μεταρρυθμίσεων του Κυριάκου Μητσοτάκη από το 2016.
Σας αρέσει να διδάσκετε; Πώς σας αντιμετώπιζαν οι φοιτητές όταν έβλεπαν μια τόσο νέα γυναίκα στη θέση της καθηγήτριας;
Άρχισα να διδάσκω από πολύ μικρή ηλικία, στα 23 περίπου. Ομολογώ ότι από την ακαδημαϊκή καριέρα η διδασκαλία είναι αυτή που με γεμίζει περισσότερο. Είναι αλήθεια ότι είναι πολύ πιο κουραστική από όσο θα φανταζόταν κάποιος και από όσο φανταζόμουν αρχικά και εγώ! Παρ’ όλα αυτά πιστεύω βαθειά ότι είναι από τις δουλειές με τις υψηλότερες ουσιαστικές ανταμοιβές. Γρήγορα καταλαβαίνει κανείς ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ του να διαβιβάζεις την πληροφορία και να διασφαλίζεις ότι κινείς το ενδιαφέρον του μαθητή σου για να την επεξεργαστεί και να την χρησιμοποιήσει συνδυαστικά και δημιουργικά. Ε όταν καταφέρνεις το δεύτερο η ικανοποίηση που παίρνεις είναι αξεπέραστη! Οι φοιτητές έρχονταν αντιμέτωποι με εξαιρετικούς ακαδημαϊκούς καθημερινά. Νομπελίστες, σπουδαίους συγγραφείς, πρωτοποριακούς ερευνητές. Είμαι σίγουρη ότι αυτό τους κέντριζε περισσότερο το ενδιαφέρον από το να έχουν για καθηγήτρια μια νέα γυναίκα!
Διαβάζοντας το βιογραφικό σου είδαμε ότι έχεις συντονίσει εθνικά σχέδια κινητροδότησης επιχειρηματικής δραστηριότητας, ως επιστημονικός συνεργάτης στο κέντρο Σπουδών Μέσης Ανατολής του Κέιμπριτζ, του εμπορικού επιμελητηρίου του Σουδάν και του Υπουργείου Υγείας του Ιράν. Ακούγεται πραγματικά εντυπωσιακό.
Δεν ξέρω αν είναι εντυπωσιακό. Ήταν σίγουρα πολύ ενδιαφέρον. Ήμουν μέλος στο τμήμα Αναπτυξιακών σπουδών και είχα πολύ συχνά σχέσεις, επισκέψεις και επιστημονικά projects με αναπτυσσόμενες χώρες. Έπρεπε να αλλάξω τη ρητορική μου, τη διδασκαλία μου, τη σκέψη μου πάνω σε περιβάλλοντα τελείως διαφορετικά από το δικό μου, να μπω στο δικό τους τρόπο σκέψης. Ήταν μεγάλη πρόκληση.
Πώς σας αντιμετωπίζουν οι μεγαλύτεροι και παλαιότεροι πολιτικοί; Είναι έτοιμοι να σας αποδεχτούν;
Ο πατέρας μου συχνά μου υπενθυμίζει πως πρέπει κανείς να σέβεται την εμπειρία. Είναι άλλωστε συσσωρευμένη γνώση που ενσωματώνει επιτυχίες και λάθη. Είναι πάντα χρήσιμη. Μπορεί όμως κάποιες φορές για τους ίδιους ακριβώς λόγους να αποτελέσει και ανασταλτικό παράγοντα. Έχοντας εμπειρία ξέρεις να κρατάς ισορροπίες και κρατώντας τες πολλές φορές μπορεί να είναι δύσκολο να ανατρέψεις παγιωμένες καταστάσεις. Ένας νέος άνθρωπος μπορεί να κινηθεί με μεγαλύτερη ταχύτητα. Θα πάρει ρίσκο και θα τολμήσει κάτι διαφορετικό ίσως πιο εύκολα. Από την άλλη είναι λογικό όταν είσαι νέος σε έναν χώρο να χρειάζεται να αποδείξεις την αξία σου. Η νεότητα από μόνη της δεν είναι και δεν μπορεί να είναι προσόν. Την τόλμη που φέρνει η νεότητα χρειάζεται να τη συμπληρώνει η δίψα για γνώση, η σκληρή δουλειά και η εμπειρία. Η επιτυχία εμπεριέχει πάντα και την ισορροπία.
