Γράφει ο Ceteris Paribus
Ένα κείμενο με 13 υπογραφές («κόλλημα» με τους μονούς αριθμούς που λήγουν σε 3…) αντιπολιτευομένων μελών της Κεντρικής Επιτροπής (Κ.Ε.) του ΣΥΡΙΖΑ, που κατατέθηκε στο πλαίσιο των εργασιών της πρόσφατης συνόδου του ανώτατου οργάνου του κυβερνητικού κόμματος, επανέφερε στη δημοσιότητα το ζήτημα των αντιπολιτευτικών τάσεων στο κυβερνών κόμμα.
Ωστόσο, το ερώτημα που πλανάται είναι: Μπορούμε να παίρνουμε στα σοβαρά τις διεργασίες στο κυβερνών κόμμα; Υπάρχουν πράγματι «κότσια» και πραγματική διάθεση από αντιπολιτευομένους για να κάνουν κάτι παραπάνω από το να καταθέτουν τις απόψεις τους στις Κ.Ε. ή να ταράσσουν τα επικοινωνιακά ύδατα με κάποια δήλωση την οποία στη συνέχεια ανασκευάζουν δηλώνοντας ότι «παρερμηνεύτηκε»;
Θα αφήσουμε την απάντηση στο ερώτημα για το τέλος, για να μπούμε λίγο πιο βαθιά στο θέμα. Θα προσημειώσουμε, ωστόσο, ότι η έκταση των αντιπολιτευτικών φωνών είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά και ότι οι υπογραφές των πραγματικών ιθυνόντων νοών δεν υπάρχουν κάτω από το κείμενο των «13»…
Η «μεγάλη ενοχή» και το άγχος της επιβίωσης
Η στροφή του Αλέξη Τσίπρα τον Ιούλιο του 2015 ήταν στροφή στρατηγικής και όχι απλά τακτική προσαρμογή. Ήταν απ’ αυτές που μπορούν να σπάσουν τη ραχοκοκαλιά ενός κόμματος. Στην προκείμενη περίπτωση, η ραχοκοκαλιά δεν έσπασε αλλά ράγισε. Δεν πρόκειται μόνο για όσους έφυγαν μαζί ή παράλληλα με την Αριστερή Πλατφόρμα του Παναγιώτη Λαφαζάνη, αλλά για τη «μεγάλη ενοχή» που εσωτερίκευσαν πολλοί απ’ αυτούς που έμειναν και που πίστεψαν στο «παράλληλο πρόγραμμα» και τα αντισταθμιστικά στις επιπτώσεις του 3ου μνημονίου μέτρα.
Το κυβερνητικό κέντρο έφυγε πού μπροστά, ενώ πίσω ακολουθούν σε απόσταση μεγάλο τμήμα του κόμματος και σε ακόμη μεγαλύτερη απόσταση μεγάλο τμήμα των ψηφοφόρων του Σεπτεμβρίου του 2015. Με τόσα, κατά συρροήν, τετελεσμένα στην κατεύθυνση της μνημονιακής προσαρμογής και του ρεαλισμού του κυβερνάν και με το εκτεταμένο «μασάζ» της υλικής πραγματικότητας (αφού οι αντιπολιτευόμενοι ουδόλως απετάξαντο τον πειρασμόν των καλά αμειβόμενων κυβερνητικών και κρατικών θέσεων…), από τη «μεγάλη ενοχή» του 2015 απέμεινε εν πολλοίς μόνο το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, των ίδιων ως πολιτικών προσώπων αλλά και του κόμματος.
