Γράφει ο Γιάννης Νάκος
Κατά τη διάρκεια αυτού του δύσκολου Σαββατοκύριακου, έλαβε χώρα στις Βρυξέλλες μετά από 6 μήνες σκληρών και εντατικών διαπραγματεύσεων μία αρχική συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας.
Το γενικότερο πνεύμα της συμφωνίας θεωρώ πως έχει σκοπό να καταδείξει πως πλέον και νομοτελειακά οι προσφυγικές αλλά και μεταναστευτικές ροές από την Τουρκία προς την ΕΕ σταματούν από την επομένη της συμφωνίας.
«Οι δηλώσεις των πρωταγωνιστών»
Ο Ντόναλντ Τουσκ ανέφερε πως η επίτευξη συνεννόησης μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας ήταν «πρωτοποριακή», ενώ από την πλευρά του και ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου δήλωσε πως σήμερα ήταν μια «ιστορική” συμφωνία. Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι δηλώσεις του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ο οποίος μεταξύ άλλων επισήμανε το «ηράκλειο» έργο που θα πρέπει να επιτελέσει η Ελλάδα για να ολοκληρωθεί σωστά και χωρίς προβλήματα η συμφωνία.
«Ευρωπαϊκή Βοήθεια στην Ελλάδα»
Παράλληλα, όπως ανακοίνωσε και ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται να φθάσουν στην Ελλάδα περίπου 2.300 άνθρωποι για να βοηθήσουν, κυρίως μέσω της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασύλου (ΕΑSO), όσο και από τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι θα φθάσουν στην Ελλάδα 400 εμπειρογνώμονες ασύλου, 400 μεταφραστές και 1.500 άτομα προσωπικό εξειδικευμένο σε θέματα ασφαλείας. Παράλληλα, η Ελλάδα θα πρέπει να στείλει στα ελληνικά νησιά έμψυχο δυναμικό περίπου 1.500 ατόμων, εκ των οποίων οι πενήντα περίπου θα είναι δικαστές, προκειμένου να εξετάζονται εξατομικευμένα οι αιτήσεις ασύλου.
«Τα 8 σημεία της Συμφωνίας»
Επιπροσθέτως και στο ρεζουμέ της υπόθεσης, νομίζω πως είναι χρήσιμο να αναφερθούν και τα 8 σημεία της συμφωνίας, προκειμένου να μην υπάρξει ουδείς ανενημέρωτος και φυσικά ουδείς που να μην έχει επεξεργαστεί διεξοδικά τα μέχρι τώρα στοιχεία που έχουμε στα χέρια μας.
1) Όλοι οι νέοι παράτυποι μετανάστες που φθάνουν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά από 20 Μαρτίου και μετά θα επιστρέφονται στην Τουρκία. Αυτό θα γίνει σε πλήρη συμφωνία με το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο, αποκλείοντας έτσι κάθε είδος συλλογικής απέλασης. Όλοι οι μετανάστες θα προστατεύονται σύμφωνα με τα σχετικά διεθνή πρότυπα και με σεβασμό στην αρχή της επαναπροώθησης. Η Ελλάδα και η Τουρκία πρέπει να προχωρήσουν στις αναγκαίες διμερείς συμφωνίες, ώστε να διασφαλίσουν τη γρήγορη εφαρμογή της συμφωνίας.
2) Για κάθε Σύρο που θα επιστρέφεται από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία, άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στην ΕΕ. Προτεραιότητα θα δίνεται σε μετανάστες που δεν έχουν προσπαθήσει να μπουν παράνομα ή δεν έχουν μπει στο παρελθόν παράνομα στην ΕΕ. Σε περίπτωση που οι επιστροφές Σύρων προσφύγων φτάσουν τις 72.000 (δηλαδή τις θέσεις που έχουν προβλεφθεί για επανεγκατάσταση από την Τουρκία σε χώρες της ΕΕ), θα σημαίνει ότι το μέτρο αυτό έχει αποτύχει και θα σταματήσει η εφαρμογή του. Εξάλλου, στα συμπεράσματα των «28» για τη συνολική ευρωπαϊκή στρατηγική αντιμετώπισης του Προσφυγικού, για να είναι δυνατή η επιστροφή αιτούντων άσυλο στην Τουρκία, η Ελλάδα θα πρέπει να την αναγνωρίσει ως ασφαλή τρίτη χώρα.