Υπάρχουν θέματα που σας ενοχλούν στους συνομηλίκους σας; Πιστεύετε ότι η γενιά σας θα φέρει ουσιαστικές αλλαγές ή είναι… καλομαθημένη;
Με ενοχλεί πάρα πολύ η έλλειψη κοινωνικής ευθύνης και η παραβατικότητα. Πάντα με ενοχλούσαν. Ακόμα και η πιο απλή. Δεν καταλαβαίνω γιατί κάποιος πετάει ένα σκουπίδι έξω από το παράθυρο του αυτοκινήτου του αντί να περιμένει να το ρίξει στον κάδο. Γιατί να παρκάρει τη μηχανή του στο πεζοδρόμιο εμποδίζοντας αμαξίδια ΑμεΑ ή καροτσάκια με μωρά; Η συλλογική, η κοινωνική ευθύνη είναι ένα από τα χαρακτηριστικά, μια από τις αρετές αν θέλετε, που πρέπει να αναπτύξουμε, ειδικά μετά τα 10 χρόνια οικονομικής κρίσης που έχουμε ζήσει. Ένα κέρδος που θα μπορούσαμε να έχουμε από την κρίση, και την οικονομική και την υγειονομική, θα ήταν κι αυτό. Να καταλάβουμε όλοι ότι το ατομικό συμφέρον δεν πρέπει να έχει απόκλιση από το συλλογικό συμφέρον. Να προασπίζουμε ο ένας τον άλλον στα δύσκολα προασπίζοντας εν τέλει το κοινό καλό όλων μας. Καταλαβαίνω ότι οι παλιές συνήθειες όλων μας δύσκολα αλλάζουν. Κατά συνέπεια η αλλαγή δεν μπορεί να γίνει από τη γενιά των γονιών μας αλλά από τους νέους. Να ευαισθητοποιηθούμε περισσότερο σχετικά με τον συνάνθρωπο, τον ευάλωτο συμπολίτη μας, τις πόλεις και το περιβάλλον μας. Το κοινωνικό αποτύπωμά μας είναι σημαντικό.
Είστε στον Υπουργικό θώκο εδώ και έναν χρόνο. Ποια ήταν η πιο χαρούμενη στιγμή μέχρι τώρα και ποια η πιο δυσάρεστη;
Η πιο χαρούμενη θα έλεγα ότι ήταν η ολοκλήρωση του νέου προγράμματος για τις υιοθεσίες και τις αναδοχές που πλέον οι διαδικασίες υιοθεσίας ολοκληρώνονται εντός του έτους και με απόλυτη διαφάνεια. Ένα αίτημα δεκαετιών που επιτέλους έγινε πράξη. Ήταν ένα βουνό που έπρεπε να ανέβουμε και σε κάθε βήμα να λύνουμε προβλήματα και να ξεπερνάμε δυσκολίες. Η δουλειά δεν έχει τελειώσει. Όμως έχουμε πλέον οργανώσει ένα λειτουργικό, γρήγορο και απολύτως διαφανές σύστημα που δίνει την ευκαιρία στους αιτούντες να γίνονται γονείς μέσα σε ένα χρόνο και το βασικότερο, τα παιδιά να διαμένουν όσο λιγότερο γίνεται στις δομές. Οι συνεργάτες μου το ξέρουν. Είμαι ένας απαιτητικός άνθρωπος που περιμένει το καλύτερο πρώτα από όλα από τον εαυτό του. Σε αυτή την περίπτωση είμαι πολύ χαρούμενη που καταφέραμε σε λίγους μήνες μια αλλαγή που δεν συνέβαινε για χρόνια. Η πιο δυσάρεστη στιγμή… Δεν είναι μια στιγμή. Είναι το καθημερινό αίσθημα ότι όσες ενέργειες και να ολοκληρώσεις, υπάρχουν ακόμα υπερπολλαπλάσιες που πρέπει να γίνουν!