Για τη μεγάλη πλειονότητα των αντιπολιτευομένων, αυτά τα δύο (πολιτική επιβίωση των ίδιων και επιβίωση του κόμματος) συναρτώνται απόλυτα. Για να μην υπερτιμηθούν αλλά ούτε και υποτιμηθούν οι εσωκομματικές (και εσωκυβερνητικές) διεργασίες στον ΣΥΡΙΖΑ και την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, αυτή τη παράμετρος, η πραγματική υλική βάση όλων των διεργασιών, δεν πρέπει ούτε να αγνοηθεί ούτε να υποτιμηθεί. Δεν πρόκειται για ιδεολόγους και ιδεολογήματα, αλλά για το ένστικτο της επιβίωσης. Όταν αυτό είναι που κινεί τα νήματα, τότε μπορεί να παραχθούν αξιόλογα αποτελέσματα…
Υπ’ αυτό το πρίσμα πρέπει να δούμε τις εκδηλώσεις των αντιπολιτευτικών τάσεων του τελευταίου διαστήματος.
Αντιπολίτευση: συνιστώσες και συνισταμένη
Οι εκδηλώσεις της εσωκομματικής αντιπολίτευσης ήταν αρκετά πυκνές τους τελευταίους μήνες και όλες αφορούσαν σημαντικούς τομείς της κυβερνητικής πολιτικής. Πρώτα, ήταν το «μέτωπο» που άνοιξε ο Νίκος Φίλης, ως υπουργός Παιδείας, με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Η «καρατόμησή» του στον κυβερνητικό ανασχηματισμό ήταν καταφανώς σπονδή στις καλές σχέσεις του κυβερνητικού κέντρου με την Εκκλησία.
Παρότι καρατομηθείς, ο Νίκος Φίλης συνέχισε την «κόντρα» του με την Εκκλησία και τον Αρχιεπίσκοπο, χτίζοντας επιμελώς το εσωκομματικό προφίλ «αυτού που τολμά να δίνει μάχες» ακόμη και με προσωπικό κόστος.
Στη συνέχεια, ήρθε το «αντάρτικο» από τον Πάνο Σκουρλέτη για τα ζητήματα της ενέργειας. Η αντίθεσή του στις απαιτήσεις των δανειστών για απελευθέρωση του τομέα της ενέργειας, ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ κ.λπ., του κόστισε μια εσωκυβερνητική μετάθεση στο υπουργείο Εσωτερικών. Ωστόσο, συνέχισε να διαφοροποιείται δημόσια, με αποκορύφωμα τη δήλωσή του ότι ο διαγωνισμός για τη ΔΕΗ είναι στημένος!
Παράλληλα, για πρώτη φορά άνοιξε ζήτημα διαφωνιών ανάμεσα στον Πρωθυπουργό και τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο όσον αφορά τα ζητήματα της αξιολόγησης.
Τα «μέτωπα» τόσο με τον Πάνο Σκουρλέτη όσο και με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο έκλεισαν προσωρινά, καθώς οι δύο υπουργοί «μέτρησαν» καλύτερα και αποφάσισαν ότι δεν είναι η στιγμή που παίζεται άμεσα η επιβίωση του κόμματος. Ωστόσο τα ρήγματα παραμένουν, ακριβώς επειδή το ένστικτο της κομματικής (και προσωπικής) επιβίωσης έχει ενεργοποιηθεί για τα καλά.
Πιο ρηξικέλευθος εμφανίστηκε για μία ακόμη φορά ο Νίκος Φίλης, ο οποίος άνοιξε «μέτωπο» με τον υπουργό Άμυνας Πάνο Καμμένο για το ζήτημα της θρυλούμενης νέας «αγοράς του αιώνα», ύστερα από την αποστολή διερευνητικής επιστολής από τον υπουργό Άμυνας στη Lockheed Martin για την αγορά μίας μοίρας πολεμικών αεροσκαφών F-35.
Ο «στρατηγικός νους», ο «πολιτικός αρχηγός», ο «επιχειρησιακός» και ο «ιδεολογικός ινστρούκτορας»
Οι γραμμές των αντιπολιτευτικών τάσεων «έμπλεξαν» το τελευταίο διάστημα τόσο, ώστε να συγκροτηθεί μια οιονεί κοινή πολιτική πλατφόρμα, στη βάση των εξής κατευθύνσεων:
Η κυβέρνηση δεν είναι αυτοσκοπός. Αν πρόκειται να απολέσουμε κάθε ηθικό έρεισμα και αριστερό στοιχείο, καλύτερα να πάμε σε εκλογές.
