Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, «πήγε για μαλλί και βγήκε κουρεμένος». Η δεύτερη νίκη του Εκρέμ Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη ήταν πιο ηχηρή και ως εκ τούτου πιο οδυνηρή. Είναι μάλιστα η πρώτη φορά που ο Ερντογάν χάνει, καθαρά και μάλιστα μέσα στο «σπίτι του» υπό την έννοια ότι ο δήμος της Κωνσταντινούπολης από το 1994, όταν εξελέγη αυτός δήμαρχος δεν έφυγε ποτέ από την επιρροή του.
Η τουρκική αντιπολίτευση κατάφερε χθες Κυριακή ένα καίριο πλήγμα στον πρόεδρο Ερντογάν, καθώς με τον τρόπο αυτό θέτει υπό αμφισβήτηση τη φήμη του ανίκητου που είχε καλλιεργήσει ο ηγέτης του δεξιού, ισλαμιστικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Και αυτό φυσικά είναι το μήνυμα από τους ψηφοφόρους της Τουρκίας, αλλά ειδικότερα της Κωνσταντινούπολης που αποτελεί την καρδιά και το σύμβολο της οικονομικής και κοινωνικής ζωής καθώς ο πληθυσμός των 17 εκατομμυρίων την τοποθετεί στο επίκεντρο της σημερινής Τουρκίας.
Ο Εκρέμ Ιμάμογλου, μέχρι πρότινος σχετικά άγνωστο στο ευρύ κοινό σε εθνικό επίπεδο στέλεχος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), εξασφάλιζε το 54,21% των ψήφων στην επαναληπτική ψηφοφορία του μητροπολιτικού δήμου της Κωνσταντινούπολης.
Το αποτέλεσμα της προηγούμενης διαδικασίας, όπου η νίκη του είχε καταγραφεί με διαφορά μόλις 13.729 ψήφων- ακυρώθηκε μετά το αίτημα που υπέβαλε το AKP στην εκλογική επιτροπή με την επίκληση «μαζικών» παρατυπιών. Η απόφαση να επαναληφθούν οι δημοτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη επικρίθηκε από συμμάχους της Τουρκίας στη Δύση και προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τους αντιπάλους της κυβέρνησης εντός της χώρας, που διείδαν στην εξέλιξη μια «απειλή για την δημοκρατία».
Χθες βράδυ δεκάδες χιλιάδες υποστηρικτές του Ιμάμογλου βγήκαν να γιορτάσουν στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, μετά την επικράτηση του έναντι του επιλεγμένου από τον ίδιο τον Ερντογάν υποψήφιου, του πρώην πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ, με διαφορά 800.000 ψήφων.
«Σε αυτή την πόλη σήμερα αποκαταστήσατε τη δημοκρατία. Σ’ ευχαριστώ Κωνσταντινούπολη», είπε σε υποστηρικτές του ο Ιμάμογλου, ο οποίος υιοθέτησε ενωτική ρητορική στην εκστρατεία του. «Ήρθαμε για να ανοίξουμε την αγκαλιά μας σε όλους. Θα οικοδομήσουμε τη δημοκρατία σε αυτή την πόλη, θα οικοδομήσουμε τη δικαιοσύνη. Σε αυτή την όμορφη πόλη, σας το υπόσχομαι, θα οικοδομήσουμε το μέλλον».
Το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο (YSK) δεν είχε ανακοινώσει το επίσημο αποτέλεσμα ως το πρωί, πάντως ο Ερντογάν και ο Γιλντιρίμ συνεχάρησαν τον Ιμάμογλου, με τον αντίπαλό του να του εύχεται καλή τύχη στην άσκηση του αξιώματος δύο ώρες αφού έκλεισαν οι κάλπες.
Ο Ερντογάν υπήρξε ο απόλυτος κυρίαρχος στην τουρκική πολιτική αρένα από το 2003, αρχικά ως πρωθυπουργός, κατόπιν ως πρόεδρος της χώρας. Χαρακτηρίζεται από πολλούς ο σημαντικότερος ηγέτης της σύγχρονης Τουρκίας μετά τον ιδρυτή της Μουσταφά Κεμάλ. Το κόμμα του συνεχίζει να διαθέτει την υποστήριξη των πιστών μουσουλμάνων και πιο συντηρητικών Τούρκων και η σταθερά αναπτυξιακή πορεία της τουρκικής οικονομίας την τελευταία μιάμιση δεκαετία συνέβαλε καθοριστικά στο να επικρατήσει σε πάνω από δέκα εθνικές και τοπικές εκλογές αναμετρήσεις.