Πως βιώνετε ως πολίτης κυρίως αλλά και ως πολιτικό πρόσωπο τον κορωνοϊό και τα αποτελέσματα του;
Αρχικά ως πολίτης με μεγάλη υπευθυνότητα. Έκανα να δω τους γονείς μου πολλούς μήνες στο πρώτο κύμα αλλά και τώρα κρατάμε τις απαραίτητες αποστάσεις. Ως πολιτικός και μάλιστα υπεύθυνη για τις ευάλωτες ομάδες νιώθω διπλά τα βάρη που έχω στην πλάτη μου. Είναι σημαντικό να προστατεύσουμε τους συνανθρώπους μας στις κλειστές δομές, τις Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων, τους βρεφονηπιακούς. Αυστηροποιήσαμε τα πρωτόκολλα που είχαμε ορίσει με τους ειδικούς την άνοιξη, εντατικοποιήσαμε τους μοριακούς ελέγχους, αυξήσαμε τους ελέγχους τήρησης πρωτοκόλλων αλλά και τα πρόστιμα και ως αποτέλεσμα έχουμε πλέον λάβει τα πιο σκληρά μέτρα στην Ε.Ε. Το μόνο που μένει είναι να κατανοήσουμε όλοι αυτό που λέγαμε και νωρίτερα, τη σπουδαιότητα της ατομικής που εν τέλει γίνεται συλλογική ευθύνη. Ένα ασυμπτωματικό κρούσμα μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγάλο κακό.
Σας δίνω ένα τζίνι με 3 ευχές. Ποιες ευχές θα κάνατε;
Οι ευχές είναι ωραίες αλλά είναι δυστυχώς και παθητικές. Οπότε αντί για ευχές θα σας αναφέρω όσα σχεδιάζουμε και θα μπορέσουμε να υλοποιήσουμε στο άμεσο μέλλον.
- Ο ορθός πολιτικός σχεδιασμός και η αποτελεσματική εφαρμογή του να δημιουργήσουν εμπιστοσύνη στους πολίτες για τη λειτουργία του κράτους και να οδηγήσουν τη χώρα μας σε ευημερία.
- Να ακολουθήσουμε πολιτικές βελτιστοποίησης της ζωής των πιο ευάλωτων. Στόχος μου είναι να φροντίσουμε να υπάρχει ισότιμη μεταχείριση όλων. Να δημιουργήσουμε ένα κράτος του οποίου πρώτη μέριμνα θα είναι η παροχή υπηρεσιών και η διευκόλυνση της καθημερινότητας όχι στο μέσο πολίτη αλλά στον πιο ευάλωτο.
- Θα κάνω και μία ευχή. Να είναι οι γονείς μου πάντα υγιείς κι ευτυχισμένοι.
Είστε αισιόδοξη για το αύριο; Ποιο είναι το προσωπικό σας μότο ή η φράση που σας παρακινεί;
Το μότο μας στην οικογένεια ήταν φράση από το γαλατικό χωριό του Αστερίξ. «Δόμνα, το μόνο που έχεις να φοβάσαι είναι μη σου πέσει ο ουρανός στο κεφάλι σου» μου έλεγε πάντα ο πατέρας μου όταν ήμουν μικρότερη. Και με αυτό εννοούσε ότι δεν πρέπει να φοβάμαι τίποτα αλλά να το αντιμετωπίζω. Με δουλειά, συζήτηση και ώριμη σκέψη.