3) Αν σταματήσουν, ή τουλάχιστον μειωθούν σημαντικά οι παράνομες είσοδοι μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ, θα ενεργοποιηθεί το Εθελοντικό Σχέδιο Ανθρωπιστικής Εισόδου (επανεγκατάσταση). Οι χώρες της ΕΕ θα συνδράμουν σε εθελοντική βάση στο σχέδιο αυτό.
4) Όσον αφορά το θέμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την ΕΕ, τελικά επετεύχθη συμβιβασμός που ικανοποιεί όλες τις πλευρές. Η ΕΕ «επιβεβαιώνει τη δέσμευσή της να επανενεργοποιήσει την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας» και τονίζει ότι θα ανοίξει το κεφάλαιο 33 που είχε μπλοκάρει η Γαλλία για τον προϋπολογισμό ως το τέλος Ιουνίου 2016.
5) Θα επιταχυνθεί η διαδικασία κατάργησης της βίζας για Τούρκους υπηκόους που ταξιδεύουν στην ΕΕ το αργότερο μέχρι το τέλος του Ιουνίου του 2016.
6) Η ΕΕ, σε συνεργασία με την Τουρκία, θα επιταχύνει την καταβολή της αρχικής χορήγησης των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία και θα διασφαλίσει χρηματοδότηση για άτομα που βρίσκονται υπό προσωρινή προστασία στην Τουρκία, πριν το τέλος Μαρτίου. Το ανώτατο όριο που μπορεί να δοθεί στην Τουρκία από την ΕΕ για τους πρόσφυγες είναι άλλα 3 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το τέλος του 2018.
7)Η Τουρκία δεσμεύεται να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εμποδίσει τη δημιουργία νέων θαλάσσιων ή χερσαίων μεταναστευτικών οδών από την Τουρκία στην ΕΕ και θα συνεργαστεί με γειτονικές χώρες και την ΕΕ για τον σκοπό αυτό.
8) Τέλος, η ΕΕ και τα μέλη της θα συνεργαστούν με την Τουρκία σε κάθε κοινή προσπάθεια για τη βελτίωση των ανθρωπιστικών συνθηκών μέσα στη Συρία, η οποία θα επιτρέψει στον πληθυσμό της χώρας και στους πρόσφυγες να ζήσουν σε περιοχές που είναι περισσότερο ασφαλείς.
«Η αποτίμηση και τα γκρίζα σημεία της συμφωνίας»
Ακόμη δε θα μπορούσα να παραβλέψω, χωρίς να σχολιάσω, και τα κατά την γνώμη μου γκρίζα σημεία της απόφασης αυτής μεταξύ Ε.Ε και Τουρκίας.
Αρχικά και ιδιαίτερα, το άρθρο 1 είναι μείζονος σημασίας για τη συμφωνία, καθώς λογικά θα δημιουργήσει αρκετά αναχώματα στην προσπάθεια της χώρας μας να βγει από αυτήν την τόσο δύσκολη κατάσταση που βρίσκεται. Με την έννοια πως οι αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα θα μπορούν να παραμένουν εδώ.
Επιπλέον και υπό αυτό το πρίσμα, η προαναφερόμενη εξέλιξη ακυρώνει ουσιαστική κάθε λογικά και πρακτικά δυνατή απόφαση για επαναπροώθηση των προσφύγων πίσω στην Τουρκία.
Παράλληλα, ιδιαίτερη μνεία αξίζει και το γεγονός πως οι ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν συμφωνήσει ακόμη σε ποσοστά κατανομής των προσφύγων με υπαρκτό τον κίνδυνο να έχουμε τον «εγκλωβισμό» στην Ελλάδα αρκετών χιλιάδων επιπλέον παράτυπων μεταναστών (λαθρομεταναστών).
Τέλος, αρκετοί μετά την σύνοψη της συμφωνίας έτρεξαν να πανηγυρίσουν, όμως εγώ προτιμώ να κρατήσω σκοπτική θέση απέναντι στο ζήτημα και να αναφέρω για μια ακόμη φορά πως πρόκειται για μια συμφωνία ιδιαίτερα επιπόλαιη, βιαστική και φυσικά με πολλές ελλείψεις και παραλείψεις που ελπίζω να μην μας οδηγήσουν μελλοντικά σε ακόμη χειρότερα στραβοπατήματα.
Είναι γεγονός ότι ο χρόνος κυλάει αντίστροφα και εις βάρος της Ελλάδας με την Ευρώπη να βρίσκεται ως παρατηρητής των εξελίξεων και δίχως καμία θέληση για ανάληψη πρωτοβουλίας αλλά και σοβαρών υποχρεώσεων, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα από τη ρίζα του.
