Γράφει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος
Η φήμη είναι ισχυρότερη της πραγματικότητας – ενός πραγματικού συμβάντος. Πάντα ήταν και σήμερα περισσότερο, καθώς βιώνουμε τον πολιτισμό των φημών. Με τη φήμη διεξάγεται σήμερα η πολιτική. Με τη φήμη και η οικονομία.
Τελικώς και η ίδια η πραγματικότητα με φήμες κτίζεται. Δεν είναι η πραγματικότητα εχθρός της φήμης, των διαδόσεων – όπως ισχυρίζονται ανόητοι και συνήθως αυτοί οι ίδιοι που διαμορφώνουν τον κόσμο των φημών – αλλά εγγενές παράγωγό της / τους. Εχθρός της φήμης, αναγνώστη μου, είναι δυστυχώς μόνον μια άλλη φήμη που αφορά σε διαφορετική αναπαράσταση ενός ανύπαρκτου ή υπαρκτού συμβάντος – δεν έχει σημασία.
Γιατί τα γράφω; Για να σταθμίζουμε σωστά τις πληροφορίες, τις αναλύσεις και τα σχόλια των κυβερνητών, των πολιτικών τους αντιπάλων και των διαμορφωτών της κοινής γνώμης σε ό, τι αφορά στα ελληνοτροικανά νέα ή/και στα ελληνοτουρκικά νέα. Ο πόλεμος των φημών είναι πραγματικός πόλεμος και όχι φανταστικός, καθώς μέσω αυτών από τα ανύπαρκτα συμβάντα δημιουργούνται υπαρκτά γεγονότα.
Παραδόξως, είναι πιο εύκολο επικοινωνιακώς από το ανύπαρκτο συμβάν να παράγω γεγονός, παρά από ένα υπαρκτό συμβάν. Αυτή είναι η πολιτική φύση της φήμης. Αυτή είναι η «διαβολική» της διάσταση στις σύγχρονες κοινωνίες, στις λεγόμενες κοινωνίες της πληροφορίας ή κοινωνίες του θεάματος. Και αν δεν την γνωρίζεις, έχοντας διαρκώς υπόψιν σου αυτή τη σχέση, ούτε πόλεμο μπορείς να κερδίσεις, ούτε απροκατάληπτη γνώμη να σχηματίσεις. Θα αναζητείς διαρκώς την ουσία … out there!
Και όμως η ουσία βρίσκεται ακριβώς στον πόλεμο μεταξύ των φημών. Ο πολιτικώς ισχυρός κυριαρχεί στο πεδίο αντιπαράθεσης των φημών και κατευθύνει έτσι τα γεγονότα εκεί όπου τον βολεύει: προς τα εκεί που ορίζει το συγκυριακό του συμφέρον. Είσαι από χέρι χαμένος, σίγουρα θα ηττηθείς, λέγοντας υποκριτικώς ή ανοήτως: «Δεν μπαίνω σε έναν μιντιακό πόλεμο για γεγονότα που δεν υπάρχουν». Αυτό δείχνει έλλειψη πολιτικής ισχύος και όχι ψυχραιμία και σοβαρότητα. Ο μιντιακός πόλεμος (φημών) συστήνει τα γεγονότα και όχι μια αντικειμενική πραγματικότητα έξω από το σχήμα αναπαραστάσεων των ΜΜΕ.
Ξέρεις τι είναι το πλέον ελεεινό και άθλιο στις μέρες μας; Αυτοί που χρησιμοποίησαν τη φήμη και ασφαλώς μηχανισμούς διάδοσης και «εμπέδωσής» της με τη μορφή εναλλακτικού μηνύματος, να εμφανίζονται σήμερα σαν «παρθένες»! Και δεν αναφέρομαι μόνον στον Τραμπ… τους δικούς μας κυβερνήτες έχω αυτή τη στιγμή στο μυαλό μου. Ξέρουν καλά να παίζουν με τη φήμη. Στο κάτω-κάτω έτσι ανήλθαν στην εξουσία και έτσι κυβερνούν. Αυτό που δεν ξέρουν είναι πως η φήμη είναι μια αφάνταστα δύσκολη, υπεύθυνη και σοβαρή υπόθεση σε έναν κανονικό πόλεμο και όχι σε έναν ανταρτοπόλεμο ή σε έναν σικέ πόλεμο σαν και αυτόν που εμφανίζεται να διεξάγεται μεταξύ της ελληνικής κυβερνήσεως και της τρόικας.
Είναι δραματικά δύσκολος ο πόλεμος φημών στο βαθμό που το παιχνίδι της αντιπαράθεσης δεν είναι στημένο. Τότε απαιτείται εκτός από βαθιά γνώση στο ζήτημα και πολιτική αρετή και πολιτική ικανότητα. Είναι ανίκανος αυτός που διαρκώς λέει: «Μην ακούς τι διαδίδουν, ψεύτες είναι, εντυπώσεις θέλουν να προκαλέσουν και τίποτε άλλο»!
Δεν έχει σημασία αν λένε ψέματα. Σημασία έχει αν το ψέμα τους έχει συμβολική διάσταση, προκαλώντας έντονα συναισθήματα και ενεργοποιώντας τον μηχανισμό διαμόρφωσης πολεμικού μηνύματος – αν είναι «emotionallycharged», δηλαδή. Δεν ακυρώνεις ένα μήνυμα-φήμη, λέγοντας «πότε έπεσε μέσα το ΔΝΤ, για να δεχτούμε πως τώρα κάνει σωστή εκτίμηση;». Αντιδράς έτσι, επειδή η φήμη που παράγεται από το ΔΝΤ προσβάλει τη δική σου φήμη και σε εξασθενεί πολιτικώς σαν γεγονός.
Ωστόσο, αν ήσουν πραγματικά ικανός στην πολιτική επικοινωνία και όχι απλώς πρωτόγονος, «χοντροκομμένος» προπαγανδιστής, στη φήμη του ΔΝΤ θα ήσουν έτοιμος να αντιπαραθέσεις μια καλοδομημένη και πλήρη – όχι απλώς αριθμητική – κατασκευή-φήμη. Μια «ιστορία», μια διήγηση που θα οδηγούσε αλλού τη φήμη-ΔΝΤ, αντί σαν ηλίθιος να παραμείνεις στο δικό του αφηγηματικό πλαίσιο. Με τη φήμη, αν δεν μπορείς να φτιάξεις γλώσσα – τη γλώσσα σου – καλύτερα να μην ασχολείσαι, καθώς έτσι ταυτίζεσαι, χωρίς διακριτή δική σου, αναφερόμενη ταυτότητα.
Με τη φήμη, λοιπόν, αν δεν μπορείς να αλλάξεις (το) θέμα, μεταβάλλοντας ουσιωδώς το γεγονός που αναπαρίσταται μέσω αυτής, καλύτερα να μην μπλέξεις! Μόνον που η επιλογή σου αυτή (: «δεν μπλέκω») υποδηλώνει την πολιτική σου αδυναμία. Την βέβαιη ήττα σου, πριν καν αρχίσει ο πόλεμος με άλλα μέσα και ασχέτως αν διεξαχθεί ή δεν διεξαχθεί ένας τέτοιος πόλεμος.