Αλλά η ύφεση, η οικονομική κρίση και για αρκετούς η παρέκκλιση του Ερντογάν στον αυταρχισμό και ο ολοένα αυστηρότερος έλεγχος του κράτους από τον πρόεδρο προφανώς μετέστρεψαν μέρος του εκλογικού σώματος.
Το προφίλ-ελβετικός σουγιάς του Ιμάμογλου -πρώην επιχειρηματίας, με μάστερ στη διοίκηση επιχειρήσεων, γεννημένος στην Τραπεζούντα αλλά με εμπειρία στην αυτοδιοίκηση της Κωνσταντινούπολης, μέλος του κοσμικού κόμματος CHP, αλλά ταυτόχρονα πιστός μουσουλμάνος- του επέτρεψε να εξασφαλίσει την πλειοψηφία ακόμη και σε προάστια που θεωρούνταν οχυρά του AKP, το οποίο κράταγε στα χέρια του την Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη επί 25 χρόνια, μέχρι φέτος.
Για πολλούς, η έκβαση αυτών των δύο εκλογικών αναμετρήσεων ανοίγουν νέο κεφάλαιο στην τουρκική πολιτική ζωή και ίσως προκαλέσουν αμφισβήτηση ακόμα και στο εσωτερικό του κόμματος του Ερντογάν, ιδίως όσο τα οικονομικά προβλήματα παραμένουν στο επίκεντρο.
Η διαφορά που εξασφάλισε ο Ιμάμογλου χθες καθιστά σαφές πως το χθεσινό αποτέλεσμα θα έχει «οπωσδήποτε» συνέπειες για «το μέλλον της τουρκικής πολιτικής», όπως προεξόφλησε ο Σινάν Ουλγκέν, πρώην διπλωμάτης, σήμερα ειδικός του ινστιτούτου Carnegie Europe.
Ο Ερντογάν, γεννημένος και μεγαλωμένος στη συνοικία Κασίμπασα, αναδείχθηκε στο κεντρικό τουρκικό πολιτικό σκηνικό όταν εξελέγη δήμαρχός της Κωνσταντινούπολης το 1994. Μια από τις γνωστότερες φράσεις του; «Όποιος κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει την Τουρκία».
Αναλυτές προβλέπουν ότι η ήττα του AKP ίσως πυροδοτήσει ανασχηματισμό της κυβέρνησης και μεταβολές στην εξωτερική πολιτική. Θα μπορούσε ακόμη και να επισπεύσει τις εθνικές εκλογές, που κανονικά θα διεξαχθούν το 2023, αν και ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο ηγέτης του Κόμματος Εθνικής Δράσης (MHP, άκρα δεξιά) έσπευσε να αποκλείσει κάθε τέτοια προοπτική.
«Η Τουρκία πρέπει τώρα να επιστρέψει στην αληθινή της ατζέντα, η εκλογική διαδικασία πρέπει να κλείσει», τόνισε ο Μπαχτσελί. «Η συζήτηση περί πρόωρων εκλογών θα ήταν ένα από τα χειρότερα πράγματα που θα μπορούσαν να γίνουν στη χώρα μας», συμπλήρωσε ο ίδιος.
Η αβεβαιότητα ενόψει των επαναληπτικών εκλογών και οι ενδεχόμενες καθυστερήσεις στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις επέτειναν την ένταση στις αγορές, όπου ήδη οι απειλές των ΗΠΑ για την επιβολή κυρώσεων εάν η τουρκική κυβέρνηση προχωρήσει στην απόκτηση του ρωσικού συστήματος αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας S-400 είχαν ήδη επιδεινώσει το κλίμα. Η λίρα είχε υποχωρήσει μετά την απόφαση να ακυρωθεί το αποτέλεσμα των εκλογών του Μαρτίου στην Κωνσταντινούπολη έχει απολέσει συνολικά άλλο ένα 10% της αξίας της φέτος. Η συναλλαγματική ισοτιμία του τουρκικού νομίσματος κατέγραφε άνοδο σε συναλλαγές πριν ανοίξουν οι αγορές, το βράδυ της Κυριακής.
