Γράφει ο Δημήτρης Τσίρκας
Η ανακοίνωση του τμήματος εργατικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ που καλεί σε συμμετοχή στην πανεργατική απεργία της Πέμπτης προκάλεσε έκπληξη και θυμηδία. Πως είναι δυνατόν το κυβερνητικό κόμμα να υποστηρίζει απεργία ενάντια στα μετρά που εφαρμόζει ως κυβέρνηση. Αρκετοί μίλησαν για πολλαπλές προσωπικότητες, διπολική διαταραχή ή και ξαφνική σχιζοφρένεια. Μία προσέγγιση όμως μέσα από το έργο του Γάλλου ψυχαναλυτή Ζακ Λακάν είναι ικανή να μας φωτίσει αυτή τη φαινομενικά αντιφατική πράξη του ΣΥΡΙΖΑ και ν’ αποκαλύψει τη βαθύτερη λογική της.
Κατά τον Λακάν κάθε υποκείμενο είναι διχασμένο, όχι μόνο με τη φροϋδική έννοια του συνειδητού και του ασυνείδητου αλλά και ως υποκείμενο της γλώσσας όπου επιδεικνύει δύο επίπεδα. Το πρώτο είναι το υποκείμενο του εκφερόμενου ή το “Εγώ” όπου το υποκείμενο εκφράζει την φαντασιακή του ενότητα και ταυτίζεται με τη συμβολική του λειτουργία. Η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ για την απεργία ξεκινά ως εξής: “Το Τμήμα Εργατικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ καλεί τους/ις εργαζόμενους/ες… να συμμετέχουν μαζικά στην 24ωρη Γενική Απεργία…” Εδώ το υποκείμενο του εκφερόμενου είναι το τμήμα Εργατικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ και εκφράζει το Εγώ των συριζαίων, την αυτοεικόνα τους ως αριστερό κόμμα που ταυτίζεται με τα συμφέροντα των εργαζομένων και καλεί σε συμμετοχή στην απεργία για την υπεράσπιση τους.
Το δεύτερο επίπεδο σύμφωνα με τον Λακάν είναι το υποκείμενο της εκφοράς που αντιστοιχεί σε ένα υπόλειμμα της συμβολικής λειτουργίας, αυτό που περισσεύει από το (γραμματικό) υποκείμενο του εκφερόμενου και που ασυνείδητα επικοινωνεί περισσότερα απ’ αυτά που το δεύτερο αποσκοπούσε. Μέσα από γλωσσικά ολισθήματα, αποκρύψεις, παραπραξίες ή τη γλώσσα του σώματος το υποκείμενο εκφράζει κάτι παραπάνω απ’ ότι επιθυμούσε. Στην ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ δεν γίνεται ούτε μία αναφορά στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ που εφαρμόζει τα αντιλαϊκά μέτρα, παρότι αυτά περιγράφονται με τα μελανότερα χρώματα. Αντίθετα γίνεται λόγος για “οικονομικά και πολιτικά κέντρα εντός ή εκτός Ελλάδος”. Αυτή η απουσία, η άρνηση υπεράσπισης αλλά και καταγγελίας της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ εκδηλώνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τον διχασμό του “ΣΥΡΙΖΑ” ανάμεσα στο (άλλοτε) αριστερό φιλολαϊκό κόμμα και το κυβερνητικό κόμμα που εφαρμόζει αντιλαϊκές πολιτικές.
Ανατρέχοντας τώρα σ’ ένα άλλο κείμενο του Λακάν (“Ο Κάντ με τον Σαντ”) όπου αναλύεται η σχέση της κατηγορικής προσταγής του Καντ, του απροϋπόθετου καθολικού Νόμου με τη σαδική αναγωγή της απόλαυσης διαμέσου του βασανισμού και εκμηδενισμού των άλλων σε καθολικό Νόμο, θα λέγαμε ότι το υποκείμενο της ανακοίνωσης του ΣΥΡΙΖΑ για την απεργία (το Τμ. Εργ. Πολιτικής) είναι το καντιανό ηθικό υποκείμενο του “Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη”, ανεξάρτητα από τις συνθήκες, παντού και πάντα. Αντίθετα, ο κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ, που έχει ανάγει την εφαρμογή του μνημονίου και της αποδομόσης των εργατικών δικαιωμάτων, στην ύψιστη αρχή της πολιτικής του, είναι το σαδικό υποκείμενο. Το τελευταίο προκύπτει από δηλώσεις σαν και αυτή του Τσακαλώτου “είμαστε θύματα της δικής μας επιτυχίας” ή του συριζαίου βουλευτή Σιμορέλη: “Και να μην υπήρχε το μνημόνιο θα έπρεπε να το έχουμε εφεύρει”, που δείχνουν την πλήρη ταύτιση της κυβέρνησης με το μνημόνιο.
Φυσικά η κυβέρνηση υποστηρίζει πως το μνημόνιο ήταν αποτέλεσμα ήττας και πως το αποδέχτηκε για ν’ αποφύγει τα χειρότερα μίας άτακτης χρεοκοπίας και εξόδου από το ευρώ (την ίδια στιγμή βέβαια το υπερασπίζεται και ως καλύτερο από τα προηγούμενα). Ο κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ ισχυρίζεται πως δεν πιστεύει στο μνημόνιο αλλά το εφαρμόζει από ανάγκη. Εδώ ο ΣΥΡΙΖΑ μετατρέπεται σε σαδικό εκτελεστή που υλοποιεί ψυχρά και μηχανικά το μνημόνιο, χωρίς ν’ αντλεί καμία απόλαυση απ’ αυτή την την πράξη. Η απόλαυση ωστόσο δεν έχει χαθεί, απλά έχει μετατεθεί στον Άλλο, δηλαδή την Τρόικα. Ο κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ μετατράπηκε σε αντικείμενο-όργανο της απόλαυσης της Τρόικας που είναι η μόνη υπεύθυνη, υποτίθεται, για το μνημόνιο. Έτσι το κόμμα μπορεί να εφαρμόζει απρόσκοπτα τις αντιλαϊκές πολιτικές χωρίς να αισθάνεται ότι έχει προδώσει την Αριστερά και τον λαό. Μπορεί ακόμη να ισχυρίζεται πως το κάνει προς υπεράσπιση του λαού, παρά το ότι είναι αντίθετο με την ιστορία και την ιδεολογία του, όπως ο σταλινικός ηγέτης που διαπράττει, δήθεν απρόθυμος, διώξεις και εγκλήματα, για το καλό της εργατικής τάξης και του σοσιαλισμού.
Μέσα από την απόκρυψη και την μετάθεση της ευθύνης σε ξένα και εγχώρια κέντρα, στην ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ για την απεργία, ο σαδικός, μνημονιακός ΣΥΡΙΖΑ εκδηλώνεται ως το σύμπτωμα του φιλεργατικού, αριστερού ΣΥΡΙΖΑ.
(από τον λογαριασμό του Δ. Τσίρκα στο facebook)