Μπορούμε να εφαρμόσουμε διαφορετικές πολιτικές σε διάφορους τομείς (προσφυγικό, δημόσια ασφάλεια, δικαιοσύνη, αναπτυξιακά έργα, άμυνα), δίνοντας ένα διαφορετικό «στίγμα». Εδώ οι κριτικές στρέφονται κατά των Καμμένου, Σπίρτζη, Τόσκα και Μουζάλα, αφήνοντας τον υπαινιγμό ότι χρειάζεται ανασχηματισμός σε αυτή την κατεύθυνση.
Η συμμαχία με τους ΑΝΕΛ αρχίζει πλέον αν γίνεται επικίνδυνη, πρέπει να εγκαταλειφθεί και να συγκροτηθεί μια νέα κυβερνητική πλειοψηφία, με τις δυνάμεις της Δημοκρατικής Συμπαράταξης.
Η ανασύνθεση στην εσωκομματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ είναι τόσο γοργή, ώστε οι παλιές διαιρέσεις («53» κ.λπ.) να θεωρούνται πλέον άνευ σημασίας. Το κείμενο των «13» στην πρόσφατη Κ.Ε. σηματοδοτεί ακριβώς αυτή τη συμπαράταξη και ανασύνθεση των αντιπολιτευτικών τάσεων.
Τι όμως επέβαλε μια τέτοια συμπαράταξη και ανασύνθεση; Απλούστατα, η εκτίμηση ότι οι εξελίξεις θέτουν πλέον τον ΣΥΡΙΖΑ προ διπλού κινδύνου επιβίωσης:
Πρώτο, εξαιτίας του ραγδαίου εκφυλισμού που φέρνει η άνευ αρχών διαχείριση ευαίσθητων κυβερνητικών χαρτοφυλακίων, και δεύτερο, εξαιτίας της επερχόμενης κατάρρευσης της κοινωνικής – εκλογικής επιρροής του κόμματος.
Ίσως αυτό που περιγράφει καλύτερα το φόβο της επιβίωσης είναι η εξής «ατάκα» αντιπολιτευτικού στελέχους: «Ο Αλέξης μας έφερε ως εδώ, αλλά με τον τρόπο που πολιτευόμαστε, μας πάει στη συντριβή και φέρνει τον Μητσοτάκη θριαμβευτή», λένε.
Η αίσθηση ότι οι εξελίξεις μπορεί να απαιτήσουν «μάχη για την επιβίωση» πιέζει όχι μόνο για τη δημιουργία ενιαίου αντιπολιτευτικού μετώπου, αλλά και για την κατανομή ηγετικών ρόλων. Οι πληροφορίες μας λένε ότι ο «στρατηγικός νους» της αντιπολίτευσης» είναι ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης.
Είναι ο τελευταίος που, αν το απαιτήσουν οι περιστάσεις, θα «βγει μπροστά», αλλά αυτόν συμβουλεύονται όλοι οι άλλοι. Ο Πάνος Σκουρλέτης «χτίζει» πιο αρχηγικό προφίλ. Ο Νίκος Φίλης είναι ο «επιχειρησιακός», το στέλεχος που ανοίγει «μέτωπα» και τα υπερασπίζεται με τόλμη. Όσο για τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, είναι ο ιδεολογικός «ινστρούχτορας»…
Το καινούργιο στοιχείο που ενεργοποιεί τις εσωκομματικές διεργασίες στο κυβερνών κόμμα είναι η αίσθηση ότι το κόμμα κινδυνεύει με πολιτική συντριβή. Όσο, εάν και εφόσον αυτή η αίσθηση γίνει κυρίαρχη, τόσο θα πυκνώνουν οι γραμμές της αντιπολίτευσης και θα γίνεται πιο τολμηρή. Οι εξελίξεις θα δείξουν τι είναι ικανοί να κάνουν…
